Film dokumentalny o Jerzym Ordzie – „człowieku paradoksu” międzywojennego Wilna

W środę 23 listopada 2022 roku w Narodowej Galerii Sztuki w Wilnie (Konstitucijos pr. 22) odbędzie się premiera dokumentalnego filmu pt. „Jerzy Orda. Anarchista w duchu św. Augustyna”, poświęconego tej niezwykłej postaci Wilna okresu II Rzeczypospolitej.

http://www.wilnoteka.lt

Znakomity historyk kultury, archiwista i żarliwy działacz społeczny Jerzy Orda był określany przez Mu współczesnych jako: „Wilnianin z wyboru”, „humanista integralny” czy „człowiek paradoksu”, choć On sam zwykł czasem o sobie mówić, iż jest „anarchistą w duchu św. Augustyna”, a św. Augustyn ten anarchizm zamknął w bardzo krótkiej zasadzie: „Kochaj i rób co chcesz”.

Jak informuje Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie”, współproducent dokumentu:

„Jerzy Orda urodził się 20 marca 1905 r. w Nowoszycach pod Pińskiem. Pochodził z rodziny ziemiańskiej, głęboko zakorzenionej w tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego. Więzy pokrewieństwa łączyły go z Napoleonem Ordą, akwarelistą i rysownikiem, oraz z rodem Giedroyciów. Rodzina od strony matki pochodziła z Galicji, a jego dziadkiem był wybitny historyk Stanisław Smolka. Do Wilna przyjechał w 1926 roku by kontynuować studia historyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego. Miasto, jego barokowa architektura i niepowtarzalny charakter zafascynowały go tak bardzo, że pozostał mu wierny niezależnie od bardzo burzliwych wydarzeń II wojny światowej i trwającej dziesięciolecia sowieckiej okupacji.

Świetnie wykształcony historyk  był nie tylko skarbnicą wiedzy o zasobach wileńskich archiwów, ale również – a może przede wszystkim – człowiekiem o wyjątkowych cechach osobowości. Niemal całe życie Orda konfrontował się z autorytaryzmem bądź totalitaryzmami. W tak trudnych czasach potrafił zawsze obronić swoją niezależność, działać zgodnie z nakazami sumienia, choć płacił za to ogromną cenę. Czasem głośno protestując, czasem cicho, lecz stanowczo stojąc przy swoim, pozostawał wiernym prawdzie…“.

Jerzy Orda zmarł 8 czerwca 1972 r. w Wilnie i pochowany został na Cmentarzu Stara Rossa.

„Prawdziwą jego specjalnością, miłością i zawodem była stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego, Wilno. […] Zastanawiam się, z kim później dyskutował, jeśli całe jego środowisko dokoła uniwersytetu, instytutów i bibliotek emigrowało. Może, zważywszy, że przedmiot jego miłości, miasto barokowych kościołów zachowało się niezniszczone, język nie był dla niego najważniejszy i znalazł podobnych, co on fanatyków wśród litewskich wyznawców Wilna?” – pisał o nim Czesław Miłosz.

W dokumentalnym filmie pt. „Anarchista w duchu św. Augustyna” postać Jerzego Ordy widzowie poznają poprzez świadectwo osób znających go osobiście oraz tych, które dzielą te same co on pasje. Życiorys Ordy, na pozór spokojny, a w rzeczywistości pełen dramatycznych zwrotów jest dla twórców filmu również okazją do zastanowienia się nad granicami wolności człowieka w totalitaryzmie, czy też może  – granicami władzy totalitarnego państwa nad ludzką wolnością. Sam bohater filmu zwykł bowiem mawiać:

„Zagadnienie obrony godności ludzkiej uważam za najistotniejsze!“.

Premierę dokumentu poprzedzi dyskusja z udziałem twórców filmu i osób związanych z postacią Jerzego Ordy.

„Jerzy Orda. Anarchista w duchu św. Augustyna”, film dokumentalny, czas trwania: 55 minut.

• Scenariusz: Ilona Lewandowska
• Reżyseria: Dovilė Gasiūnaitė
• Montaż: Vytautas Tinteris
• W filmie udział wzięli: Krystyna Adamowicz, dr Rasa Antanavičiūtė, Alwida Bajor, ks. Wojciech Górlicki, prof. Zigmantas Kiaupa, Wojciech Piotrowicz, doc. dr Andrzej Pukszto, dr Vitalija Stravinskienė, Wojciech Zagała, Paweł Zienowicz
• Produkcja: Teresa Rožanovska Ketvirta Versija & Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie”, 2022
• Partnerzy projektu: Instytut Polski w Wilnie, Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy, Instytut Historii Litwy, Samorząd Miasta Wilna. 

Początek projekcji o godz. 17:00. Wstęp wolny!

Film będzie można również obejrzeć w wileńskim kinie „Skalvija” (Skalvijos kino centrasA. Goštauto g. 2) w dniach 7–10 grudnia 2022 r.

Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2022”.

RES

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: