Gracjan Fróg „Szczerbiec”, Turgiele 1944. fot. domena publiczna
8 grudnia 1911 r. w Laskówce na Podkarpaciu przyszedł na świat Gracjan Klaudiusz Fróg, na Wileńszczyźnie znany jako „Szczerbiec”, dowódca 3 Wileńskiej Brygady AK. – Pamięć o AK na Wileńszczyźnie często zdominowana jest przez historię 5. Brygady, ale warto przypominać, że działało tu wiele oddziałów – mówi „Kurierowi Wileńskiemu” Waldemar Szełkowski, historyk, prezes Klubu Rekonstrukcji Historycznej Garnizon Nowa Wilejka.
Gracjan Fróg był zawodowym wojskowym. W 1933 r. w stopniu podporucznika rozpoczął służbę w 2. Pułku Strzelców Podhalańskich. Jak trafił do Wilna? W skrócie powiedzieć można po prostu – z miłości. Podobno zakochał się w Janinie Trzeciakowej, która zażądała, by jako małżeństwo zamieszkali w dużym mieście. Takim miejscem było właśnie Wilno, więc porucznik Fróg starał się o przydział do stacjonującej tu jednostki pancernej. Koniec lat 30. nie był to jednak czas na spokojne życie rodzinne. Jakiekolwiek plany niweczyła zbliżająca się wojna.
W kampanii wrześniowej był dowódcą szwadronu techniczno-gospodarczego 33. Dywizjonu Pancernego. Trafił do niewoli niemieckiej, ale spędził tam niecały miesiąc. Już 17 października udało mu się uciec. Zamierzał przedostać się do Francji, a gdy okazało się to niemożliwe, wrócił do Wilna, wówczas znajdującego się w litewskich rękach.
Bardzo szybko, razem z kolegą z wojska, por. Karolem Smolakiem „Sokołem”, włączył się w działania wileńskiej konspiracji, przyjmując pseudonim „Młot”. Zdekonspirowany, spędził kilka miesięcy w czasie sowieckiej okupacji na Ofiarnej, uratował go konflikt między najeźdźcami. W czasie ewakuacji sowietów, dzięki polskim kolejarzom, wagon, w którym się znajdował, został odczepiony od składu, wyruszającego na Wschód. Fróg znalazł się wśród tych szczęśliwych więźniów, którzy pozostali na stacji w Wilnie.
W czasie okupacji niemieckiej został komendantem Dzielnicy „B” (Śródmieście) Garnizonu Konspiracyjnego miasta Wilna, używając pseudonimu „Góral”. Oficjalnie prowadził warsztat naprawy maszyn, a nieoficjalnie – produkował granaty… Ciągle wzrastające zagrożenie spowodowało jednak, że zdecydował się na wyjście do lasu. 13 września 1943 r. razem z kilkunastu ochotnikami wyszedł z Wilna, tworząc „Lotny Oddział im. Króla Bolesława Chrobrego”. 11 listopada, podczas mszy polowej, partyzanci złożyli przysięgę Armii Krajowej. Właśnie tego dnia por. Fróg przybrał nowy pseudonim – „Szczerbiec”.
Działał w rejonie Sużan. Od grudnia 1943 do lutego 1944 współdziałał z 6 Wileńską Brygadą AK, a jego oddział liczył w tym czasie ok. 100 partyzantów i otrzymał nazwę 3 Wileńska Brygada AK. Brał udział w licznych akcjach zbrojnych, m.in. w Turgielach, Rudominie, Polanach, Mikuliszkach, walczył z Niemcami, a także z oddziałami litewskiej policji pomocniczej i Litewskim Korpusem Lokalnym. W lipcu 1944 r., dowodząc 3 Wileńską Brygadą AK (ok. 750 partyzantów) brał udział w walkach w ramach operacji „Ostra Brama”. 3 Brygada odniosła duże sukcesy, na pozycjach trwała do 8 lipca i podjęła współdziałanie bojowe z oddziałami sowieckimi. 14 lipca otrzymał awans do stopnia kapitana. Sowieci mieli jednak wobec niego własne plany…
za: Wilnoteka.lt
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!