„Bolszewika goń, goń, goń!” – czyli Święto Kawalerii Polskiej (II)

31 sie 2023 Historia i Wspomnienia, Niepodległość 0 comments

Polski plakat propagandowy „Bij bolszewika” z 1920 roku

Na krakowskich błoniach…

Wszystkie pułki w Krakowie miały identyczny skład i wyposażenie. Różniły się tylko, oprócz barw, maścią koni oraz składem i wyglądem plutonów trębaczy. Defiladę pułków rozpoczynał adiutant na czele plutonu trębaczy, który przed swoim pułkiem zajeżdżał naprzeciw trybuny Marszałka Józefa Piłsudskiego, w której był on w towarzystwie płk. dypl. piechoty z Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych – Witolda Warthy w mundurze strzelców podhalańskich. Za tą trybuna była trybuna honorowa dla Prezydenta RP Ignacego Mościckiego, rządu i oficjalnych gości.

Wszystkie pułki występowały w jednakowym składzie, po 305 ludzi i 317 koni. Liczbowe różnice mogły być tylko w plutonach trębaczy. Przeciętnie liczyły one po 26 orkiestrantów. Łącznie w defiladzie 3660 ludzi i 3804 konie.

Inspektor armii gen. dyw. Gustaw Orlicz-Dreszer odbierając raport od dowódców pułków występował konno w asyście szefa Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych płk. dypl. Jana Karcza, też konno. Następnie meldował Marszałkowi, który dokonał przeglądu pułków przejeżdżając wzdłuż nich samochodem. Gen. Dreszer poprowadził potem defiladę i stał obok trybuny Marszałka podczas jej trwania. Pułki defilowały kłusem zebranym w kolumnie plutonów rozwiniętych.

Wszystkie pułki w Krakowie wystąpiły w mundurach sukiennych, jeszcze bez płaszczy, na przepisowo stroczonych rzędach wz.25, szable pod tybinkami. Szeregowi: szelki, na pasach głównych ładownice, saperka i bagnet, karabinki przez plecy, cały skład osobowy z maskami przeciwgazowymi w puszkach. Ręcznych karabinów maszynowych w większości pułków nie było, tylko w niektórych. W szwadronach karabinów maszynowych broń na jukach. Taczanek nie było. Pierwsze szeregi w plutonach z lancami ozdobionymi proporczykami, drugie szeregi bez lanc, z szablami w dłoni.

Każdy pluton trębaczy grał inną melodię do defilady swojego pułku i zaraz zjeżdżał ze swoi pułkiem, a zastępował go następny. Furorę zrobiła orkiestra 17. Pułku Ułanów grając do defilady znaną melodię „Pije Kuba do Jakuba”. Co grały inne plutony trębaczy dziś się już zapewne nie dowiemy.

Święto kawalerii w Krakowie z okazji 250. rocznicy Odsieczy Wiedeńskiej. Marszałek Józef Piłsudski opuszcza Błonia Krakowskie po rewii kawalerii. Od lewej idą: gen. Bernard Mond, marsz. Józef Piłsudski, wojewoda lwowski Władysław Belina-Prażmowski, płk Stefan Hanka-Kulesza, płk Roman Abraham, gen. Bolesław Wieniawa-Długoszowski, płk Ludwik Kmicic-Skrzyński, płk Jan Karcz, 6 października 1933 r.
Fot. Wojskowe Biuro Historyczne – Centralne Archiwum Wojskowe (Warszawa)

Po święcie jazdy zostały tylko wspomnienia, fotografie i pamiątkowe metalowe znaczki wybite z tej okazji, a także okolicznościowe druki. Jeden z najwspanialszych był bez wątpienia autorstwa słynnego Wieniawy – gen. bryg. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego, dowódcy 2. Dywizji Kawalerii, a wcześniej 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego…

„[…] A‎ ‎WIDOK‎ ‎był‎ ‎równie‎ ‎piękny,‎ ‎jak‎ ‎niezwykłą‎ ‎była‎ ‎uroczystość. […]

DWANAŚCIE‎ ‎pułków‎ ‎kawalerji,‎ ‎to‎ ‎zaledwie‎ ‎nieco‎ ‎więcej‎ ‎niż‎ ‎jedna‎ ‎czwarta‎ ‎jej‎ ‎zastępów, to‎ ‎słaba‎ ‎tylko‎ ‎cząstka‎ ‎całej‎ ‎naszej‎ ‎armji.

ALE‎ ‎trzeba‎ ‎było‎ ‎widzieć‎ ‎Kraków,‎ ‎opasany‎ ‎podwójną‎ ‎ich‎ ‎wstęgą,‎ ‎kiedy‎ ‎rankiem‎ ‎zdążały‎ ‎na miejsce‎ ‎rewji,‎ ‎trzeba‎ ‎było‎ ‎widzieć,‎ ‎jak‎ ‎idealnie‎ ‎równemi‎ ‎czworobokami‎ ‎stanęły‎ ‎na‎ ‎błoniach, trzeba‎ ‎było‎ ‎słyszeć‎ ‎okrzyki,‎ ‎jakiemi‎ ‎witały‎ ‎swego‎ ‎Wodza,‎ ‎okrzyki,‎ ‎burzliwą‎ ‎falą‎ ‎przelewające się‎ ‎nad‎ ‎szeregami,‎ ‎budzące‎ ‎odzew‎ ‎potężny‎ ‎wśród‎ ‎zebranych‎ ‎tłumów.

DWANAŚCIE‎ ‎pułków‎ ‎jedynie,‎ ‎ale‎ ‎proszę‎ ‎państwa,‎ ‎12‎ ‎pułków‎ ‎kawalerji,‎ ‎ustawionych‎ ‎na jednem‎ ‎błoniu,‎ ‎to‎ ‎widok‎ ‎w‎ ‎dzisiejszych‎ ‎czasach‎ ‎niezmiernie‎ ‎rzadki‎ ‎i‎ ‎niezmiernie‎ ‎cudny.

A‎ ‎POTEM‎ ‎defilada.‎ ‎Widzieliśmy‎ ‎defilad‎ ‎mnóstwo.‎ ‎Krakowska‎ ‎defilada‎ ‎jeszcze‎ ‎jednym‎ ‎więcej stała‎ ‎się‎ ‎dowodem‎ ‎prawdziwości‎ ‎słów‎ ‎Goethego:‎ ‎In‎ ‎der‎ ‎Beschräkung‎ ‎zeigt‎ ‎sich‎ ‎der‎ ‎Meister [„W ograniczeniu dopiero widać Mistrza” – red.].

WIDZIELIŚMY‎ ‎zatem‎ ‎niejednokrotnie‎ ‎liczniejsze‎ ‎tego‎ ‎rodzaju‎ ‎manifestacje,‎ ‎widzieliśmy za‎ ‎oddziałami‎ ‎wojska‎ ‎maszerującą‎ ‎policję‎ ‎państwową,‎ ‎oddziały‎ ‎przysposobienia‎ ‎wojskowego, wszelkiego‎ ‎autoramentu‎ ‎i‎ ‎płci.

NA‎ ‎błoniach‎ ‎krakowskich‎ ‎przed‎ ‎Panem‎ ‎Prezydentem‎ ‎i‎ ‎Panem‎ ‎Marszałkiem‎ ‎przeszło‎ ‎w‎ ‎kłusie tylko‎ ‎dwanaście‎ ‎pułków‎ ‎jazdy.

DEFILADA‎ ‎kłusem‎ ‎—‎ ‎wybaczcie‎ ‎państwo‎ ‎techniczną‎ ‎uwagę‎ ‎—jest‎ ‎najtrudniejszą‎ ‎próbą‎ ‎dla mej‎ ‎broni.‎ ‎Stęp,‎ ‎lub‎ ‎kłus‎ ‎marszowy,‎ ‎są‎ ‎naszym‎ ‎codziennym‎ ‎chlebem,‎ ‎nie‎ ‎przedstawiają‎ ‎tedy specjalnych‎ ‎trudności‎ ‎dla‎ ‎oddziałów,‎ ‎galop,‎ ‎czy‎ ‎cwał,‎ ‎najefektowniejsza‎ ‎forma‎ ‎naszego‎ ‎popisu,
mogą‎ ‎się‎ ‎obejść‎ ‎bez‎ ‎precyzji‎ ‎w‎ ‎wykonaniu,‎ ‎porywają‎ ‎bowiem‎ ‎samą‎ ‎fascynacją‎ ‎ruchu,‎ ‎furkotem proporców‎ ‎na‎ ‎wietrze,‎ ‎werblem‎ ‎kopyt,‎ ‎który‎ ‎wprawia‎ ‎w‎ ‎drżenie‎ ‎zarówno‎ ‎ziemię,‎ ‎jak‎ ‎i‎ ‎serca widzów,‎ ‎podczas‎ ‎gdy‎ ‎dosiadany‎ ‎kłus,‎ ‎przepisany‎ ‎przez‎ ‎ceremonjał‎ ‎kawaleryjski‎ ‎podczas defilady,‎ ‎wymaga‎ ‎niezwykłej‎ ‎sprawności‎ ‎jeździeckiej,‎ ‎wymaga‎ ‎zwłaszcza‎ ‎niesłychanej,‎ ‎pedantycznej‎ ‎precyzyjności‎ ‎w‎ ‎wykonaniu.

EGZAMIN‎ ‎krakowski‎ ‎wypadł‎ ‎wspaniale.

DWANAŚCIE‎ ‎pułków,‎ ‎idealnie‎ ‎wyrównanemi‎ ‎szeregami,‎ ‎w‎ ‎odstępach‎ ‎między‎ ‎pułkami, szwadronami‎ ‎i‎ ‎plutonami,‎ ‎jak‎ ‎gdyby‎ ‎odmierzonych‎ ‎cyrklem,‎ ‎przewinęło‎ ‎się‎ ‎wzdłuż‎ ‎błoni, niby‎ ‎dwanaście‎ ‎tanecznic‎ ‎w‎ ‎balecie,‎ ‎złożonych‎ ‎z‎ ‎samych‎ ‎primabalerin,‎ ‎niby‎ ‎dwanaście‎ ‎bezcennych,‎ ‎ze‎ ‎wszystkich‎ ‎mórz‎ ‎świata‎ ‎wyłowionych‎ ‎pereł‎ ‎jakiegoś‎ ‎królewskiego‎ ‎naszyjnika, niczem‎ ‎dwanaście‎ ‎kunsztownych‎ ‎sonetów,‎ ‎w‎ ‎zbytkownym‎ ‎tomiku‎ ‎mistrzowskich‎ ‎wierszy.

DUMĄ‎ ‎pęczniały‎ ‎serca‎ ‎tłumów,‎ ‎duma‎ ‎przepełniać‎ ‎musiała‎ ‎piersi‎ ‎generalicji,‎ ‎a‎ ‎nie‎ ‎potrzebuję chyba‎ ‎objaśniać,‎ ‎co‎ ‎się‎ ‎działo‎ ‎z‎ ‎nami,‎ ‎dowódcami‎ ‎większych‎ ‎jednostek‎ ‎kawalerji,‎ ‎wyciągniętemi‎ ‎szeregiem‎ ‎na‎ ‎lewo‎ ‎od‎ ‎podjum,‎ ‎skąd‎ ‎Pan‎ ‎Marszałek‎ ‎przyjmował‎ ‎defiladę.‎ ‎Z‎ ‎jakim‎ ‎niepokojem‎ ‎oczekiwaliśmy‎ ‎jej‎ ‎początku,‎ ‎z‎ ‎jaką‎ ‎radością‎ ‎obserwowaliśmy‎ ‎jej‎ ‎przebieg‎ ‎i‎ ‎co‎ ‎się‎ ‎z‎ ‎nami
działo‎ ‎zwłaszcza‎ ‎w‎ ‎tym‎ ‎momencie,‎ ‎gdy‎ ‎po‎ ‎skończonej‎ ‎defiladzie‎ ‎podszedł‎ ‎do‎ ‎nas‎ ‎Pan‎ ‎Marszałek, zadowolony‎ ‎i‎ ‎uśmiechnięty‎ ‎i‎ ‎odpowiadając‎ ‎na‎ ‎nasz‎ ‎ukłon,‎ ‎oznajmił‎ ‎nam:‎ ‎«No,‎ ‎gratuluję wam,‎ ‎panowie‎ ‎kawalerzyści,‎ ‎defilada‎ ‎wypadła‎ ‎pięknie‎».

ZDAJE‎ ‎się,‎ ‎że‎ ‎ulegliśmy‎ ‎wszyscy,‎ ‎jakby‎ ‎słonecznemu‎ ‎porażeniu,‎ ‎ja‎ ‎osobiście,‎ ‎mimo‎ ‎odmiennych‎ ‎pozorów,‎ ‎chodzę‎ ‎od‎ ‎tej‎ ‎chwili‎ ‎z‎ ‎zadartym‎ ‎nosem. […]”.

– B. Wieniawa-Długoszowski, Wzruszenia krakowskie. Odczyt wygłoszony pod powyższym tytułem w dniu 16-go października w sali Filharmonji w Warszawie drukowany za zezwoleniem autora, Kraków 1933, s. 9–11

RES

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: