Konflikt polsko-litewski. W 103. rocznicę „buntu generała Żeligowskiego” (III)

„Bunt” gen. Żeligowskiego 12–17 X 1920
Zbiory Autorów

Gdy Wojsko Polskie jesienią 1920 roku przechodziło do kontrofensywy znad Niemna i zajmowało kolejne miejscowości, wówczas do Polski powracały ziemie utracone uprzednio na rzecz Armii Czerwonej. Dla całego społeczeństwa jasną sprawą stał się powrót do macierzy ziem zajętych w lipcu 1920 roku przez wojska litewskie, które złamały zasadę neutralności i współdziałały z bolszewikami. Dodatkowo w Polsce narastały głosy żądające przyłączenia Wileńszczyzny do Polski. Przedstawiciele niemal wszystkich partii politycznych byli w tej kwestii zgodni.

Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, nie czekając na wynik rokowań polsko-litewskich w Suwałkach, dążył do rozwiązania sprawy Wilna metodą faktów dokonanych. Jednak wszelkie działania dążące do opanowania Wilna oficjalną drogą wojskową, w ramach kontrofensywy antybolszewickiej były niemożliwe ze względu na międzynarodowe zobowiązania rządu polskiego, oraz nacisku rządu Wielkiej Brytanii.

Gen. bryg. Lucjan Żeligowski
Centralne Archiwum Wojskowe (Warszawa)

Mjr Marian Zyndram-Kościałkowski (tu w mundurze podporucznika Legionów Polskich, 1917 r.)
Narodowe Archiwum Cyfrowe (Warszawa)

Marszałek Piłsudski zaczął rozpatrywać konieczność przeprowadzenia „nieoficjalnej” akcji wojskowej. Dlatego już 29 sierpnia 1920 r. nakazał przegrupowanie w rejon Suwalszczyzny oddziałów „nieregularnych”, do których zaliczano Dywizję Ochotniczą oraz 211. i 212. Pułk Ułanów. Tymi siłami planował zająć Wileńszczyznę. Po kolejnych zwycięstwach nad Armią Czerwoną Piłsudski wezwał 20 września do swojej Katery Głównej w Białymstoku gen. Lucjana Żeligowskiego, do którego miał zaufanie, ponieważ obaj pochodzili z Wilna. Żeligowski przybył do kwatery Marszałka dopiero 30 września, a następnego dnia w trakcje rozmowy Piłsudski otwarcie zasygnalizował, że w interesie Polski leży wywołanie w Wilnie powstania miejscowej ludności, które uświadomiłoby zachodniej dyplomacji, iż miasto to zamieszkane jest przez Polaków, którzy nie mogą i nie chcą znaleźć się pod władzą litewską. Jednocześnie poinformował o konieczności powołania osoby, która wzięłaby na siebie całą odpowiedzialność za takie działania.

Krzyż Zasługi Wojska Litwy Środkowej ustanowione uchwałą Sejmu Wileńskiego z dnia 25 lutego 1922 r., zatwierdzoną przez Tymczasową Komisję Rządzącą Litwy Środkowej 27 marca 1922 r. „dla nagrodzenia czynów męstwa i bohaterstwa” – awers i rewers
Zbiory Autorów

Dyplom nadania Krzyża Zasługi Wojska Litwy Środkowej bomb. Wiktorowi Rafalskiemu z 19. Pułku Artylerii Polowej, 21 lipca 1922 r.
Zbiory Autorów

Generał Żeligowski, jako zwolennik Piłsudskiego, nie widział żadnych przeciwwskazań, co do wykonania nieoficjalnego rozkazu Marszałka. Poprosił jednak o większe siły niż te, które przygotował Naczelny Wódz. Pod wpływem nalegań siły przewidziane do zajęcia Wilna zwiększono o 1. Dywizję Litewsko-Białoruską i ochotników dowodzonych przez mjr. Mariana Kościałkowskiego – łącznie ponad 14 000 żołnierzy. Wieczorem 6 października doszło do spotkania Żeligowskiego z wyższymi oficerami, podczas którego datę rozpoczęcia akcji wyznaczono na 8 października 1920 r.

RES

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

17 października w Historii Kresów 9 lipca w Historii Kresów 6 kwietnia w Historii Kresów Konflikt polsko-litewski. W 103. rocznicę „buntu generała Żeligowskiego” (IV) Konflikt polsko-litewski. W 103. rocznicę „buntu generała Żeligowskiego” (I)