30 listopada 1939 roku Sowieci zaatakowali Finlandię. Zobacz dramatyczne, odtajnione zdjęcia z wojny zimowej

30 listopada 1939 roku ZSRS napadł na neutralną Finlandię, która na mocy paktu Hitler-Stalin miała znaleźć się w sowieckiej strefie wpływów, ale w przeciwieństwie do krajów bałtyckich nie chciała zgodzić się na moskiewski dyktat. Pretekstem do napaści było ostrzelanie kilka dni wcześniej przez Armię Czerwoną wsi Mainila na terytorium ZSRS, za co Moskwa obwiniła kłamliwie Finlandię i wypowiedziała pakt o nieagresji. Dowództwo sowieckie planowało podbicie liczącej wówczas ok. 3,7 mln mieszkańców Finlandii do 21 grudnia 1939 roku, do 60. urodzin Józefa Stalina. Zmontowano też na terytorium ZSRS z fińskich komunistów marionetkowy „rząd” Finlandii.

Mimo czterokrotnej przewagi liczebnej przewagi Sowietów (w wojnie  zimowej wzięło w sumie udział w sumie ok. 1 mln sowieckich żołnierzy), miażdżącej przewagi w liczbie czołgów, samochodów i samolotów, bombardowań miast, w tym obiektów cywilnych (propaganda komunistyczna twierdziła, że samoloty zrzucają żywność dla cierpiącej z głodu ludności fińskiej) oraz osamotnienia militarnego, Finowie stawili zaciekły opór. Z zagranicy, poza wsparciem dyplomatycznym Wielkiej Brytanii i Francji, mogli liczyć jedynie na pomoc kilkunastu tysięcy ochotników, najwięcej, ok. 8 tys., przyjechało ze Szwecji, nieco mniej z Norwegii i Węgier.

Atutem Finów było wysokie morale, znajomość terenu i szybkie przemieszczanie się, np. za pomocą nart, które w warunkach surowej zimy okazały się dużo lepszym środkiem transportu niż czołgi i samochody. Finowie bardzo efektywnie wykorzystywali też artylerię oraz snajperów.

W wojnie zginęło około 26 tys. Finów przy  4-5 krotnie większych stratach sowieckich. Zwłaszcza w początkowym okresie wojny obrońcy zadali, jak się okazało, nieprzygotowanej Armii Czerwonej dotkliwe straty. W marcu 1940 roku, po przerwaniu linii obronnych na granicy z ZSRS (linia Mannerheima) wyczerpana Finlandia zgodziła się na narzucone warunki pokojowe – oddanie Związkowi Sowieckiemu 11 proc. terytorium (głównie bogatej w surowce mineralne zachodniej Karelii), w tym ziem, które były w momencie podpisania pokoju pod kontrolą fińską (np. drugie co do wielkości miasto ówczesnej Finlandii Wyborg. Armia Czerwona zdołała do chwili przerwania walk zająć jedynie jego przedmieścia). Z oddanych ZSRS terenów uciekło prawie  pół miliona ludzi.

Po wojnie zimowej Finlandia weszła w sojusz z III Rzeszą i wzięła udział w inwazji na ZSRS w 1941 roku (tzw. wojna kontynuacyjna). Finowie zajęli terytoria wcześniej zabrane przez ZSRS. Oddziały fińskie pomagały też Niemcom w operacji blokady Leningradu (można niej przeczytać tutaj). Pod koniec wojny Finowie odwrócili sojusze i zwrócili się przeciwko oddziałom niemieckim stacjonującym w Finlandii. Zawarli jednocześnie rozejm z ZSRS. Ceną było znowu oddanie wschodnich ziem. Finlandia zachowała ustrój demokratyczny i kapitalistyczny, ale przez cały okres „zimnej wojny” nie mogła prowadzić w pełni suwerennej zagranicznej polityki, na przykład nie mogła wstąpić do NATO

Poniższe zdjęcia pochodzą z archiwów wojskowych Finlandii. Część z nich została odtajniona i zdigitalizowana dopiero w 2013 roku (odtajniono wtedy w sumie kilka tysięcy zdjęć).

Oprac. MaH

Zdjęcia: sa-kuva.fi

 

Zdjęcia z nalotów sowieckich na Helsinki 30 listopada 1939 roku

 

Karelia, w tle sowieckie czołgi posuwające się w głąb terytorium Finlandii

Marsz wojsk sowieckich na północy Finlandii

Carl Gustaf Mannerheim, głównodowodzący fińskich sił zbrojnych w czasie II wojny światowej, po wojnie prezydent Finlandii

Zniszczona kolumna Armii Czerwonej

Ciała żołnierzy sowieckich

Żołnierze Armii Czerwonej wzięci do niewoli przez Finów

Fińscy żołnierze-narciarze na swoich pozycjach

Fiński bohater wojenny, strzelec wyborowy Simo Häyhä, który zabił ponad 500 czerwonoarmistów. Trafiony w szczękę 6 marca 1940 roku, nie powrócił już na front i leczony był do końca wojny. U dołu jego zdjęcie z czasów powojennych. Zmarł w 2002 roku.

Helsinki, marzec 1940, flagi opuszczone do połowy na wieść o narzuconym traktacie pokojowym z ZSRS i utracie 11 proc. terytorium

Krajobraz po ewakuacji Finów z jednej z miejscowości na terytoriach oddawanych ZSRS