Nowy numer „Mówią wieki”: Między Rzecząpospolitą a Rosją. Granice rzeczywiste i wyobrażone

Do księgarń i kiosków trafił nowy numer „Mówią wieki” – „Między Rzecząpospolitą a Rosją. Granice rzeczywiste i wyobrażone”. Publikacja powstała we współpracy z Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia.

Granice są jednym z najważniejszych wyznaczników tożsamości narodowej i etnicznej oraz statusów państw. W dużej części na nich opiera się prawo międzynarodowe. W znaczeniu geograficzno-administracyjnym granica i pogranicze stanowią kompleks zjawisk i procesów, które nie tylko określają rzeczywistość, byt i mentalność lokalnych społeczności, ale też wpływają na politykę i gospodarkę państw” – pisze we wstępie redakcja.

Temat wiodący numeru otwiera tekst prof. Grzegorza Myśliwskiego pod tytułem „Granice i ludzie”, w którym autor przedstawił związek granic z działalnością i ekspansją człowieka.

„Granice utworzyła przyroda. To ona wyznaczyła przestrzenne ramy działania człowieka, które mają zasadnicze znaczenie do dziś. Morza, pasma górskie, bagna, rzeki i jeziora, a także rozległe, gęste puszcze, zatrzymywały większość osadników, wodzów plemiennych i władców państw, którzy marzyli o podbojach nowych terenów. Naturalne bariery nie zawsze jednak blokowały migrantów, którzy pragnęli się osiedlić w nowych, dogodnych miejscach, ani ekspansji władców i wojowników, którzy chcieli czerpać pełnymi garściami z zasobów podbitych terytoriów” – czytamy w jego artykule.

Kwestię granic w prawie międzynarodowym dawniej i obecnie przedstawia Rafał Tarnogórski.

Łukasz Adamski w artykule „Granice fantomowe” pisze: „Granica – linia oddzielająca od siebie dwa obszary – zawsze jest umowna, a jej przebieg regulują np. traktaty. Najczęściej jest jednak widoczna i istnieje realnie. Są jednak granice, których od dawna nie ma na mapach, a mimo to funkcjonują w sferze niejako symbolicznej – w świadomości, kulturze czy mentalności”.

„Granica polsko-rosyjska od pokoju Grzymułtowskiego do pierwszego rozbioru” to temat artykułu prof. Zofii Zielińskiej.

Egzulantów w Rzeczypospolitej, czyli właścicieli dóbr na terenach, które Rzeczpospolita utraciła w wyniku wojen z Rosją w drugiej połowie XVII wieku, przedstawia Przemysław Gawron.

O Siebieżu, Newlu i Wieliżu, kluczowych miastach-strażnicach na pograniczu dawnej Rzeczypospolitej i Rosji, pisze Piotr Kroll.

Łukasz Adamski opisuje długie trwanie kordonów zaborczych: „Geneza polskiej granicy wschodniej, arbitralnie wyznaczonej na konferencjach w Teheranie i Jałcie wzdłuż tzw. linii Curzona, sięga końca XVIII wieku. Ostatecznego kształtu nabrała na odcinku białoruskim w 1948, ukraińskim w 1951, a rosyjskim dopiero w 1957 roku”.

Granice – te rzeczywiste i symboliczne – w polsko-moskiewskich relacjach dyplomatycznych w XVI–XVII wieku przybliża Tomasz Bohun.

Efekt wejścia w życie unii brzeskiej to temat artykułu Huberta Beczka.

Meandry życia Sergiusza Piaseckiego i jego twórczość literacką przypomina Tomasz Bohun.

Ponadto w numerze:

„Czy Herod rzeczywiście był dzieciobójcą? Przekaz o rzezi niewiniątek – historia, fikcja, hagada” to temat artykułu Michała Szczepaniaka.

Reformę napoleońską w praktyce opisuje Tomasz Opaliński.

Ewa Dankowska w opowieści o osiemnastowiecznych orderach polskich pisze: „Zwyczaj nadawania orderów pojawił się w Europie średniowiecznej, a w czasach nowożytnych stał się powszechną praktyką. W Rzeczypospolitej jednak szlachta niechętnie patrzyła na próby wywyższania kogokolwiek tego typu nadaniem, akceptując jedynie habsburski Order Złotego Runa, który nosili wyłącznie monarchowie.”

O czym pisała prasa okupacyjna? Odpowiedź na to pytanie w artykule Wojciecha Ostrowskiego.

W dziale „Varia” Maria Falińska opisuje ubiór narodowy jako wskaźnik świadomości narodowej, historycznej i artystycznej.

Szymon Łucyk przedstawia Sacré-Cœur, czyli kościół niezgody.

W numerze też kolejny odcinek dodatku pt. „Ludzie i pieniądze: od pierwszej do drugiej wojny światowej” wydawanego wspólnie z Narodowym Bankiem Polskim, a w nim dwa teksty autorstwa Jerzego Łazora o walce z wielkim kryzysem i odpowiedzią na pytanie, czy w latach trzydziestych istniał międzynarodowy system walutowy.

Opr. kresy24.pl

fot. kresy24.pl