Wileński pomnik Powstania Listopadowego, Fot. Marian Paluszkiewicz, Kurier Wileński
182 lata temu, 29 listopada 1830 roku wybuchło Powstanie Listopadowe. Na wzgórzach ponarskich stoczono jego najważniejszą, niestety przegraną, wileńską bitwę.
Hasło nocy listopadowej „Za Naszą i Waszą Wolność” widnieje na upamiętniającym ją pomniku. Został odsłonięty 19 czerwca 2001 roku, w 170. rocznicę walk oddziałów powstańczych pod dowództwem Antoniego Giełguda i Dezyderego Adama Chłapowskiego.
18 czerwca 1831 roku, licząca 26 tys. żołnierzy armia rosyjska pod dowództwem generała-gubernatora M. Chrapowickiego rozbiła tu polski korpus powstańczy (12,6 tys. żołnierzy) Antoniego Giełguda. Po kilku kolejnych starciach powstańcy przeszli do walki partyzanckiej, która trwała aż do wiosny 1832 roku.
Antoni Giełgud (1792-1831) pochodził ze Żmudzi. W czasie wojen napoleońskich w 1806 roku dowodził bitwą pod Gdańskiem, zastępując rannego gen. Henryka Dąbrowskiego. Uczestniczył w kampanii 1812 roku, w której własnym kosztem wystawił pułk piechoty, wchodzący w skład załogi twierdzy Modlin. Został mianowany na stopień pułkownika przez cesarza Napoleona, a w 1818 roku – na generała brygady przez ks. Konstantego.
W powstaniu listopadowym odznaczył się w bitwach pod Wawrem, Białołęką i Olszynką Grochowską. Po tej ostatniej, rozkazem naczelnego wodza Jana Skrzyneckiego, został mianowany dowódcą II dywizji piechoty. Po przegranej bitwie pod Ostrołęką (26 maja) został skierowany na Litwę w celu podtrzymania powstania w tym rejonie. 29 maja odniósł zwycięstwo pod Rajgrodem, otwierając sobie tym samym drogę do Wilna. Na Litwie połączył swoją dywizję z wysłanym wcześniej małym korpusem gen. Dezyderego Chłapowskiego.
Działania korpusu na Litwie były nieudane i zakończyły się przekroczeniem granicy pruskiej oraz rozbrojeniem powstańców. 13 VII 1831 roku, w trakcie przekraczania granicy, Giełgud został zastrzelony przez podwładnego, kapitana 7. pułku piechoty Stefana Skulskiego.
Giełgud był odznaczony orderem św. Stanisława II klasy, z nadania Aleksandra I oraz krzyżem kawalerskim Orderu Virtuti Militari.
Kresy24.pl
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!