• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 01 Mar 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Archiwum Kresowe
Wilno

Józef Mackiewicz, „Tajemnica księdza prałata Bajki”

05 Mar 2013 Archiwum Kresowe, Naliboki, Wilno 0 comments

Fragment artykułu wileńskiego „Słowa” z dnia 19 X 1938 r.(1)

„Od 5 laty proboszcz nalibocki ks. prałat Bajko pracuje nad podniesieniem religijnem, kulturalnem, oświatowem i materialnem… Nalibok, będących wszakże cząstką Rzeczypospolitej.

Ksiądz prałat Józef Bajko ur. 1890 r.

Otóż w tej naszej Rzeczypospolitej robi się dużo, a jak się robi, o tem wiemy, bo o tem szeroko nas informuje często P.A.T., czy inne źródła oficjalnej informacji. Ze strony też nieoficjalnej wiemy również jakiemi subsydiami co powstaje w dziedzinie społecznego towarzystwa, jakiemi „dobrowolnemi” składkami rozporządzają liczne organizacje, jakiemi dyskretnemi drogami chadzać musi nasza państwowotwórczość, której opus coronat przecięcie wstęgi i podniosła mowa dygnitarza. Czasem pesymizm zalewa człowieka, jak brudna woda, do nitki.

Nie już – to istotnie nie ma sposobu, ażeby z „ciemnego ludu” wycisnąć dobrowolny odruch bez nakazu i subsydiów.!?

Zapytajmy o to księdza prałata. Żadnych on tam cudów nie tworzy i zamków na lodzie nie buduje. Siedzi po prostu w głuchej wsi, blisko granicy sowieckiej, wśród białoruskiego chłopstwa i nie ma nawet ziemian w okolicy.

Kościół, cegielnia, elektrownia.

Ongiś starosta żmudzki książę Stanisław Radziwiłł był niejako założycielem Nalibok, które jak wiadomo zawdzięczając przemysłowi hutniczemu miały swe złote czasy.

Syn jego Albrecht rozbudował obecny kościółek w 1630 r. Liczy więc bez mała 300 lat. Jest naturalnie piękny, drewniany, stylizowany, ale też „nadto” ciasny. – Więc ks. Bajko przystąpił do budowy wielkich rozmiarów kościoła murowanego. Doprowadził sklepienia i ściany już pod dach.

Stary kościółek zostanie przeniesiony do pobliskiej Rudni bez uszczerbku dla jego architektury i całości. Ażeby tego dokonać, zakłada przedewszystkiem własną cegielnię. Zainteresowuje nią całą okolicę, sprowadza ze wsi robotników, daje zarobek, wytwarza obrót. Cegielnia wyprodukowuje półtora miliona cegieł na świątynię, której koszt w ten sposób będzie minimalny.

Ks. prałat buduje elektrownię, sprowadza maszynę, fachowców z Warszawy, którzy jednocześnie uczą maszynowego kunsztu miejscowych ludzi. Fachowiec warszawski odjeżdża, fachowiec nalibocki zostaje. Elektrownia pracuje, oświetla już nabożeństwa w starym kościele. Przy świetle dawanem kościołowi o sile 3 tysięcy świec, koszt wynosi 60 groszy.

Skądżeby Nalibokom byłoby do elektrycznego światła ? Owszem teraz, już w grudniu będą go mieli i to po cenie 50 groszy za Klw. godz. Wytworzy to źródło dochodu, gotowe znów do nowych inwestycji. – Dobrze, ale skąd ksiądz prałat wziął na to fundusze?

– Buduje się nowy wikariat bo parafia liczy 8 tysięcy dusz, kilka nowych budynków. Będzie się budował dom ludowy. Przy poparciu starosty Kowalskiego powstanie Spółdzielnia Stolarska, nawiązująca do tradycji rzemieślniczego kunsztu Nalibok itd. itd. Nie będę się rozwodził nad projektami.

Ks. Bajko propaguje nowy sposób budownictwa na wsi, słowo – gliniany, posiadający ogromne zalety przy minimalnych kosztach w bezleśnych okolicach południowych powiatu, system ten może być prawdziwym dobrodziejstwem. Ale sztuka polega nie w propagowaniu, a w tem, że ludzie jego słuchają, uczą się i budują naprawdę.

Bez urzędowej reklamy.

Ktoś powiedział, że ks. Bajko tworzy z Nalibok „drugi Lisków”. Lisków nie Lisków, ale, że w najbardziej zaniedbanej cząstce Rzeczypospolitej to fakt, i że bez subsydiów rządowych, to drugi fakt, ale zgoła godzien specjalnego wyróżnienia.

Już będąc w trakcie budowy inwestycje kosztować będą 100 tys złotych. Już wydano 50 tysięcy. Z tego województwo dało 800 złotych, gmina… no jeszcze i jeszcze z zewnątrz, łącznie przeszło 7 tys złotych. Reszta we własnym zakresie społecznej działalności księdza.

Powtarzam, nie ma w okolicy bogatych dworów, jest tylko chłop „ciemnym” zwany, nieufny, podejrzliwy. Pomiędzy puszczą i kolcami granicy. I oto ksiądz potrafił wytworzyć w takiem niepowtarzalnem i nieporadnem miejscu, ognisko zrozumienia społecznego, wzajemnego zaufania i prawdziwej nie zakłamanej twórczości. – Jemu ufają, dają grosze, pracę i bez niczyjego nakazu. Więc jednak nie cud żaden.

A teraz akt ostatni: kto o tem wie? No naturalnie, nawet Żydzi w Nalibokach mówią: „Uj to mądry człowiek” (Firma leśna żydowska ofiarowała 50 m sześciennych budulcu).

Oczywiście starosta Kowalski najzupełniej trzeźwo i z całą sympatią odnosi się do poczynań ks. prałata.

Wzmiankę o tem napisał p. Władysław Abramowicz w „Ziemi Lidzkiej”. Jeszcze jedna ukazała się w „Małym Dzienniku” na jubileusz kapłański – to wszystko.

Poza tem nikt nie lansuje reklamowych artykulików, nie przecina wstążek, nie wygłasza przemówień.

Taki już ma u nas charakter inicjatywa prywatna i naprawdę prawdziwy udział w niej społeczeństwa.”

J.M.

 

Kwerendy dokonał Stanisław Karlik

 


(1) Pracownia Mikrofilmów Biblioteki Narodowej. Warszawa 21.01.2013 r.

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Brak powiązanych wiadomości

Tagi: Abramowicz Bajko historia Kresów Wschodnich Kowalski Kresy Wschodnie Lisków Mackiewicz Naliboki Polacy na Białorusi Polacy na Kresach Radziwiłł Rudnia Żydzi
  • Tags
  • Abramowicz
  • Bajko
  • historia Kresów Wschodnich
  • Kowalski
  • Kresy Wschodnie
  • Lisków
  • Mackiewicz
  • Naliboki
  • Polacy na Białorusi
  • Polacy na Kresach
  • Radziwiłł
  • Rudnia
  • Żydzi

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

Białoruska TV: Niemiecki terror z II wojny światowej doskonałym wzorcem dla utrzymania porządku w kraju (WIDEO)

Białoruska TV: Niemiecki terror z II wojny światowej doskonałym wzorcem dla utrzymania porządku w kraju (WIDEO)

Łukaszenka podzielił się władzą z 45- letnim synem

Łukaszenka podzielił się władzą z 45- letnim synem

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Gerard Depardieu podejrzany o gwałt

Gerard Depardieu podejrzany o gwałt

Zaproszenie na konferencję: ZBRODNIA W KUROPATACH 1937–1941: PRAWDA I WOLNOŚĆ

Zaproszenie na konferencję: ZBRODNIA W KUROPATACH 1937–1941: PRAWDA I WOLNOŚĆ

Amnesty International nie uznaje już Aleksieja Nawalnego za więźnia sumienia. Z powodu jego wypowiedzi sprzed kilkunastu lat

Amnesty International nie uznaje już Aleksieja Nawalnego za więźnia sumienia. Z powodu jego wypowiedzi sprzed kilkunastu lat

Пшемислав Журавський вель Граєвський: Чи поняття «Креси» сьогодні потребує уточнення і дискусії? (II)

Пшемислав Журавський вель Граєвський: Чи поняття «Креси» сьогодні потребує уточнення і дискусії? (II)

Prezydent Litwy: Ostatnie wydarzenia w Gruzji budzą duże zaniepokojenie

Prezydent Litwy: Ostatnie wydarzenia w Gruzji budzą duże zaniepokojenie

Najnowsze
01 Mar
Historia i Wspomnienia

“Kurier Wileński”: Po co nam Wyklęci

01 Mar
Białoruś

Białoruś dokręca śrubę. Od 1 marca za udział w proteście surowe kary

01 Mar
Bez komentarza

Polacy z Białorusi oddają hołd “Żołnierzom Wyklętym”

01 Mar
Białoruś

W lutym 2021 białoruskie sądy skazały uczestników powyborczych protestów na 168 lat łagrów

01 Mar
Rosja

Bruksela wstępnie zatwierdziła sankcje wobec Rosji za sprawę Nawalnego

01 Mar
Trójmorze

Rumunia przekazała Mołdawii szczepionki na COVID-19

01 Mar
Azja i Zakaukazie

Armenia: Spór na linii premier-prezydent

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja