Zuchwały napad bandycki na Stołpce

(na podstawie artykułu ze Światowida nr 3 str. 2 z 1924 r.)

Wg Narodowego Spisu Powszechnego z 1921 r.,  w mieście Stołpce nad Niemnem znajdowało się 407 budynków mieszkalnych.

Ogółem ludności – 2956 ( mężczyzn – 1419, kobiet – 1537)

Wyznanie:

– rzymsko katolickiego –  403,

– prawosławnego         – 1116,

– mojżeszowego           – 1428,

– ewangelickiego          –         7,

– inne                              –         2.

Podało narodowość:

– polską        –       804,

– białoruską –       757,

– żydowską  –      1357,

– niemiecką –              1,

– inną            –             37.

W nocy z 3 na 4 sierpnia 1924 r. banda, licząca  ok. stu napastników, pod dowództwem sowieckiego oficera  straży granicznej Boryszkiewicza, dokonała najazdu na powiatowe  miasteczko Stołpce.

  

Artykuł zamieszczony w Światowidzie:

„ Od dłuższego czasu opinia publiczna w Polsce ustawicznie alarmowana była wiadomościami o bandyckich napadach w różnych okolicach naszych kresów wschodnich. Były to napady sporadyczne, co pewien czas się ponawiające. Napady dokonywane były wg pewnej reguły. Mniej lub więcej liczna grupa kresowych  opryszków  zbierała się po tamtej stronie granicy, przechodziła ją, wdzierała się nawet głęboko w głąb kraju, otaczała samotne zagrody, brała łup i uciekała z powrotem za granicę. W napadach takich główną rolę grał zazwyczaj rewolwer, karabin, nierzadko nawet karabin maszynowy. Świadczy to o tem, że bandyci na terytorium sowieckim mieli zawsze dużo czasu i sposobności, ażeby te napady w spokoju przygotować.

Dzielni policjanci i urzędnicy drogo sprzedawali życie. Świadczą o tem mogiły na cmentarzu stołpeckim. Trzech bandytów od razu wpadło w ręce sprawiedliwości, kilkunastu schwytano poźniej. Pościg odbywający się w niesłychanie trudnych warunkach, po lasach i trzęsawiskach, jeszcze dotychczas nie jest skończony. W Stołpcach bandyci  urządzili prawdziwą masakrę. Sprawiedliwość weźmie odwet, doraźny sąd,, przed którym rychło już staną schwytani, zadanie będzie miał uproszczone. Krew za krew. Wschodnie rubieże Rzeczpospolitej ciągle są jeszcze niespokojne. Po stołpeckim napadzie już nowe nadeszły wiadomości o dalszych dywersjach. Nie pomogła wymiana not dyplomatycznych naszego rządu z panami z Moskwy.

Te dywersje były tak częste, że aż władze zmuszone były poczynić specjalne kroki, ażeby  im zapowiedz. Stróżujący u wschodniej ściany Rzeczpospolitej generał Rydz Śmigły dostał osobne pełnomocnictwa, wzmocniono stan liczebny policji na posterunkach kresowych. Obecnie nawet jest mowa o jej militaryzacji. Napady bywały częste, nawet krwawe, nie wybiegały jednak poza normę – jeżeli się wolno w ten sposób wyrazić – zwykłą. Ostatni jednak napad na Stołpce przerwał stanowczo wszystko, co dotychczas było. Złożona z przeszło stu ludzi wataha wzięła miasteczko Stołpce, wedle wszelkich zasad strategii. Miasto zostało otoczone, przerwano połączenia telegraficzne i telefoniczne,  ażeby znikąd  pomoc nie mogła nadejść. Część watahy weszła do miasta. Celem jej było przedewszystkiem Starostwo i kasa skarbowa. Bandyci  spotkali się z oporem. Z drżeniem kładą się co dzień spać mieszkańcy kresowych osiedli. Rząd musi poczynić kroki bardzo energiczne, na straży tych ziem postawić bardzo liczne zastępy służby bezpieczeństwa publicznego, uposażyć je dobrze i troszczyć się o los wdów i sierot, tych, którzy na posterunku w walce  z destrukcyjnymi żywiołami życie swe złożyli.  P o l e g ł y m  n a  n i e w d z i ę c z n e m  i   c i ę ż k i e m, a l e  z a s z y t n e m  s t a n o w i s k u  p o l i c j a n t om  c  z e ś ć.”

 

 

 

 

 

 

 

 Podczas napadu polegli:

1. Bernard FOSS                                      – posterunkowy,

2. Kazimierz KWAŚNIEWSKI                –          ”            

3. Paweł  LISIEWICZ                               –           ”

4. Lucjan ROSTEK                                   –           ”

5. Stanisław WOJDERA                          –            ”

6. Ignacy KORZIUK                                 –            ”

 

Wykorzystano:

– Narodowy Spis Powszechny GUS T.VII, Cz.1, woj. Nowogródzkie, str. Nr 72 (W:) Podlaska Biblioteka Cyfrowa.

– Władysław Pobóg Malinowski, Najnowsza Historia Polityczna Polski, T.II 1914 – 1939, Oficyna Wydawnicza „Graf”, Gdańsk 1990 – str. Nr 629.

– Wykaz funkcjonariuszy formacji policyjnych poległych w latach 1915 – 39 (W:) Policja Państwowa – portal o przedwojennej policji.

Stanisław Karlik