Stanisławowi Moniuszce w hołdzie

W związku z 200. rocznicą urodzin naszego wybitnego rodaka – kompozytora Stanisława Moniuszki – 2019 rok został ogłoszony przez UNESCO rokiem jego imienia. Dział Sztuki Obwodowej Biblioteki Naukowej im. Karskiego w Grodnie uczcił jubileusz kompozytora dużą wystawą.

Przedstawiono na niej ponad 500 unikatowych eksponatów ze zbiorów biblioteki oraz ze zbiorów dwóch znanych grodzieńskich kolekcjonerów Aleksandra Siewienki i Olega Jorsza.

Jak zaznaczyła Lilia Chodorowska, kierowniczka działu sztuki biblioteki, większość eksponatów wystawy jest prezentowana po raz pierwszy. Wśród nich unikatowe stare książki i prawdziwe białe kruki dotyczące muzyki, rękopisy i druki nutowe, foldery, prasa, zdjęcia, dokumenty, pocztówki, stare odtwarzacze muzyki.

Niestety, zabrakło wydań, żeby cała wystawa składała się z eksponatów poświęconych twórczości Stanisława Moniuszki, ale główny jej rozdział jest zadedykowany wybitnemu kompozytorowi. Szerzej wystawa przedstawia życie muzyczne na Grodzieńszczyźnie w XIX-XX ww.

O bogatej kulturze muzycznej na Ziemi Grodzieńskiej opowiedział doc. dr nauk historycznych Siergiej Omielko z Uniwersytetu Grodzieńskiego. Wernisaż wystawy uświetnili występy artystyczne. To nie przypadkowo, podkreśliła Lilia Chodorowska, że rozpoczęły się one od wykonania słynnego poloneza Michała Kleofasa Ogińskiego «Pożegnanie z Ojczyzną». – Białoruś rozpatrywała polonez Ogińskiego na początku lat 90. jako hymn państwowy, lecz w związku z tym, że jest on skomplikowany w wykonaniu i odbiorze, propozycja nie została przyjęta – powiedziała Chodorowska.

fot: Irena Waluś

– Polonez jest skomponowany dla fortepianu, ale powstały wersje dla różnych instrumentów, zespołów, a nawet orkiestry. Znany białoruski zespół Pieśniary nagrał również wersję wokalną poloneza. Podczas wernisażu najsłynniejszy polonez kompozytora zabrzmiał w wykonaniu kwartetu smyczkowego «Muzyczna paleta», w którym występują nauczycielki dziecięcej szkoły muzycznej nr 2 w Grodnie pod kierownictwem Żany Olendskiej.

O życiu i twórczości Stanisława Moniuszki opowiedziała Anna Szurma, nauczycielka muzyki z tejże szkoły. Uzupełnił jej opowiadanie ciekawymi faktami z życia kompozytora historyk i krajoznawca Andrzej Tichomirow, który powiedział, że na Grodzieńszczyźnie Moniuszko bywał w okolicach Szczuczyna, gdzie mieszkała jego siostra. W tym dniu nie mogło zabraknąć wykonania najbardziej znanej z arii Moniuszki – arii z kurantami z opery «Straszny dwór», uznawanej za arcydzieło muzyczne kompozytora. Utwór ten zabrzmiał w wykonaniu kwartetu «Muzyczna paleta». Na najbardziej ciekawe i cenne eksponaty wystawy zwróciła uwagę gości wernisażu Oksana Żuk, bibliotekarka działu sztuki, szczególnie na te związane ze Stanisławem Moniuszką podczas prezentacji multimedialnej. Na wystawie znajduje się sporo literatury poświęconej gitarze.

– Gitara jest uważana za jeden z najbardziej popularnych instrumentów muzycznych XIX-XX ww., również i wieku XXI. Grali na niej mężczyźni i kobiety. Jej dźwięki brzmiały w dworach, salonach, jak i w domach mieszczańskich – mówiła L. Chodorowska przedstawiając znanego gitarzystę, kompozytora i pedagoga muzycznego Włodzimierza Zacharowa. Artysta wykonał genialną «Wieczorną serenadę» Franciszka Schuberta.

Na wystawie można zobaczyć dużo starych odtwarzaczy muzyki. Większość z nich pochodzi ze zbiorów Olega Jorsza, który jest właścicielem Ciekawego Muzeum w Grodnie. Z zainteresowaniem je oglądałam, znane mi były jedynie gramofon i patefon. Przedtem, w pierwszej połowie XIX w. była jeszcze katarynka, potem – wynalazek Edisona z 1877 r., nazwany jego imieniem – fonograf Edisona, dla nagrania i odtworzenia dźwięku.

fot: Irena Waluś

Na wystawie są też stare płyty winylowe. Znaczne miejsce wśród eksponatów zajmują zdjęcia grodnian z instrumentami muzycznymi, co czasami wcale nie oznacza, że oni na nich grali, w niektórych zakładach fotograficznych po prostu były instrumenty jako część scenerii. Zobaczymy też fotki muzyków weselnych, bo cóż to za wesele bez muzyki; orkiestry wojskowe i strażackie. Stanisław Moniuszko poznał kompozytorów z różnych krajów, spotykał się z Franciszkiem Lisztem, Michałem Glinką, Bedřichem Smetaną. Rosyjskiego kompozytora Aleksandra Dargomyżskiego Moniuszko nazywał «swoim starszym rodzonym bratem», zadedykował mu uwerturę «Bajka», a ten bardzo wysoko cenił twórczość Moniuszki. Pieśń A. Dargomyżskiego do słów Aleksandra Puszkina «Bóg w pomoc» wykonał uczeń kolegium muzycznego Artiom Gryszkiewicz, stała się ona pięknym akcentem końcowym wernisażu.

Stanisław Moniuszko przyszedł na świat 5 maja 1819 r. w majątku Ubiel koło Mińska, w rodzinie szlacheckiej. Był kompozytorem, dyrygentem, pedagogiem, organista; autorem 268 pieśni, a także wielu oper, operetek, baletów i muzyki kościelnej. Tworzył muzykę nacechowaną narodowo, wplatając w swoje kompozycje wyraziste elementy folkloru polskiego (melodie i tańce ludowe) oraz wykorzystując utwory polskich poetów, m.in. Jana Kochanowskiego i Adama Mickiewicza. Do jego najsłynniejszych dzieł należą opery: «Halka», «Straszny dwór» i «Paria». Jest nazywany «ojcem polskiej opery narodowej». Sejm RP ogłosił rok 2019 Rokiem Stanisława Moniuszki.

Irena Waluś

Magazyn Polski na uchodźstwie

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: