• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 24 Lut 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Archiwum Kresowe
Armia Krajowa

Powstanie Styczniowe w Puszczy Nalibockiej

12 Sty 2013 Archiwum Kresowe, Armia Krajowa, Iwieniec 0 comments

W rodzinie Chilickich z Naliboków pow. Stołpce woj. Nowogródek opowiadano, że w Puszczy Nalibockiej kozacy rozbili powstańczą partię. Wielu powstańców zabili, niektórych wzięli do niewoli. Matka jednego z powstańców przyjechała do Nalibok i czekała na decyzję cara o ułaskawienie syna. Okazało się, że decyzja o ułaskawieniu była spóźniona, wyrok śmierci wykonano.(1)

Sienno – Nowogródczyzna, pomnik matki i syna Adama Pusłowskiego. Fot. Vadim Sidorowich

W dniu 7 kwietnia 1863 r. , w okolicy Jeziora Kromań w Puszczy Nalibockiej połączyły się dwie powstańcze partie, sztabs – kapitana Szalewicza i księdza Łaszkiewicza. Sztabs – kapitan Szalewicz był oficerem carskiej armii i ukończył kurs Sztabu Generalnego. Pod jego dowództwem byli m.in. studenci Uniwersytetu Kijowskiego Julian Dalkiewicz, Klukowscy, ziemianin Józef Obuchowicz i mierniczy Edward Gernon. Do Puszczy Nalibockiej przybyli z okolic Połoczanki, Niemen przekroczyli w Jeremiczach. Partia liczyła 46 ludzi.

Druga partia księdza Łaszkiewicza i Adama Pusłowskiego przybyła z Nowogródka i liczyła 60 ludzi.

Połączone powstańcze partie otoczyła i zaatakowała w okolicy jeziora Kromań rota kozaków pod dowództwem mjr. Śleszyńskiego. Walka powstańców z kozakami trwała ponad dwie godziny, poległo 60 powstańców z księdzem Łaszkiewiczem. Do niewoli wzięto 5, z sztabs – kapitanem Szalewiczem i Adamem Pusłowskim.(2)

Adama Pusłowskiego rozstrzelano w Nowogródku. (3)

Epitafium na pomniku Adama Pusłowskiego. Fot. Vadim Sidorovich

Czy zabitym powstańcem o którym opowiadano w Nalibokach był sztabs – kpt. Szalewicz – może car uwzględnił jego służbę wojskową ? Czy może któryś z młodych studentów Uniwersytetu Kijowskiego ?

Pohorełka k. Iwieńca, “Kamienie z krzyżami 1863 r.” Rys.Ksawery Suchocki ur. 1932 w Pohorełce.

W okolicy wioski Pohorełka k. Iwieńca, przy brodzie na rzece Wołmie – 20 km od Nalibok, w latach dwudziestolecia międzywojennego znajdowały się trzy duże kamienie z wykutymi krzyżami. Miejscowa ludność przestrzegała dzieci aby nie wchodziły na kamienie i nie skakały, bo „pod nimi ktoś jęczy” !(4)

Partia iwieniecka w Powstaniu Styczniowym „nie dopisała”(5), natomiast po upadku powstania, rząd carski zastosował represje w stosunku do ludności, która ukrywała rannych a zmarłych pochowała obok wsi Pohorełka, ustawiając kamienie z krzyżami.(6)

Czy k. wioski Pohorełka miejscowa ludność pochowała zbiegłych i zmarłych powstańców znad J.Kromań czy innych ?

Pod koniec kwietnia 1863 r., chłopi zatrzymali mińskich gimnazjalistów – „związanych powrozami, bladych i poszarpanych leżących na wozach w otoczeniu chłopstwa” doprowadzono do gubernatora w Mińsku, który kazał wszystkich aresztować. Zatrzymanymi byli: Piotr Matusewicz s. Juliana l. 18 z klasy VII, Adolf Plewako s. Kazimierza l. 18 z klasy V, Wiktor Waśkowski s. Antoniego l. 19 z klasy III, Kazimierz Giecewicz s. Ignacego l. 18 z klasy V, Julian Oldenburg s.Izaaka l. 17 z klasy VI, Józef Rogoza s. Wacława l. 16 z klasy II (Zofia Kowalewska w “Obrazkach Mińskich”, wymienia Januszkowskiego, nie wymienia Rogozy) (7) Wszyscy szli do powstańczej partii.

Właścicielami Iwieńca leżącego na skraju Puszczy Nalibockiej, od 1810 r., była rodzina Plewako, czy Adolf Plewako zamierzał z kolegami dotrzeć do puszczy, i połączyć się z powstańczą partią ? Co rozegrało się na wzgórzu przy wąwozie i brodzie na rzece Wołmie k. wioski Pohorełka ?

Stanisław Karlik

 


(1) Relacja Marii Chilickiej ur. 1926 r. w Nalibokach – w posiadaniu autora.

(2) Rok 1863 na Mińszczyźnie, Nakł.Inst.Kult.Białorus., Mińsk 1927. (Biblioteka Kresowa) s. 19, 20.

(3) Benedykt Dybowski, „Wspomnienia z przeszłości półwiekowej”

(4) Relacja Janiny i Ksawerego Suchockich, mieszkańców Pohorełki – w posiadaniu autora.

(5) Benedykt Dybowski, „Wspomnienia…

(6) Bronisław Władysław Król, „Szkoła jako instytucja wychowawcza…”, PIN, Warszawa 1938, s. 15

(7) Rok 1863 na Mińszczyźnie…, s. 35

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Brak powiązanych wiadomości

Tagi: Dalkiewicz historia Kresów Wschodnich Iwieniec Jeremicze Kijów Kresy Wschodnie Kromań Łaszkiewicz Matusewicz Mińsk Naliboki Niemen Nowogródek Obuchowicz Plewako Pohorełka Polacy na Białorusi Polacy na Kresach Popularne Artykuły Pusłowski Puszcza Nalibocka Wołma
  • Tags
  • Dalkiewicz
  • historia Kresów Wschodnich
  • Iwieniec
  • Jeremicze
  • Kijów
  • Kresy Wschodnie
  • Kromań
  • Łaszkiewicz
  • Matusewicz
  • Mińsk
  • Naliboki
  • Niemen
  • Nowogródek
  • Obuchowicz
  • Plewako
  • Pohorełka
  • Polacy na Białorusi
  • Polacy na Kresach
  • Popularne Artykuły
  • Pusłowski
  • Puszcza Nalibocka
  • Wołma

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
Pieskow: Ukraina przestała być dla Rosji państwem przyjaznym

Pieskow: Ukraina przestała być dla Rosji państwem przyjaznym

Rosja grozi, że uderzy na NATO jako pierwsza

Rosja grozi, że uderzy na NATO jako pierwsza

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Białoruskie MSZ sugeruje zachodnim dyplomatom możliwość wydalenia z Mińska

Białoruskie MSZ sugeruje zachodnim dyplomatom możliwość wydalenia z Mińska

Ukraina przejęła rurociąg „Samara-Zachód” – współwłasność Medwedczuka

Ukraina przejęła rurociąg „Samara-Zachód” – współwłasność Medwedczuka

Putin skomentował zablokowanie prorosyjskich kanałów telewizyjnych na Ukrainie

Putin skomentował zablokowanie prorosyjskich kanałów telewizyjnych na Ukrainie

Ukraiński wywiad: Rosja chce ukończyć Nord Stream 2 do 12 czerwca

Ukraiński wywiad: Rosja chce ukończyć Nord Stream 2 do 12 czerwca

Polacy z Białorusi kultywują zapomnianą w Polsce tradycję

Polacy z Białorusi kultywują zapomnianą w Polsce tradycję

370 km od Moskwy pojawiły się niebieskie psy

370 km od Moskwy pojawiły się niebieskie psy

Rosyjska agresja w Donbasie kosztuje ten region już ponad 50 mld dolarów

Rosyjska agresja w Donbasie kosztuje ten region już ponad 50 mld dolarów

Najnowsze
24 Lut
Białoruś

Białoruska TV: Niemiecki terror z II wojny światowej doskonałym wzorcem dla utrzymania porządku w kraju (WIDEO)

24 Lut
Rosja

Rosyjski ślad w ataku hakerskim na Solar Winds

24 Lut
Azja i Zakaukazie

“Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy”

24 Lut
Rosja

SBU umieściła na bilbordzie przed rosyjską ambasadą w Kijowie plakat z napisem „Krym to Ukraina”

24 Lut
Azja i Zakaukazie

Sondaż: 73 proc. Polaków nie przyjęłoby rosyjskiej szczepionki na koronawirusa

24 Lut
Ukraina

Niewielka draka w Radzie Miejskiej Charkowa: deputowani gwałtownie odebrali głos przedstawicielowi prorosyjskiej „Platformy” (WIDEO)

24 Lut
Białoruś

Nalot białoruskiego OMON-u na supermarket w Mińsku (WIDEO)

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja