1 listopada w Historii Kresów

1918 – wybuchły polsko-ukraińskie walki o Lwów. Rankiem oddziały Ukraińskiego Komitetu Wojskowego, uprzedzając Polaków, opanowały główne gmachy. W odpowiedzi grupy polskiej młodzieży stawiły spontaniczny opór.

Dziś można powiedzieć, że gdyby nie te grupki słabo uzbrojonych, ale pełnych zapału dzieciaków, losy Lwowa potoczyłyby się zupełnie inaczej. Również gdyby nie znalazł się polski oficer – dawny austro-węgierski porucznik Roman Abraham, który – wbrew otrzymanym rozkazom – nie ruszył do centrum miasta z zaledwie 12-osobowym oddziałem uzbrojonym w… dwa rewolwery i dwa karabiny.

Wkrótce natknął się na kilku gimnazjalistów skutecznie atakujących ukraiński patrol na ciężarówce. Wśród nich był 13-letni Antek Petrykiewicz, który wkrótce został najmłodszym kawalerem Krzyża Virtuti Militari w dziejach tego odznaczenia, niestety – pośmiertnie. Dzięki doświadczeniu Abrahama, który przejął dowodzenie, opór połączonych oddziałów stał się bardziej zorganizowany.

Młodzież utworzyła punkt oporu w Szkole im. Konarskiego, skąd udanym wypadem 3 listopada zdobyto jedno z siedmiu lwowskich wzgórz – Górę Stracenia, tracąc, niestety, dwóch poległych. Teraz jednak Polacy zyskali przewagę taktyczną w zachodniej części Lwowa.

Od tej pory rosnący w siłę i coraz liczniejszy oddział Abrahama zaczęto nazywać Straceńcami. W kolejnym brawurowym ataku w dniu 4 listopada wyparli Ukraińców z Dworca Głównego, a w kolejnych dniach rzucano ich na najbardziej zagrożone odcinki walk. To dzięki ich odwadze i poświęceniu polskie powstanie przetrwało i doczekało się po kilku tygodniach nadejścia regularnej polskiej odsieczy, która wyzwoliła miasto. Był to jednak dopiero początek krwawych walk o Lwów.

1822 – w Wojutynie pod Łuckiem urodził się Zygmunt Szczęsny Feliński – polski święty Kościoła katolickiego, w latach 1862–1883 arcybiskup warszawski, profesor Akademii Duchownej w Petersburgu. Wychowywał się na Wołyniu i Podolu. Studia teologiczne rozpoczął w seminarium duchownym w Żytomierzu. Zmarł w 1895 r.

1845 – w Sanoku urodził się Zygmunt Karol Gorazdowski – późniejszy ksiądz i święty katolicki.  Zmarł w 1920 r. we Lwowie. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim. Patron Sanoka.

1888 – w Juszewszczyźnie urodził się Michał Sopoćko – polski duchowny katolicki, założyciel Zgromadzenia Sióstr Jezusa Miłosiernego, spowiednik Faustyny Kowalskiej. Pracował m.in. jako kapelan Wojska Polskiego w Wilnie. Był ojcem duchownym w Seminarium w Wilnie. W latach 1928-1962 pracował jako profesor teologii pastoralnej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu w Wilnie i w Wyższym Seminarium Duchownym w Białymstoku. Zmarł w 1975 r.

1913 – we Lwowie urodził się Andrzej Mostowski – polski matematyk. Zmarł w 1975 r.

1918 – we Lwowie urodził się Tadeusz Brzozowski – polski malarz. Zmarł w 1987 r.

1922 – w Nowogródku poświęcono odbudowaną Farę.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 1 listopada