• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Konkursy
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA (BLISKIM) WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum „Magazynu Polskiego”
    • Archiwum „Głosu znad Niemna”
    • Archiwum „Echa Polesia”
    • Archiwum „Polaka na Łotwie”
    • Archiwum „Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum „Słowa Polskiego”
    • Archiwum „Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum „Głosu Polonii”
    • Archiwum „Polonii Charkowa”
    • Archiwum „Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum „Krynicy”
    • Archiwum „Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum „Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum „Naszych Dróg”
    • Archiwum „Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum „Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum „Polaków Donbasu”
    • Archiwum „Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum „Słowa Życia”
  • II wojna światowa – 80 lat
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 07 Gru 2019
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Konkursy
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA (BLISKIM) WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum „Magazynu Polskiego”
    • Archiwum „Głosu znad Niemna”
    • Archiwum „Echa Polesia”
    • Archiwum „Polaka na Łotwie”
    • Archiwum „Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum „Słowa Polskiego”
    • Archiwum „Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum „Głosu Polonii”
    • Archiwum „Polonii Charkowa”
    • Archiwum „Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum „Krynicy”
    • Archiwum „Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum „Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum „Naszych Dróg”
    • Archiwum „Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum „Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum „Polaków Donbasu”
    • Archiwum „Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum „Słowa Życia”
  • II wojna światowa – 80 lat
Home
Archiwum Kresowe
Nowogródek

Młyn Wodny w Iwieńcu

11 Sty 2013 Archiwum Kresowe, Iwieniec, Nowogródek 0 comments

W latach 1921- 39, oraz w czasie sowieckiej (1939 – 41) i niemieckiej (1941- 44) okupacji w Iwieńcu pow. Wołożyn woj. Nowogródzkie, funkcjonował młyn wodny. Znajdował się na rzece Wołmie – lewym dopływie Isłoczy, która wpada do Niemna.1

Młyn wodny w Iwieńcu. Rys. Ksawery Suchocki

Młyn wodny w Iwieńcu. Rys.Ksawery Suchocki

Za caratu, młyny na rzece Wołmie znajdowały się w m. Wołma (miasteczko), k. wsi Konowalce, Joachimowo (młyn), folwarku Wołmeczka, wsi Michalewszczyzna (młyn), Wirowicze, Szykuty, Zamościany, Staryki (młyn), Iwieniec (młyny)!2

W Księdze Adresowej Polski , napisano: „Młyny (moulins), Śnieżko M., dzierż. Oznacza to, że w latach dwudziestolecia międzywojennego młyn dzierżawił wójt Iwieńca p. Mikołaj Śnieżko.3

Rys. Ksawery Suchocki

Urodzony w 1932 r., w m. Pohorełka k. Iwieńca Ksawery Suchocki pamięta iwieniecki młyn i groblę vis a vis Białego Kościoła. Twierdzi, że młyny na rzece Wołmie znajdowały się również w okolicy m. Siwica – Rudnia (Wołma łączy się tam z Isłoczą ), i w Zarzeczu – w kierunku wioski Starzynki. Kilka razy był w młynie w Iwieńcu z wujkami Michasiem i Bronisiem z Pohorełki. Przywozili do zmielenia żyto, pszenicę, grykę i jęczmień. Mąka z żyta i pszenicy była przeznaczana na chleb i bułki, z gryki i jęczmienia na kaszę. Worki ze zbożem wnoszono po schodach na piętro, gdzie wsypywano do specjalnych zsypów. W dolnym pomieszczeniu młyna „nie raz podwiązywał worki, do których sypała się mąka”.

Transport zboża do młyna i mąki do domu, odbywał się zaprzęgiem konnym – drewnianym wozem z dwoma dyszlami i z tzw. duhą. W zimie używano drewnianych sań.

Zarówno wóz jak i sanie były wyposażone w pleciony kosz z siedzeniem dla woźnicy i „pasażerów”. Po wojnie w Polsce czasami mówiono : „dyszel i duha (duga) to chłop z za Buga”. Nowogródczanie odpowiadali -„jam jest chłop z unych stron, jeden dyszel jeden koń”.

W czasie mielenia zboża, zaprzężony do wozu koń stał na placu w pobliżu młyna. Często miał zawiązany na głowę worek, z którego jadł jęczmień, lub był bez worka i jadł położone na ziemię siano. W zimie, chłopi jadąc do młyna, brali ze sobą „dla rozgrzewki” bimber. Za Polski młynarzowi płaciło się pieniędzmi, w czasie okupacji mąką lub zbożem.

Zdarzały się przestępstwa, wujkowi Michasiowi w Siwicy ukradziono dwa worki mąki, do domu wrócił z pustym wozem. U babci Franciszki Adamowicz w Pohorełce, prawie każda rodzina posiadała kamienne żarna, które stały w przedsionku, i były używane w przypadku braku mąki. Niemiecka administracja wydała rozporządzenie, które nakazywało przekazanie żaren do gminy. Nie wszyscy rozporządzenie respektowali, i poukrywali kamienne żarna.4

Helena Mińko z d. Chmielewska iwieniecki młyn zapamięła następująco:

„Młyn dobrze pamiętam, nosiłam tam z mamą ziarno do zmielenia. Mama Kamila zawsze kazała mi iść na dół i pilnować, by nikt nie podkradał mąki, kiedy zacznie się sypać z góry. Właścicielami młyna na pewno była spółka żydowska, ale nie wiem czy jej członkowie mieszkali koło młyna”.5

Rys. Ksawery Suchocki

Po niemieckiej operacji przeciwpartyzanckiej krypt. „Hermann” latem 1943 r., większość wiosek wokół Iwieńca spalono. Pozbawiona środków do życia ludność (niektórym udało się uniknąć wywiezienia na przymusowe roboty do Niemiec, innych na wiosnę 1944 Niemcy zwolnili z przymusowego obozu w Mińsku) chcąc przeżyć, „podkradała mąkę w młynie”. Robiły to przeważnie dzieci, które ukradkiem wsypywały mąkę do kieszeni. W domu można było upiec bliny i przeżyć kolejny dzień. Iwieniecki młyn wodny „ratował” ludzi od głodu ! W takiej sytuacji była rodzina Suchockich – ojciec w sowieckiej niewoli, wujkowie na przymusowych robotach w Niemczech, gospodarstwo babci w Pohorełce spalone!6

1. Priroda Biełorusii, Izdatielstwo „B.S.E.” im.Pietrusa Browki, Minsk 1986, s. 141

2. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego…, T.XIII,.s.880 (wydanie elektroniczne)

3. Kasięga Adresowa Polski…,1930 r.,Wyd.Tow.Rekl.Międzynar., s.1031 (wydanie elektroniczne)

4. Relacja Ksawerego Suchockiego – w posiadaniu autora, kwiecień 2010 r.

5. Relacja Heleny Chmielewskiej zd. Mińko – w posiadaniu autora, kwiecień 2010 r.

6. Relacja Janiny Karlik zd.Suchocka – w posiadaniu autora, kwiecień 2010 r.

Stanisław Karlik

 

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Brak powiązanych wiadomości

Tagi: historia Kresów Wschodnich Isłocz Iwieniec Karlik Kresy Wschodnie Mińko Mińsk Niemen Operacja „Hermann” Pohorełka Polacy na Białorusi Polacy na Kresach Rudnia Siwica Śnieżko Starzynki Suchocka Suchocki Wołma Wołożyn Zarzecze Żydzi
  • Tags
  • historia Kresów Wschodnich
  • Isłocz
  • Iwieniec
  • Karlik
  • Kresy Wschodnie
  • Mińko
  • Mińsk
  • Niemen
  • Operacja „Hermann”
  • Pohorełka
  • Polacy na Białorusi
  • Polacy na Kresach
  • Rudnia
  • Siwica
  • Śnieżko
  • Starzynki
  • Suchocka
  • Suchocki
  • Wołma
  • Wołożyn
  • Zarzecze
  • Żydzi

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
W Soczi ważą się losy Białorusi

W Soczi ważą się losy Białorusi

Paczki z Tarnowa dla Polaków w obwodzie lwowskim zatrzymane na ukraińskiej granicy

Paczki z Tarnowa dla Polaków w obwodzie lwowskim zatrzymane na ukraińskiej granicy

Białorusini mówią NIE tajnym porozumieniom ws. integracji z Rosją (WIDEO)

Białorusini mówią NIE tajnym porozumieniom ws. integracji z Rosją (WIDEO)

Mińsk: Białorusini utworzyli "żywy łańcuch", protestują przeciwko integracji z Rosją (WIDEO)

Mińsk: Białorusini utworzyli "żywy łańcuch", protestują przeciwko integracji z Rosją (WIDEO)

Państwo Związkowe Rosji i Białorusi-5 scenariuszy rozwoju

Państwo Związkowe Rosji i Białorusi-5 scenariuszy rozwoju

Chiny przesunęły granicę z Rosją! Czas na Władywostok, Sachalin i Tuwę?

Chiny przesunęły granicę z Rosją! Czas na Władywostok, Sachalin i Tuwę?

Serbska część ważnego gazociągu prawie ukończona

Serbska część ważnego gazociągu prawie ukończona

Poczobut: Szef administracji Łukaszenki przez lata tropił polskie wpływy na Białorusi

Poczobut: Szef administracji Łukaszenki przez lata tropił polskie wpływy na Białorusi

Pristajko: pokój w Donbasie może okazać się przykładem dla uregulowania konfliktów w Gruzji, Naddniestrzu i Azerbejdżanie

Pristajko: pokój w Donbasie może okazać się przykładem dla uregulowania konfliktów w Gruzji, Naddniestrzu i Azerbejdżanie

Prezydent RP powiedział, co myśli o „integracji” Mińska i Moskwy

Prezydent RP powiedział, co myśli o „integracji” Mińska i Moskwy

Najnowsze
07 Gru
Białoruś

Białorusini mówią NIE tajnym porozumieniom ws. integracji z Rosją (WIDEO)

07 Gru
Białoruś

Mińsk: Białorusini utworzyli „żywy łańcuch”, protestują przeciwko integracji z Rosją (WIDEO)

07 Gru
Rosja

Państwo Związkowe Rosji i Białorusi-5 scenariuszy rozwoju

07 Gru
Historyczne Kalendarium Kresowe

7 grudnia w Historii Kresów

06 Gru
Rosja

Serbska część ważnego gazociągu prawie ukończona

06 Gru
Azja i Zakaukazie

Kirgistan skazuje byłych premierów

06 Gru
Region Bałtyku

Turbiny wiatrowe kontra armia estońska


Zadanie współfinansowane w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą w 2018 r.
© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja

Drogi Użytkowniku,

w związku z obowiązywaniem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) przypominamy podstawowe informacje z zakresu przetwarzania danych dostarczanych przez Ciebie podczas korzystania z naszej strony. Zamykając ten komunikat (kliknięcie w przycisk "Przejdź do serwisu") oświadczasz, że zapoznałeś się z treścią Polityki Prywatności i zgadzasz się na wskazane w wymienionym dokumencie działania.

Przejdź do serwisu