Święty Jan z Naliboków

W latach XX – lecia międzywojennego nad jeziorkiem w Nalibokach stała  drewniana  figura  św. Jana Nepomucena – „ludzie mówili święty Jan”.

Znajdowała się na murowanym postumencie przy brzegu, „ w rogu jeziorka, przy alei prowadzącej do majątku Radziwiłłów, w którym zamieszkiwała rodzina Ciechanowiczów”.

 Św. Jan stał na słupie wysokości człowieka – figura była wielkości ok. 1.20 m.   Ubrany był w sutannę, rokiet (komża biskupia) i biret,  w rękach trzymał krzyż. Pomalowany  na brązowo, stał przodem do ulicy, a tyłem do jeziora. Kiedy ludzie szli do kościoła, zawsze widzieli postać świętego Jana.

Nie wiadomo kiedy postawiono figurę, i kto był jej fundatorem. „Niektórzy twierdzą, że pomniki św. Jana wznoszono na pamiątkę ustania choroby, która w połowie XVI wieku nawiedziła tamte okolice”.[1]

„Za Polski” w latach 1921/39, na nalibockim jeziorku odbywały się uroczystości Dni Morza. Przez zastawienie wypływającej stamtąd rzeki  Lebieżody, woda była spiętrzona, i ludzie mogli pływać łódkami. Na specjalnym pomoście występował nalibocki chór „Świtezianka”, śpiewano „Morze nasze morze, będziem ciebie wiernie strzec…”. Zabawom świątecznym  Naliboczan towarzyszył św. Jan Nepomucen.

„Za pierwszego Sowieta” – 17 września 1939 – 22 czerwca 1941,  młodzieżowi aktywiści  komsomołu, już pierwszej nocy  wrzucili figurę  św. Jana Nepomucena do wody. Zajęli wtedy posterunek policji i pocztę. Nie odważyli się zniszczyć kilku drewnianych kapliczek w Nalibokach, które „stały między ludźmi, ale zniszczyli świętego Jana, który stał na odludziu”.[2]

Kiedy  w czerwcu 1941 r., przyszli do Naliboków Niemcy, ludzie  wyciągnęli z wody i z powrotem postawili pomnik św. Jana Nepomucena, ale nie był już taki sam – był popękany i  zniszczony. Później, zniszczoną figurę  przechowywał organista Michał Pietraszkiewicz, która tak jak większość cennych nalibockich pamiątek i zabytków kultury materialnej, spłonęła podczas zagłady miasteczka 8 maja i 6 sierpnia 1943 r.

Po zakończeniu II wojny światowej w Nalibokach  utworzono kołchóz, „zniknęły” nalibockie kapliczki, i  nie ma  św. Jana Nepomucena ?

 

Opracowano na podstawie relacji Marii Chilickiej i Wacława Nowickiego, byłych mieszkańców Naliboków.

 

Stanisław Karlik