W czwartek 9 lutego 2023 roku w Domu Kultury Polskiej w Wilnie, na zaproszenie Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą, odbyło się spotkanie polskojęzycznych przewodników po Wilnie. Podczas zebrania Komitet zaprezentował swoje dokonania w roku 2022 oraz przedstawił plany na rok bieżący.
Brama wejściowa na Cmentarz Stara Rossa w Wilnie, 2007 r.
Wikipedia – domena publiczna
Wileński Cmentarz Na Rossie jest jedną z polskich nekropolii narodowych. W skład zespołu cmentarnego wchodzi Stara Rossa (1769/1801), Nowa Rossa (1847), Cmentarz Wojskowy (1920) oraz mauzoleum Matka i Serce Syna (1936).
Pierwsza wzmianka o pochówkach na tym terenie pochodzi z roku 1436, grzebano tu ofiary „morowego powietrza”. Jako nekropolia miejska cmentarz został przejęty w 1801 roku. Rok później wzniesiono tu pierwsze katakumby, a w 1814 roku miało miejsce pierwsze powiększenie obszaru nekropolii o tereny nazywane obecnie Górką Literatów. W 1820 roku teren cmentarza otoczono murem, a w roku 1840 ks. Józef Bogdanowicz zainicjował wybudowanie w pobliżu katakumb neogotyckiej kaplicy pogrzebowej. Od tego czasu cmentarz uznawano za elitarny, chowano tu osoby zasłużone lub stojące wyżej w hierarchii społecznej. W 1847 roku, w związku z wyczerpaniem się możliwości grzebalnych, powstała nowa nekropolia po drugiej stronie ulicy Listopadowej tzw. Nowa Rossa.
Po roku 1945 i opuszczeniu Wilna przez polskich mieszkańców rozpoczęła się celowa dewastacja nekropolii; tragicznym był dla Starej Rossy rok 1952, kiedy doprowadzono do zniszczenia monumentalnych katakumb. Cmentarz został zamknięty dla nowych pochówków w 1967 roku, a dwa lata później wpisany do rejestru zabytków.
Od 1990 roku konserwacją zabytkowych nagrobków zajmuje się miejscowy Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą, zawiązany z inicjatywy mieszkających w Wilnie Polaków: dziennikarza Jerzego Surwiły, lekarza Olgierda Korzenieckiego, filologa Alicji Klimaszewskiej oraz działaczki społecznej i dziennikarki Haliny Jotkiałło, przy wydatnym wsparciu Jerzego Waldorffa.
Głównym celem statutowym stowarzyszenia jest opieka nad pomnikami nagrobnymi na wileńskim Cmentarzu Na Rossie – ich renowacją i odbudową. Komitet jest organizacją non-profit, a środki materialne potrzebne na wypełnianie celów statutowych są zbierane podczas zbiórek społecznych, organizowanych przede wszystkim w Wilnie i w Warszawie.
SKOnSR współpracuje z litewskim Ministerstwem Kultury, Akademią Sztuk Pięknych w Wilnie oraz wileńskimi architektami. Wśród polskich partnerów organizacji są m.in.: Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami im. Jerzego Waldorffa, Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i Towarzystwo Opieki nad Zabytkami.
W okresie 30 lat działalności Komitet odnowił 174 pomniki nagrobne i wzniósł 5 nowych.
Od 2018 roku funkcję prezesa Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą pełni, urodzony w Wilnie, lekarz i społecznik Dariusz Żybort, który zapraszając polskich przewodników na spotkanie, napisał:
„Ze względu na to, że Państwo bardzo często są na Cmentarzu Na Rossie i mają bezpośredni kontakt z osobami odwiedzającymi nekropolię, niezmiernie ważne dla nas byłoby usłyszeć Państwa zdanie, jakie prace trzeba byłoby wykonać w następnych latach. Sądzimy, że Państwa zdanie będzie pomocne podczas typowania kolejnych pomników nagrobnych do renowacji”.
RES
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!