Polski Kościół już „pojednany”. Pora na gruziński?

21 stycznia w moskiewskiej świątyni Chrystusa Zbawiciela gruzińskiemu patriarsze Eliaszowi II zostanie wręczona nagroda Międzynarodowej Społecznej Fundacji Jedności Narodów Prawosławnych „za szczególne zasługi w dziele umacniania braterskich więzi między prawosławnymi narodami i Cerkwiami”.

„Bardzo cenimy i kochamy go, od dawna realizujemy współpracę z gruzińska Cerkwią. Czujemy szczerą wdzięczność za rolę, którą odgrywa w świecie prawosławnym, w tym także wśród narodu gruzińskiego” – cytuje „Głos Rosji” prezydenta Fundacji Walerija Aleksiejewa.

Patriarcha Gruzińskiej Cerkwi Eliasz II przyjechał do Rosji 20 stycznia. W programie wizyty jest m.in. potkanie z Patriarchą Cyrylem.

Prezydent Gruzji Michaił Saakaszwili wyraził nadzieję, że przybywając do Moskwy „Patriarcha da honorową odpowiedź i zapobiegnie próbom ponownego wciągnięcia  Gruzji w orbitę Rosji”.

Nieco odmienne nadzieje wydaje się wiązać z tą wizytą w wywiadzie dla „Głosu Rosji” sekretarz ds. Stosunków Międzyprawosławnych w Dziale Zagranicznych Więzi Cerkwi Moskiewskiego Patriarchatu, protojerej Igor Jakimczuk (cytat dosłowny): „Historia kilku ostatnich lat przekonująco pokazała, że wzajemne stosunki naszych cerkwi nie zależą od politycznych perypetii. Nawet w najcięższych i najgorętszych momentach międzypaństwowych stosunków, obie Cerkwie zachowały żywe i ciepłe więzi braterskie. Co więcej, w ostatnim czasie międzycerkiewne kontakty wielokrotnie aktywowały się i pod wieloma względami przejęły funkcję nieistniejących stosunków dyplomatycznych.

***

Eliasz II, patriarcha Gruzji, imię świeckie: Irakli Guduszauri-Sziolaszwili, urodził się 4 stycznia1933 w Ordżonikidze. Zwierzchnik Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego. Oficjalnie tytułowany jako Jego Świątobliwość Arcybiskup Mccheta-Tbilisi i Katolikos-Patriarcha całej Gruzji.

W 1952 ukończył w Dzaudżikau szkołę średnią z wykładowym rosyjskim, po czym wstąpił do moskiewskiego seminarium duchownego. Edukację teologiczną kontynuował w latach 1956-1960 w Moskiewskiej Akademii Duchownej. Na II roku studiów podjął decyzję o złożeniu wieczystych ślubów mniszych i 16 kwietnia 1952 został w cerkwi św. Aleksandra Newskiego w Tbilisi postrzyżony na mnicha przez biskupa stepanawskiego Zenobiego, z błogosławieństwa patriarchów moskiewskiego i całej Rusi Aleksego oraz całej Gruzji Melchizedeka. Przyjął imię zakonne Eliasz. 18 kwietnia 1957 mnich Eliasz został wyświęcony na hierodiakona przez patriarchę gruzińskiego Melchizedeka III, zaś 10 maja 1959 – na hieromnicha. Rok później obronił w Moskiewskiej Akademii Duchownej dysertację kandydacką, którą poświęcił historii klasztoru Iwiron.

Po powrocie do Gruzji podjął pracę duszpasterską w soborze św. Mikołaja w Batumi; w grudniu 1960 został proboszczem działającej przy nim parafii, którą to funkcję pełnił przez siedem lat. W 1960 został igumenem, zaś rok później – archimandrytą.

25 sierpnia 1963 miała miejsce chirotonia archimandryty Eliasza na biskupa szemokmedzkiego, wikariusza Katolikosa-Patriarchy Gruzji. 17 maja 1969 otrzymał godność metropolity. Od 1964 kierował jedyną uczelnią teologiczną w Gruzińskiej Sowieckiej Republice Socjalistycznej. Funkcję tę spełniał do 1972^[.

Równocześnie od 1964 był przewodniczącym Wydziału Zewnętrznych Stosunków Cerkiewnych Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego. Przedmiotem jego szczególnych starań było uznanie autokefalii Kościoła gruzińskiego przez wszystkie inne kanoniczne Kościoły prawosławne (od 1943 autokefalię tę uznawał jedynie Rosyjski Kościół Prawosławny, inne Kościoły traktowały Cerkiew Gruzińską jedynie jako autonomiczną). W 1964 w czasie Wszechprawosławnej Konferencji na Rodos, gdy metropolita Eliasz po raz kolejny nie uzyskał powszechnej akceptacji dla autokefalii, w geście protestu opuścił posiedzenie. Od 1967 uczestniczył w pracach Światowej Rady Kościołów i w pracach Chrześcijańskiej Konferencji Pokojowej.

1 września 1967 został metropolitą suchumskim i abchaskim. Po śmierci Katolikosa-Patriarchy Efrema II w 1972 był typowany na jego następcę i cieszył się poparciem duchowieństwa i wiernych Gruzji, jednak jego kandydaturę zablokował przewodniczący Rady ds. Religii przy Radzie Ministrów ZSRS W. Kurojedow, a następcą Efrema II został metropolita Dawid (Dewdariani). Po jego śmierci, w 1977, XII Sobór Lokalny Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego wybrał metropolitę Eliasza na nowego Katolikosa-Patriarchę. Intronizacja odbyła się 25 grudnia w soborze Sweti Cchoweli.

W momencie objęcia urzędu Katolikosa-Patriarchy całej Gruzji przez Eliasza II Gruziński Kościół Prawosławny liczył 15 eparchii (z czego pięć nieobsadzonych) z 34 zarejestrowanymi parafiami i czterema działającymi półlegalnie monasterami. W skład episkopatu wchodziło siedmiu hierarchów. Z powodu ateistycznej propagandy sowieckiej prawosławie praktykował niewielki odsetek społeczeństwa. Już w pierwszym roku sprawowania urzędu Eliasz II przeprowadził cztery chirotonie biskupie i przyczynił się do powiększenia liczby czynnych świątyń do 46. Apelował o otwieranie dla potrzeb kultu kolejnych świątyń i klasztorów odebranych Cerkwi w ZSRS. W 1978 decyzją Świętego Synodu Gruzińskiego Kościoła Prawosławnego Kościół otworzył Wydział Wydawniczy i zaczął wydawać własną prasę. Patriarcha zorganizował kursy dla lektorów, psalmistów i chórzystów cerkiewnych, sam występował z otwartymi kazaniami. W pierwszych latach sprawowania przezeń urzędu dostrzegalny stał się wzrostu liczby osób uczęszczających do cerkwi. W 1985 Eliasz II uzyskał zgodę Rady ds. Religii na wydanie przekładu Biblii na współczesny język gruziński.

W okresie pieriestrojki, która przyniosła zmianę stosunku państwa sowieckiego do Kościołów prawosławnych, patriarcha uzyskał zgodę na otwarcie w Tbilisi Akademii Duchownej oraz reaktywację kolejnych 46 parafii. 9 kwietnia 1989, w czasie manifestacji zwolenników niepodległości Gruzji, wzywał uczestników protestu do spokoju i bez skutku skierował demonstrantów do cerkwi Kaszueti, by uniknąć rozlewu krwi. Manifestacja została rozpędzona przez wojsko sowieckie, padło 19 ofiar śmiertelnych.

Podczas wojny domowej w Gruzji w latach 90. apelował o pokojowe rozwiązanie kryzysu i umożliwił walczącym stronom prowadzenie negocjacji w siedzibie Patriarchatu.

Od 1978 do 1983 był przewodniczącym Światowej Rady Kościołów. W maju 1997 Święty Synod gruzińskiej cerkwi ogłosił swoje wycofanie z tej organizacji.

Był zwolennikiem monarchii konstytucyjnej i opowiadał się za powrotem dynastii Bagratuni na tron Gruzji.

W 2007, w związku z ujemnym przyrostem naturalnym w Gruzji, wprowadził zwyczaj chrzczenia każdego trzeciego i kolejnego dziecka w rodzinie osobiście przez patriarchę, co stało się jedną z przyczyn wzrostu liczby urodzeń w kraju.

W czasie wojny rosyjsko-gruzińskiej 2008 roku, podobnie jak patriarcha moskiewski i całej Rusi Aleksy II, apelował o pokój i wyraził żal z powodu wybuchu konfliktu między dwoma narodami wyznającymi prawosławie. Udał się również z wizytą, w czasie której dostarczył pomoc humanitarną, do zajętego przez Rosjan Gori. Rosyjskie twierdzenia o „gruzińskim ludobójstwie” w Osetii określił jako kłamstwa.

Patriarcha Eliasz II jest zwolennikiem Bidziny Iwaniszwilego. Apelował do Micheila Saakaszwilego o przywrócenie Iwaniszwilemu obywatelstwa i umożliwienie mu udziału w wyborach. Głos Cerkwi znaczy zaś w Gruzji bardzo wiele. Jest najważniejszą instytucją zaufania publicznego. Patriarcha Eliasz II cieszy się w kraju najwyższym autorytetem.

Otrzymał najwyższe odznaczenia przyznawane przez autokefaliczne Kościoły prawosławne Antiochii, Jerozolimy, Aleksandrii, Rosji, Grecji, Bułgarii, Rumunii i prawie wszystkich innych Cerkwi.

Jest doktorem honoris causa Kijowskiej Akademii Duchownej.

Kresy24.pl

Źródła: Gruzjaonline, Wikipedia, Głos Rosji