Trzy Krzyże…

„Ktokolwiek będziesz” w Wilnie, zauważysz królujące nad miastem trzy białe krzyże, które „odbijają się od ciemnej zieleni” i mogą nasunąć refleksję do opisów w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza.

W przewodnikach historycznych znajdziemy informację, że „podobno w czasach księcia Olgierda na Górze Trzykrzyskiej, zwanej również Łysą, męczęńską śmierć  poniosło siedmiu zakonników – franciszkanów, z którymi pod nieobecność księcia i wojewody Gasztolda rozprawił się pogański lud.  Poganie mieli ich przybić do krzyży i zrzucić  z góry do rzeki Wilenki (dopływ Wilii, lit. Neris).

Inna wersja mówi, że krzyże postawiono na pamiątkę otrzymania przez Wilno  w 1387 r., od króla Jagiełły  prawa magdeburskiego.

Wilnianin Jan Pogorzelski nie zgadza się  z  żadną wersją, twierdzi, że Trzy Krzyże  mają związek z konfliktem króla  Jagiełły z księciem Witoldem. Inspiratorami konfliktu byli Krzyżacy, którzy dążyli do stworzenia mocarstwa nadbałtyckiego, i byli popierani przez  Niemców. W 1384 r., Witold wrócił na Litwę, i dał się nakłonić do zgody. Na wiadomość o tym fakcie,   król Jagiełło postawił na Łysej górze „krzyż zgody”. Kiedy to zobaczył książę Witold, postawił obok „drugi krzyż zgody”. Trzeci mieli postawić wspólnie Jagiełło i Witold.

Przypuszczać można, że  „trzeci krzyż” postawił trzeci uczestnik konfliktu, brat Jagiełły Skirgajło, który był pierwszym ustanowionym w 1392 r.,przez Jagiełłę namiestnikiem  w Litwie. Ostateczna zgoda pomiędzy wszystkimi uczestnikami sporu miała miejsce w 1393 r., i wydaje się, że niemałą zasługę w tym dziele miała królowa Jadwiga.

Zgoda króla z księciem budowała, a Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie urosły w siłę, czego dowodem było  wspólne zwycięstwo w bitwie pod Grunwaldem w 1410 r.

Krzyże królowały  nad Wilnem  w czasach wspólnego państwa I Rzeczpospolitej. Zniszczone podczas zaborów, zostały odbudowane w 1916 r., przez rzeźbiarza Antoniego Wiwulskiego.  Ponownie zniszczone  przez władze sowieckie w 1950 r., kolejny raz zostały odbudowane przez  Litwę w 1989 r.

Trzy Krzyże…zgody !

Stanisław Karlik

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: