Nauczyciel z Iwieńca p. Stefan Jastrzębski

O p. Stefanie Jastrzębskim dowiedziałem się od Kresowianki p. Janiny Suchockiej.

W latach XX – lecia miedzywojennego był nauczycielem w iwienieckiej szkole powszechnej, Janina mieszkała wtedy w Wołożynie. Podczas wakacji przyjeżdżała z bratem Ksawerym do babci w Pohorełce, jeszcze wtedy nie znała p. Stefana.

Nie wiemy skąd p. Stefan pochodził, ale oprócz pracy w szkole na pewno był społecznikiem. W „Życiu Nowogródzkim” z 1928 r., jest wiadomość, że w dniu 8 lutego brał udział w zebraniu organizacyjnym Oddziału Straży Pożarnej w Kamieniu gm. Iwieniec, i że wszedł w skład Zarządu.(1)

W czasie sowieckiej okupacji Iwieńca 1939/41 władze okupacyjne zorganizowały szkołę powszechną w Skiparowcach – Pohorełce do której w 1940 roku uczęszczało rodzeństwo Janina i Ksawery Suchoccy.

Na prośbę babci Franciszki Adamowicz, Janina kilka razy zanosiła prowiant spożywczy dla p. Stefana, który mieszkał w Iwieńcu w drewnianym domu w okolicy Czerwonego Kościoła. Kiedyś drzwi otworzyła nieznana pani, po chwili podszedł p. Stefan, który do zgromadzonych osób powiedział: – „Nie bójcie się!”

Czy było to zebranie małej grupy kontynuującej pracę konspiracyjną rozbitego przez NKWD Związeku Młodzieży Polskiej, który działał od jesieni 1939 r. w Iwieńcu, Nalibokach i Stołpcach.(2)

Praca p. Stefana w szkole w Skiporowcach – Pohorełce, poprzedzona była kursami nauczycielskimi w Wołożynie i remontem budynku szkolonego, które zarządziła szkolna administracja sowiecka. Dzisiaj możemy się tylko domyślać, że jego praca w szkole mogła być realizacją zadań konspiracyjnych?

Naukę w szkole prowadzono w języku białoruskim i rosyjskim, język polski wyeliminowano z nauczania. Pewnego razu uczeń Franciszek Adamowicz „wydłubał oczy” Stalinowi na portrecie który wisiał na ścianie w klasie. Zdenerwowany p. Stefan przestrzegał dzieci aby tego więcej nie robiły.

Wiemy na pewno, że podczas pracy w szkole utrzymywał relacje z mieszkańcami Iwieńca i Wołożyna, z takimi osobami jak: p.p. Sosnowski, Jacek Krajewski, Władzio, Adrian z Wołożyna, Śnieżkowa, Zimorodowa, Prudziłkowa, Gąsiewscy, Lidia i Wala Skuratówny, Lis, Kwaśniak, Zujewski z Kulszyc, Jaworska, Stajniakowa, Bibikowie.(3)

Przez czas sowieckiej okupacji obawiał się zatrzymania i poboru do służby wojskowej w Armii Czerwonej.

Po wycofaniu się pod niemieckim naporem Sowietów z Iwieńca, nadal uczył w szkole w Skiporowcach – Pohorełce, ale tym razem po białorusku i po litewsku (sic !)(4)

Kiedy w Iwieńcu podczas niemieckiej okupacji zawiązała się polska konspiracja niepodległościowa pod dowództwem por. Olgierda Woyno „Lech”, na pewno do niej należał.

Po powstańczej walce w Iwieńcu w dniu 19/20 czerwca 1943 r., Polacy wycofali się do m. Rudnia Nalibocka i Bielicy gdzie stacjonowali do lata 1943 r.

Pan Stefan Jastrzębski, nauczyciel z Iwieńca pow. Wołożyn woj. Nowogródek zginął latem 1943 r., w walce z Niemcami podczas blokady Puszczy Nalibockiej.(5)

 

Stanisław Karlik