Wołyń rok 1937

Zamieszczamy fragmenty miesięcznego sprawozdania sytuacyjnego Wydziału Społeczno-Politycznego Wołyńskiego Urzędu Wojewódzkiego, za grudzień 1937 roku.

Sprawozdania składane były do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Warszawie i kierowane do wiadomości wielu osób urzędów. Lista odbiorców wyszczególniona jest w piśmie wiodącym, które zamieszczamy jako pierwsze.

Oprac. JM

Sytuacja ogólna

Polskie życie polityczne wykazało w miesiącu sprawozdawczym pewne osłabienie tętna pracy. Niemniej jednak na podkreślenie zasługuje fakt rozszerzenia wpływów O. Z. N. na odcinek robotniczy i przemysłowy.

Jako novum w polskim życiu politycznym należy zanotować powstanie kilku kół Stronnictwa Ludowego na Wołyniu.

W życiu ukraińskim przodujące miejsce zajmuje nadal O.U.N.. Powiększa swój stan posiadania przez zorganizowanie kilku „Proswitlańskich Chat”  i ugruntowuje swe wpływy w społeczeństwie ukraińskim.

W okresie sprawozdawczym stwierdzono w kilku miejscowościach usiłowania przeprowadzenia szkolnej akcji plebiscytowej za ukraińskim językiem nauczania. Usiłowania te pozytywnych rezultatów nie dały.

Ludność żydowska wykazuje w dalszym ciągu zdenerwowanie z powodu wzrastającej fali antysemityzmu.

Zorganizowany na terenie Wołynia „Dzień kupca polskiego” i zamiar Stronnictwa Narodowego przeprowadzenia w okresie przedświątecznym akcji ”pikietowania” sklepów żydowskich, pobudził ludność żydowską do zorganizowania lokalnej kontrakcji poza akcją ogólnopaństwową (…) której patronuje Żydowski Komitet Gospodarczy.

Z życia religijnego na pierwszy plan wysuwa się przejście na katolicyzm w dużej części ludności wsi Hrynki i Kozaczki powiatu krzemienieckiego i przygotowanie do przejścia na katolicyzm ludności Mołotkowa.

W życiu innych mniejszości przejawów, na podkreślenie zasługujących, nie stwierdzono.

Polskie życie polityczne

O.Z.N.

Powiat Dębno. Lokalne władze O. Z. N. żadnej działalności nie przejawiały, co wobec silnego opanowaniu opanowania terenu przez Stronnictwo Narodowe jest zjawiskiem niepożądanym. Winę ponoszą to lokalne jednostki kierownicze, które zajęte swymi sprawami zawodowymi, w ogóle życiem politycznym nie interesują się.

Powiat Horochów. Staraniem Powiatowego Komitetu o O.Z.N. powstał w Horochowie oddział Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich.

Powiat XXtopol. Działalność  O. Z. N. przejawiała się w dalszym ciągu w odbywaniu kursów działaczy oświatowych, na których wygłaszane były odczyty dyskusyjne. Poza tym odbyło się posiedzenie prezydium O. Z. N., na którym wyłoniono sekcję wiejską i robotniczą i wybrano delegatów na zjazd do Równego. W Janowej Dolinie otwarto świetlicę  O. Z. N.

Powiat Trzemieniec. O. Z. N w dalszym ciągu żadnej działalności nie przejawiał, narażając się na ironiczne komentarze ze strony społeczeństwa.

Powiat Łuck. Zgodnie z planem pracy Powiatowych Kół  O. Z. N. w Łucku, w dniu 20.XI.37., odbyło się zebranie organizacyjne koła O. Z. N. w Różyszczach, w którym wzięło udział około 60 osób spośród miejscowego społeczeństwa polskiego oraz delegaci organizacji powiatowej O. Z. N.. W wyniku wyborów na stanowisko prezesa koła gminnego O. Z. N w Różyszczach powołano Józefa Jareckiego właściciela miejscowej elektrowni.

W dniu 7.XII.37 r. odbyło się w lokalu Zarządu Gminnego w Torczynie zebranie informacyjne O. Z. N. w którym wziął udział delegat powiatowej organizacji
O. Z.N.  Fedorczuk, kierownik szkoły powszechnej, informując obecnych o celach i zadaniach organizacji. Obecnych było 20 osób z Torczyna i okolicy. Na dzień 19.XII.37 r. wyznaczono zebranie organizacyjne oraz uzgodniono kandydatury do zarządu koła lokalnego O. Z. N. w Torczynie.

W dniu 19.XII.37 r. w sali parafialnej w Torczynie odbyło się zebranie oddziału miejscowego O. Z. N., w którym wzięło udział około 150 osób. Po wysłuchaniu referat delegata organizacji powiatowej p. Fedorczuka i jego wyjaśnień na zapytania, zebrani przyjęli do wiadomości skład tymczasowego zarządu do którego weszli: 1\ Czesław Zarębski, 2\Stanisław Dąbrowski, 3\ks. Władysław Sielawa, 4\Aleksander Żukowski, 5\Andrzej Markiewicz, 6\Celestyn Skibiński, 7\Brunon Żmijewski, Eugeniusz Szwajkowski – jako członkowie.

W dniu 19.XII.37 r. w świetlicy Związku Strzeleckiego w Ołyce odbyło się zebranie organizacyjne O. Z. N. przy udziale prezesa Organizacji Powiatowej O. Z. N., N. Podolskiego i inżyniera Fala.