Zesłańcze losy Polaków: od Związku Sowieckiego do Osiedla Polskiego w afrykańskim Tengeru

Archiwa Instytutu Pamięci Narodowej wzbogaciły się o cenne materiały związane z losami uchodźców z ZSRR.

Na początku listopada przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej  przebywali w Australii na otwarciu wystawy o rotmistrzu Witoldzie Pileckim i Powstaniu Warszawskim. Podczas spotkania z Polonią Australijską w Melbourne Krzysztof Łańcucki, były wieloletni prezes Rady Naczelnej Polskich Organizacji w Australii, przekazał do zasobu archiwalnego IPN cenne materiały dotyczące jego matki Heleny Łańcuckiej i ojca Włodzimierza Łańcuckiego, który jako podporucznik rezerwy 50 Pułku Piechoty dostał się do niewoli sowieckiej podczas wojny obronnej 1939 r., po czym został zamordowany w Katyniu.

Helena Łańcucka wraz z małoletnim synem Krzysztofem w kwietniu 1940 r. została wywieziona przez Sowietów do Kazachstanu. W miejscowości Suzak pełniła funkcję kierowniczki szkoły polskiej. W sierpniu 1942 r. podczas ewakuacji Armii Polskiej gen. Władysława Andersa wyjechała z ZSRR do Iranu, a następnie udała się do Brytyjskiej Afryki Wschodniej. W Tengeru w Tanganice (obecnie Tanzania) powstało Osiedle Polskie, w którym przebywało kilka tysięcy polskich kobiet, dzieci i mężczyzn niezdolnych do służby wojskowej. Helena Łańcucka zajmowała tam stanowisko nauczycielki w szkole powszechnej, kierowniczki rocznej szkoły gospodarstwa domowego, nauczycielki w gimnazjum krawieckim, a następnie kierowniczki przedszkola. Kiedy w 1950 r. pod naciskiem władz brytyjskich Osiedle Polskie zlikwidowano, wraz z synem Krzysztofem wyjechała do Australii, gdzie ostatecznie zamieszkała.

Materiały przekazane do Archiwum IPN przez Krzysztofa Łańcuckiego obrazują zesłańcze losy w okresie od pobytu na w 1950 r. Znajdują się wśród nich zaświadczenia wydane dla Heleny Łańcuckiej przez władze polskie w Teheranie, pisma polskich władz konsularnych RP dotyczące podróży morskiej Heleny Łańcuckiej wraz z synem Krzysztofem do Brytyjskiej Afryki Wschodniej, dokumenty związane z pełnioną przez nią pracą pedagogiczną w Tengeru, pisma w sprawie przyznania pomocy finansowej od polskich władz emigracyjnych czy oświadczenia członków Polskiego Osiedla w Tengeru, poświadczające przedwojenną przeszłość H. Łańcuckiej i małżeństwo z Włodzimierzem Łańcuckim. Wśród najbardziej cennych i zarazem najciekawszych materiałów można wymienić list ppor. rez. Włodzimierza Łańcuckiego, datowany na dzień 25 listopada 1939 r., skierowany do rodziny z sowieckiego obozu jenieckiego w Kozielsku, wykaz 55 osób (w tym H. Łańcucka z synem Krzysztofem) wyjeżdżających z ZSRR do Iranu transportem nr 1 w dniu 6 sierpnia 1942 r., listę dobytku zabranego przez H. Łańcucką w związku z wyjazdem do Iranu oraz jej korespondencję z Dowództwem Armii Polskiej na Wschodzie i Delegaturą PCK w Afryce Wschodniej z 1943 r., dotyczącą poszukiwań męża ppor. rez. W. Łańcuckiego. Dokumenty stanowią cenne uzupełnienie dotychczasowego zasobu archiwalnego IPN i ciekawy materiał do prowadzenia badań nad historią zesłańców polskich do Związku Sowieckiego, którzy po wojnie zamieszkali na emigracji.

Po opracowaniu technicznym i merytorycznym dokumentacja będzie udostępniana pracownikom naukowym, dziennikarzom i instytucjom do tego uprawnionym, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 18 grudnia 1998 roku o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Kresy24.pl/ipn.gov.pl (HHG)

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

30 lipca w Historii Kresów 25 maja w Historii Kresów