103 lata temu Białorusini po raz pierwszy zbrojnie wystąpili o niepodległość kraju

27 lis 2023 Białoruś, Historia i Wspomnienia 0 comments

Powstańcy atamana Łukasza Semeniuka (w środku). Po jego prawej stronie stoi Georgij (Jurka) Monicz. Za nim stoi Wasilij Mucha. Wielkie Stachowo, 1919 (zdjęcie poddane nowoczesnej obróbce cyfrowej i kolorowaniu). ru.wikipedia.org

27 listopada 1920 roku rozpoczęły się działania bojowe między sformowanymi w powiecie słuckim pułkami Białoruskiej Republiki Ludowej i wojskami Armii Czerwonej. Ten dzień białoruscy patrioci obchodzą jako Dzień Bohaterów.

Po zakończeniu wojny między Polską a Rosją Radziecką, Polska zobowiązała się nie uznawać Białoruskiej Republiki Ludowej jako samodzielnego państwa oraz jej sił zbrojnych (Białoruska Armia Narodowagenerała Bułak-Bałachowicza) jako armii sprzymierzonej. Zgodnie z ustaleniami zawieszenia broni Wojsko Polskie miało wycofać się z rejonu Słucka, pozostawiając pomiędzy sobą a Sowietami pas ziemi niczyjej.

Po oddaniu przez nas ziem białoruskich bolszewikom, Białorusini postanowili zawalczyć o swoją niepodległość. Na terytoriach, które opuścili polscy żołnierze, a gdzie zdążyli wejść bolszewicy zaczęły się fomować lokalne władze. W listopadzie 1920 roku powołano Słucką Radę, która ogłosiła powrót władzy Białoruskiej Republiki Ludowej na terenie powiatu. Komitet wydał więc odezwę do ludności białoruskiej o podjęcie walki za Białoruś w granicach etnograficznych. Ochotników wzywano do dołączenia do formowanej w Słucku brygady strzelców.

I rozpoczęło się formowanie jednostek wojskowych. W ciągu trzech dni zmobilizowano 4 tys. osób, niektóre źródła podają – 10 tys. Utworzone zostały dwa pułki, głównie z chłopów; Słucki, pod dowództwem Pawła Czajki i Grozowski, na czele z kapitanem Siemieniukiem. Pułki zostały połączone w Brygadę Słucką, nad którą dowodzenie objął Anton Sokał Kutyłowski.

Walki z bolszewikami trwały ponad miesiąc. Do pułków przyłączyły się białoruskie jednostki armii generała Stanisława Bułak – Bałachowicza, a także oddziały partyzanckie organizacji „Zielony dąb”.

Brygada słucka przeprowadziła szereg udanych ataków w pobliżu miejscowości Kopyl i Timkowicze.

Jednak pod koniec grudnia 1920 r., po tym jak Moskwa podjęła decyzję o przerzuceniu na białoruski front dodatkowych jednostek Armii Czerwonej z centralnej Rosji, a także oddziały składające się z Buriatów i Chińczyków, powstańcy zmuszeni zostali do wycofania się na terytorium kontrolowane przez wojska II Rzeczpospolitej, gdzie zostali rozbrojeni.

Partyzanckie boje toczono na Słucczyźnie jeszcze do wiosny 1921 roku, a ostatni żołnierze tych oddziałów utrzymali się w miejscowych lasach nawet do lat 30, po tym jak Armia Czerwona zajęła tereny powiatu słuckiego..

Powstanie słuckie weszło do historii jako pierwsze zbrojne wystąpienie Białorusinów za niepodległość swojego kraju.

W opozycji istnieje od dawna tradycja obchodzenia tej daty. Święto to zwane jest także Dniem Bohaterów.

W niedzielę 26 listopada w Warszawie odbył się wiec i marsz, podczas którego uczcono białoruskich bohaterów, tych poległych za niepodległą Białoruś przed ponad 100 laty i tych, którzy oddają dziś zdrowie i życie za demokratyczną Białoruś.