490. rocznica urodzin Stefana Batorego

Jan Matejko, Stefan Batory pod Pskowem

Stefan Batory urodził się 27 września 1533 roku w Szilágysomlyó w Siedniogrodzie. Był synem wojewody siedmiogrodzkiego Stefana Batorego i Katarzyny Telegdi.

W młodości podczas pobytu na na dworze Habsburgów odbył studia na Uniwersytecie w Padwie. Wobec tureckiego zagrożenia przeszedł na stronę obozu na narodowego i króla Janem II Zápolyi. W 1565 roku został zatrzymany podczas negocjacji z Austriakami. Na Węgry powrócił w 1567 roku. Po śmierci Zápolyi zwalczał z bratem Krzysztofem prohabsburskie stronnictwo Kaspra Bekiesza. W 1571 roku został wybrany księciem Siedmiogrodu i w ciągu kilku lat spacyfikował siedmiogrodzkich zwolenników Habsburgów.

Na przełomie 1575 i 1576 roku, po półtorarocznym bezkrólewiu w Rzeczypospolitej, po ucieczce do Francji króla Henryka Walezego, doszło do podwójnej elekcji. Część szlachty wybrała królem cesarza Maksymiliana II Habsburga, większość jednak opowiedziała się za córką Zygmunta Starego, Anną Jagiellonką. Jej mężem został Stefan Batory.

1 maja 1576 w Krakowie biskup Stanisław Karnkowski udzielił Stefanowi Batoremu ślubu z Anną Jagiellonką i koronował na króla Polski.

Elekcji i koronacji Batorego nie uznał Gdańsk. Stało się to powodem wojny tego miasta z Rzeczpospolitą. Wojska koronne zablokowały je, a w kwietniu 1577 roku rozbiły najemne wojska gdańskie w bitwie pod Lubiszewem. Inwazja moskiewska na Inflanty przyspieszyła zakończenie tej wojny. W zamian za zniesienie tzw. statutów Karnkowskiego, Gdańsk uznał Batorego królem Polski.

W wojnie z Moskwą Batory przyjął taktykę uderzeń w szlaki komunikacyjne wojsk moskiewskich w Inflantach. W trzech kampaniach wojennych w latach 1578-1581 zajął Wielkie Łuki i Połock. Podjął też nieudane oblężenie Pskowa. Wojnę zakończył rozejm w Jamie Zapolskim.

Rzeczpospolita odzyskała prawie całe Inflanty i Połock, wojska Iwana IV zmuszone były do opuszczenia Inflant.

Stefan Batory zmarł 12 grudnia 1586 w Grodnie.

Opr. TB

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: