Fot. Joanna Bożerodska
Podczas tegorocznej akcji społecznej „Zjednoczeni pamięcią”, zorganizowanej przez Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą, zebrano ponad 15 tysięcy zniczy. Znicze przekazała też Ambasada RP na Litwie. W środę, 1 listopada, w Dniu Wszystkich Świętych, światełka pamięci zapłonęły na najstarszych wileńskich nekropoliach, na cmentarzach Rossa i Bernardyńskim.
W środę o godz. 14:00 na Rossie przedstawiciele polskiej placówki dyplomatycznej oraz społeczności polskiej oddali hołd marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu, którego serce spoczywa na tym cmentarzu.
Złożenie kwiatów i zapalenie zniczy w mauzoleum Piłsudskiego zakończy ośmiodniową akcję polskich dyplomatów, podczas której odwiedzą oni miejsca pamięci narodowej. Na Litwie jest około 600 takich miejsc; dotychczas odwiedzono 56.
W środę i czwartek na cmentarzach Wileńszczyzny odbędzie się też kwesta na rzecz Rossy.
Wileński Cmentarz Na Rossie jest jedną z polskich nekropolii narodowych. W skład zespołu cmentarnego wchodzi Stara Rossa (1769/1801), Nowa Rossa (1847), Cmentarz Wojskowy (1920) oraz mauzoleum Matka i Serce Syna (1936).
Pierwsza wzmianka o pochówkach na tym terenie pochodzi z roku 1436, grzebano tu ofiary „morowego powietrza”. Jako nekropolia miejska cmentarz został przejęty w 1801 roku. Rok później wzniesiono tu pierwsze katakumby, a w 1814 roku miało miejsce pierwsze powiększenie obszaru nekropolii o tereny nazywane obecnie Górką Literatów. W 1820 roku teren cmentarza otoczono murem, a w roku 1840 ks. Józef Bogdanowicz zainicjował wybudowanie w pobliżu katakumb neogotyckiej kaplicy pogrzebowej. Od tego czasu cmentarz uznawano za elitarny, chowano tu osoby zasłużone lub stojące wyżej w hierarchii społecznej. W 1847 roku, w związku z wyczerpaniem się możliwości grzebalnych, powstała nowa nekropolia po drugiej stronie ulicy Listopadowej tzw. Nowa Rossa.
Po roku 1945 i opuszczeniu Wilna przez polskich mieszkańców rozpoczęła się celowa dewastacja nekropolii; tragicznym był dla Starej Rossy rok 1952, kiedy doprowadzono do zniszczenia monumentalnych katakumb. Cmentarz został zamknięty dla nowych pochówków w 1967 roku, a dwa lata później wpisany do rejestru zabytków.
Od 1990 roku konserwacją zabytkowych nagrobków zajmuje się miejscowy Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą (SKOnSR) założony z inicjatywy i przy wsparciu śp. Jerzego Waldorffa, prezesa Społecznego Komitetu Opieki nad Powązkami.
Działalność SKOnSR to przede wszystkim opieka nad pomnikami na Rossie, a także ich renowacja. W ciągu 32 lat działalności staraniem komitetu odnowiono 194 pomniki nagrobne i wzniesiono 5 nowych. SKOnSR działa społecznie, a środki na odnowienie pomników są zbierane podczas kwest – przede wszystkim w Warszawie i Wilnie, podczas dnia Wszystkich Świętych i Zaduszek.
Rossa to prawie 30 tysięcy nagrobków, pomników i mogił porozrzucanych na obszarze ponad 10 hektarów. Spoczywają tam m.in. poeta Władysław Syrokomla, architekt Antoni Wiwulski, historyk i działacz polityczny Joachim Lelewel, malarze Franciszek Gucewicz i Franciszek Smuglewicz, ojciec Juliusza Słowackiego, dwoje dzieci Stanisława Moniuszki, profesorowie Uniwersytetu Stefana Batorego, powstańcy styczniowi.
Wiele nagrobków na Rossie to prawdziwe dzieła sztuki; 263 z nich znajduje się na liście zabytków, ale większość to zapadające się w ziemię zniszczone kamienie z zanikającymi napisami.
Staraniem Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą w ciągu 30 lat jego działalności odnowiono około 200 pomników nagrobnych. W tym toku ze środków zgromadzonych przez Komitet odrestaurowano 10 pomników. Po jednym pomniku odnowiły też Instytut Pamięci Narodowej oraz Ambasada RP na Litwie, a trzy odnowiono z funduszy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracy z Fundacją Pomoc Polakom na Wschodzie im. Jana Olszewskiego.
RES
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!