Odrestaurowany pomnik Ludwika Narbutta w Dubiczach

W miejscowości Dubicze w rejonie orańskim został odrestaurowany pomnik upamiętniający poległego tu Ludwika Narbutta i 12 powstańców styczniowych z jego oddziału. Inicjatorem renowacji pomnika była Fundacja „Szlakiem Narbutta” ze Szczecina.

Ludwik Narbutt (urodzony 26 sierpnia 1832 r. w Szawrach, poległ 5 maja 1863 r. pod Dubiczami) – ziemianin, naczelnik wojenny powiatu lidzkiego w Powstaniu Styczniowym.

Syn historyka Teodora Narbutta i Krystyny z Sadowskich. Uczył się w szkole pijarów w Lidzie. Za udział w konspiracji w 1850 roku aresztowany w Wilnie i karnie w marcu 1851 roku wcielony do wojska rosyjskiego, uczestniczył w walkach na Kaukazie, gdzie został odznaczony za odwagę orderem św. Anny 4 stopnia. Na Litwę wrócił w 1860 roku w stopniu podporucznika. W 1861 roku ożenił się z młodą wdową Amelią z Kuncewiczów Siedlikowską. Zamieszkał w Sierbieniszkach poświęcając się gospodarstwu. Był członkiem konspiracji w Armii Imperium Rosyjskiego. Po wybuchu Powstania Styczniowego z niedużym oddziałem wyruszył do Puszczy Rudnickiej. Oddział składał się, oprócz samego Ludwika, z jego brata i sześciu chłopów, lecz wkrótce rozrósł się do 100 powstańców. 16 lutego 1863 roku oddział zaatakował rosyjski pociąg, który przewoził polskich rekrutów. 9 marca Ludwik Narbutt stoczył zwycięską bitwę z Kozakami. Niestety, 5 maja nieopodal Dubicz, na skutek zdrady miejscowego chłopa, oddział Narbutta został rozbity, a dowódca i 12 żołnierzy poległo.

Młodszy brat Ludwika – Bronisław, pisał w swoim pamiętniku o nim:

„Widziałem go w 1860 roku w Lidzie. Był niewielkiego wzrostu, szczupły, blondyn, nieco łysy, z melancholijnym wyrazem na twarzy wielki zdrowy rozsądek, uczciwość, miłość dla ludzi – to były główne jego zalety małomówiący, skromny w ułożeniu, chętny zawsze dla każdego z pomocą”.

Pomnik w Dubiczach powstał z inicjatywy 76. Lidzkiego Pułku Piechoty im. Ludwika Narbutta. Autorami projektu byli Ferdynand Ruszczyc oraz Bolesław Bałzukiewicz. Na pomniku został umieszczony wieniec cierniowy, hasło powstańcze „Za naszą i waszą wolność” oraz symbole powstańcze – Orzeł biały, Pogoń i święty Michał. Uroczyste odsłonięcie monumentu odbyło się 6 maja 1933 roku.

Prezes Fundacji „Szlakiem Narbutta” Wojciech Prusaczyk w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” powiedział, że sam projekt renowacji pomnika w Dubiczach powstał 3 stycznia 2021 r.

„Kilka miesięcy później, w maju, członkowie fundacji przybyli na miejsce. Mieliśmy szczątkową informację dotyczącą dewastacji pomnika. Początkowo członkowie fundacji zwrócili się o pomoc do administracji rejonu solecznickiego, dzięki któremu udało się skontaktować z przedstawicielami rejonu orańskiego. We wrześniu minionego roku zorganizowano spotkanie z merem rejonu orańskiego Algisem Kašėtą i jego zastępcami.

W trakcie rozmowy Kašėta bardzo się ucieszył, że fundacja znajduje się w Szczecinie, czyli nieopodal miejsca, gdzie w 1933 r. doszło do katastrofy lotniczej dwóch litewskich lotników Dariusa i Girėnasa. Mer bardzo ucieszył się, że członkowie fundacji doskonale znają historię tego transatlantyckiego lotu. Dzięki zaangażowaniu strony polskiej we wrześniu ma zostać podpisana umowa dotycząca współpracy samorządowej i oświatowej między Oranami i Myśliborzem, gdzie znajduje się pomnik poświęcony litewskim lotnikom.

Właśnie po tej rozmowie prace restauracyjne stały się bardziej intensywne. Pomnik został odnowiony w całości przez samorząd rejonu orańskiego. To oni wygospodarowali pieniądze. My byliśmy tylko pewnym impulsem. Mówiliśmy, że nie jesteśmy w stanie sfinansować projektu, ponieważ jesteśmy prywatną inicjatywą. Zresztą od początku merostwo Oran mówiło, że nie chcą od nas żadnych pieniędzy, bo po prostu to oni muszą to zrobić. Czują się zobowiązani, bo rozumieją, jak ważna jest to postać. Byli też troszkę zażenowani tym, że ten pomnik przez wiele lat niszczał. Symboliczne odsłonięcie odnowionego pomnika, chociaż prace jeszcze trwały, odbyło się w maju 2022 roku”.

Pomnik w Dubiczach zlokalizowany jest w pobliżu kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Pogrzebano tu również 12 powstańców z oddziału Ludwika Narbutta poległych w bitwie stoczonej 5 maja 1863 r. w okolicach, wyschniętego dzisiaj, jeziora Pelasa koło Dubicz.

Mogiła i pomnik Ludwika Narbutta w Dubiczach
Fot. Michał Wołłejko / http://www.wilnoteka.lt

Polegli w Dubiczach: adiutant Leon Kraiński, dr Aleksander Brzozowski – lekarz oddziału i jego brat Leon Brzozowski, Kazimierz Gremza – chłop z wioski Lipkunce, Stefan Hubarewicz – były oficer armii rosyjskiej i ziemianin z majątku Hołowiczpol, Jan Jodko – z zaścianka Pietraszuńce, Józef Pokempinowicz – student z Krakowa, Włodzimierz Popławski – ziemianin z majątku Kopciuchy, Tomasz Skirmunt – pochodzący z okolic Pińska na Polesiu, Ignacy Taraszewicz – mieszczanin z Lidy, Władysław Żakowski – z folwarku Lack oraz Adam NN.

RES

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: