Wilnianin Witold Rutkowski

Witold Karol Rutkowski, wilnianin urodzony w 1875 roku we Włodzimierzu nad Klaźmą, syn polskiego  zesłańca – uczestnika Powstania 1863. Właściciel majątku Podgórze na skraju Puszczy Nalibockiej.

 

Ukończył gimnazjum filologiczne w Moskwie gdyż jego ojciec Karol Adam był wówczas na zesłaniu w Rosji.

Zdjęcie z okresu młodości wykonano w zakładzie fotograficznym przy ul. Erywańskiej (obecnie Kredytowa) w Warszawie około 1899..1902 roku gdy był uczniem Szkoły Wawelberga i Rotwanda.

Szkoła ta  mieściła się  w nowym gmachu na Mokotowskiej 4/6. Witold mieszkał wówczas na stancji, w skromnym pokoiku na poddaszu, który dzielił z Kazimierzem Dzierżyńskim, bratem Feliksa (majątek Rutkowskich Podgórze na nowogródczyźnie sąsiadował z Dzierżynowem).

Szkoła Hipolita Wawelberga, którą w 1951 r. włączono do Politechniki Warszawskiej, powstała w 1895 roku jako średnia szkoła mechaniczno – techniczna Maurycego Mittego ale jej fundatorami byli dwaj finansiści, społecznicy Hipolit Wawelberg i Stanisław Rotwand. Kandydatów przyjmowano po maturze bądź po 2-letnim stażu w fabryce i złożeniu stosownych egzaminów. Była to placówka znakomicie wyposażona, zatrudniająca wybitnych wykładowców toteż szybko zyskała renomę a jej absolwenci cieszyli się wielkim uznaniem, mieli prawo używania tytułu inżyniera.

Witold jako młodzieniec wyjątkowo  ambitny i uzdolniony wszystkie “egzamina” składał celująco. Zasłynął w szkole z pracowitości i wyjątkowego skupienia na nauce – jak wspominał nigdy nie pozwalał sobie na studenckie szaleństwa. Miał zawsze doskonałe notatki z wykładów tak, że koledzy, z braku podręczników, robili sobie z nich skrypty do nauki. Przez trzy lata  otrzymywał stypendium fundowane przez hr. Marię  Lubomirską w wysokości 100rb rocznie co znacznie zasilało budżet skromnego studenta.

Dla oszczędności obaj z Kazimierzem kupowali  chleb w koszarach rosyjskich od żołnierzy i jedli go z solą na śniadanie  i kolację popijając herbatą. W ówczesnej Warszawie, wśród ubogiej ludności, popularne były tzw. trąbizupki. Była to zupa rozwożona w kotle po mieście a gdy wóz zatrzymywał się na rogach ulic  głosem trąbki  „zapraszano „ chętnych na darmowy posiłek. Witold jednak jadał „zupę z wkładką” w szkolnej stołówce.

W 1902 roku otrzymał  dyplom ukończenia Szkoły z klauzulą “cum eximia laude” (z wyjątkową chwałą). Po ukończeniu nauki, czując się obowiązku spłacenia długu wdzięczności wobec fundatorki swego stypendium hr Lubomirskiej, podjął pracę  w kopalniach nafty” Lubomirska i Ska” , “Lubomirska i Zamoyski – Galicyjska Ska Naftowa”, początkowo w Baku jako praktykant a następnie w  Borysławiu.

Tam dał się poznać jako doskonały fachowiec i solidny pracownik. Powierzono mu nadzór nad odwiertami oraz prowadzenie kas kopalnianych. Na zlecenie hr. Zamoyskiego wykonał też pomiary terenów naftowych (własnym, specjalnie sprowadzonym z Wiednia instrumentem ” teodolitem z lunetą”).

Do zaboru rosyjskiego wrócił 1904 roku gdy wybuchła wojna rosyjsko -“ japońska i pracował kilka lat jako mierniczy. W 1907 roku zarekomendowano go do pracy przy pomiarach rzeki Łować w Wielkich Łukach – tam  poznał swoja przyszłą żonę Matronę.

Od 1911 pracował  w Warszawskim Ziemiańskim Towarzystwie Melioracyjnym jako inspektor melioracji w guberniach siedleckiej, lubelskiej, kieleckiej i radomskiej. Za perfekcyjne  wykonanie pomiarów terenów melioracyjnych, które  przyniosło Towarzystwu duży dochód, ówczesny prezes Władysław Grabski polecił wysłać inżyniera Rutkowskiego w nagrodę  na praktyki do Lwowa  i czeskiej Pragi. Wybuchła jednak I wojna światowa i wszyscy pracownicy zostali odesłani na urlopy, jak się okazało bezterminowe.

„Aby nie być powołanym do wojska i nie narażać życia za cara Mikołaja II” powrócił w rodzinne strony i wstąpił jako ochotnik do I drużyny sanitarno-technicznej w Stołpcach.

W latach 30 tych, do  wybuchu II wojny światowej pracował w Urzędzie Wojewódzkim w Wilnie. Z ramienia Urzędu w latach 1931-1935, po wielkiej powodzi, która zniszczyła Katedrę i królewskie grobowce w kryptach ,

” inż. Rutkowski wykonał roboty pogłębiarskie, budowę mostu prowizorycznego przez rz. Wilię oraz budowę obrzeża palowego” (Dwumiesięcznik Gospodarka Wodna,1937 – Regulacja rz. Wilii w obrębie Wilna na małą i wielką wodę ). Po wykonaniu tych  prac  Wilia przestała zagrażać miastu.

Do lat 40 – tych  Witold Rutkowski, będąc właścicielem  majątku Podgórze, mieszkał z żoną i dziećmi w Wilnie na Ostrobramskiej 16 ( na przeciw Ostrej Bramy). Jeszcze po wybuchu wojny pracował przy budowie w elektrowni wodnej na Wilii.

Ostatecznie  II wojna światowa całkowicie odmieniła życie Witolda i jego rodziny. Najstarszy syn został wywieziony na Sybir a młodszy -€“ partyzant AK został zamordowany w 1943 roku przez partyzantów sowieckich w Puszczy Nalibockiej.

Witold żoną i szóstką pozostałych dzieci, w 1943 roku, został wywieziony do pracy przymusowej w Niemczech w majątku Ledau gdzie pasł krowy  …

Po wojnie nigdy nie powrócił  w rodzinne strony, na nowogródczyznę. Rodzina osiadła w centralnej Polsce.

W 1958 roku, pełniąc funkcję kierownika biura studiów i projektów  budownictwa wodnego w Ministerstwie Komunikacji, Witold Rutkowski przeszedł na emeryturę, w wieku 83 lat. Zmarł w 1966 roku. Pochowany jest na cmentarzu w Milanówku pod Warszawą.

Tyle w wielkim skrócie o człowieku wielkiego formatu.

Jolanta i Olgierd Rutkowscy