Wielki kult Proroka Eliasza na ziemi syryjskiej

Pamiątka Proroka Eliasza – Nabi Mar Elias, wspomnienie przypadające corocznie na 20 lipca, wyzwoliło we mnie wielką potrzebę przekazania relacji z wielu, wielu moich pielgrzymek, pątniczego trudu i zaangażowania w wędrówkach do świętych miejsc poświęconych Bożemu Mężowi. Prorok Eliasz cieszy się ogromnym i bardzo żywym kultem na ziemi syryjskiej… Jest wielkim świętym kościoła katolickiego, prawosławnego, koptyjskiego, ormiańskiego i syryjskiego (syriackiego) – pisze Barbara Anna Hajjar w kolejnym odcinku swoich esejów i reportaży z Bliskiego Wschodu.

A więc w Panu jesteśmy jednym… Starotestamentowy św.Prorok dla nas chrześcijan stał się wzorem życia doskonałego, a następnie patronem wspólnot mnisich osiadłych na Karmelu. Religie wywodzące się z Biblii: żydowską, chrześcijańska, muzulamanska uznają proroka jako człowieka Bożego. Rola proroka było przypominanie o obowiązkach wobec Boga i głoszenie nadejścia Mesjasza. Natomiast w religii muzułmańskiej Jezus jest jednym z proroków przed Mahometem, zaś św.Jan Chrzciciel uważany jest za proroka –p rekursora Chrystusa . Jeden z największych proroków Starego Testamentu – Prorok Eliasz pojawił się… już jako dojrzały mężczyzna i jak jest określany, że był jak „ogien”, a jego słowo „plonelo” i mocno płonie po nasze dni…”jak pochodnia”. Prorok Eliasz – Nabi Mar Elies zwany jest rowiez jako Eliasz z Tiszbe lub Eliasz Tiszbita od miejsca jego urodzenia w Azlun w Jordanii. Najsłynniejszy, najważniejszy z proroków Starego Testamentu żył w IX wieku przed Chrystusem w północnym państwie Izraela . Swą działalność rozwijał zwłaszcza za rządów króla Achaba (874 – 853), a zakończył za czasów króla Ochozjana (853 – 852) przed Chrystusem , przekazując powołanie Boskie swojemu uczniowi Elizeuszowi przez namaszczenie i symboliczne rytualne narzucenie swego płaszcza na ucznia. Wspominany w Starym Testamencie w Księdze Kronik, ale znany jest przede wszystkim dzięki Księgom Królewskim Biblii. Jego imię oznacza: „ JAHWE JEST MOIM BOGIEM” . Eliasz – po hebrajsku Elijaho (Iliano, Ilija) oznacza dokładnie : „Moj Bóg… Bogiem moim jest Jahwe”. Imię Elias przyjęto z języka greckiego. Prorok Eliasz ostro interweniuje po sojuszu Tyru i Samarii przypieczętowane małżeństwem pogańskiej Izebel z królem Achabem, które bardzo zagroziło wyznawcom Boga jedynego – Jahwe. Wówczas w Izraelu zaczel się mocno zakorzeniać, dzięki Izebel, kult Baala, prastarego bóstwa pogańskiego (semickiego), czczonego jako pana deszczu i pogody, wegetacji i płodności. Prorok

Eliasz niezwykle ostro przeciwstawiał się i rozprawiał się z kultem pogańskiego bożka i jego wyznawcami, kapłanami,co wzbudziło wielką nienawiść i prześladowanie…Wówczas musiał się ratować ucieczka na pustynię damasceńską. Prorok przepowiedział wówczas jako karę Bożą za szerzenie pogańskich kultów , ogromną suszę, która rzeczywiście miała miejsce w Palestynie i w Syrii, co znajduje potwierdzenie w historycznych przekazach.

Pielgrzymowałam… pielgrzymowałam z moją Wspólnotą Kobiet przy katedrze maronicko-katolickiej w Tartousie, a także rodzinnie do każdego prawie że świętych miejsc kultu wielkiego Proroka Męża Bożego, na ziemi syryjskiej. Do tych wspaniałych historycznych miejsc pielgrzymowała bezpiecznie naszą Polonią Syryjską, szczególnie damasceńską, poznając historię kraju swego przeznaczenia. To były bezpieczne, niezapomniane dni na ziemi syryjskiej… Okrutna i wciąż trwającą wojna zabrała nam wszystko… bezpieczeństwo, godne życie , zdrowie…naród syryjski ubożeję z dnia na dzień, obłożony niehumanitarnymi , nieludzkimi sankcjami , a my – nieliczna już Polonia Syryjska… wraz z nim. Ucierpiały i cierpią nadal najbardziej nasze dzieci i wnuki, którym w żaden sposób nie możemy zapewnić spotkania z naszą Ojczyzna, a z która przecież są związane węzłami krwi….należą do wielkiej Polskiej Rodziny, pielęgnując polskość i polskie tradycje…a do tego doszła jeszcze pandemią covidu. Pozostała jedynie nadzieją… Czy powrócą w Syrii, tak mocno dziś podzielonej, znękanej, niebezpiecznej …dawne dni , tak bardzo oczekiwany pokój?

I część – MA,ARRAT SAIDNAYA SANKTUARIUM PROROKA ELIASZA W GÓRACH KALLAMOUNU – MAZAR NABI ELIAS HAY (arab), czyli SANKTUARIUM PROROKA ELIASZA ŻYWEGO (ŻYJĄCEGO) Wspaniałe, osobliwe Sanktuarium położone jest w Górach Kallamounu, na jednym z wyższych wzniesień, 1200 m npm, nad ogromną półpustynną równina, a w odległości 30 km na południowy wschód od historycznego Damaszku. Miejscową ludność nazywa to miejsce Ziemią Zakonnika (Pustelnika). Mieszkańcy Gór Kallamounu zostało wiernymi Chrystusowi już w I wiekach istnienia naszej wiary.Dziś są bardzo oddanymi i zaliwymi wiernymi o bardzo tradycyjnym sposobie życia … broniący z wielkim oddaniem i poświęceniem wiary Chrystusa oraz zabytkowych obiektów kultu. Cudowne Centrum kultu Maryi , słynne na Bliskim Wschodzie jak SAIDNAYA i SANKTUARIUM – MAZAR PROROKA ELIASZA W MA,ARRAT SAIDNAYA , nie dotknęły , dzieku Bogu, żadne napady zbrojne, rozbestwionego radykalnego islamu państwa islamskiego. Chrześcijańska młodzież przejęła zorganizowanie osobiście , z własnych środków, opiekę tych świętych miejsc naszej wiary. Jak wiemy, ogromnie ucierpiała aramejska, wspaniałą Maalula w czasie dwóch tragicznych, bestialskich napaści rozbestwionych dzihadystow Daesh. SANKTUARIUM – MAZAR PROROKA ELIASA ŻYWEGO, to miejsce tchnące świętością…bardzo, bardzo popularne miejsce kultu wśród pątników bliskowschodnich , jak i wśród naszej, dziś już niewielkiej Polonii… Jest wyjątkowo zadbane i zawsze po prostu tętni (tetnialo ?) życiem religijnym, duchowym… Tradycją, miejscowe piękne legendy, a także przekazy Starego Testamentu… głoszą, że właśnie tu ptorok Eliasz ukrywał się przed prześladowaniami… Pismo Święte podaje: „Wtedy Pan rzekł do niego: , Idź , wracaj twoja droga , ku pustyni Damaszku” 1Kr. 19,9,18

Pan powołuje Proroka Eliasza do namaszczenia nowych królów Aramu i namaszczenia jego ucznia Elizeusza na proroka po sobie.

Mazar – Sanktuarium jest dedykowane , jak wspominałam, Nabi Mar Elias Hay, czyli prorokowi Eliaszowi Żywemu. Mar (Mor) w języku aramejskim oznacza dosłownie Pan i oznacza Świętych. Dlaczego nazwano Proroka Eliasza „Hay”, czyli Żywy, Żyjący. Jak wiemy z przekazów starotestamentowych, wszyscy prorocy umarli śmiercią naturalna… a jedynie Eliasza Pan w cudowny sposób zabrał do siebie żywego na płonącym rydwanie. Kult Bożego Męża Eliasza jest szczególny i bardzo żywy po nasze dni na ziemi syryjskiej. Jego coroczne wspomnienie – pamiątka 20 lipca , to uroczyste, wspaniałe nabożeństwa, zjazdy, spotkania pielgrzymów-pątników że wszech stron kraju, jak i poza, w znanych miejscach kultu Wielkiego Proroka. Barwne festiwale ludowe , interesujące odpusty typu bliskowschodniego, a trwające nawet kilka dni . Te bardzo uroczyste i piękne chwilę dla wiernych…pamiętne dni są wielkim przeżyciem duchowym dla chrześcijaństwa syryjskiego. Imię Elias (Eliasz) jest niezwykle popularne wśród bliskowschodnich chrześcijan, a już szczególnie wśród wiernych miejscowości Ma,arrat Saidnaya. Jak przekazali mi sami mieszkańcy tej osobliwej miejscowości… Wystarczy wejść na dach (dachy na Bliskim Wschodzie są w większości płaskie) , któregoś z domów i głośno zawołać imię ELIAS , a natychmiast niemal z każdego domostwa odezwie się mężczyzna lub chłopiec noszący to pamiętne imię! Wypada mi tu przekazać, że mój wnuk, syn mojego najstarszego syna Martina Michela , dumnie nosi do piękne imię – Dawid Elias. A w rodzinie mego męża jest od pokoleń bardzo, bardzo popularne. Ma,arrat Cham (Damaszku) – Ma,arrat Saidnaya we wczesnym okresie chrześcijaństwa należała Damaszku. Szczególne Sankturaium zachowujące bardzo autentyczny charakter przenosi pielgrzyma, pątnika i być może zwykłego turystę w czasy starotestamentowe, mocno pobudza chrześcijańska wyobraźnię.

Niepowtarzalną, wyjątkowa atmosfera tego świętego miejsca, jestem przekonana, że mocno działa na każdego odwiedzającego chrześcijanina. Tradycje miejscowe, przekazy podawane z pokolenia na pokolenie właśnie tu na ziemi syryjskiej lokalizują grotę skalną, w której znalazł bezpieczne schronienie i przebywał Prorok Mąż Boży Eliasz, gdy uciekał przed prześladowaniami wysłanymi przez króla Achaba i jego pogańską małżonkę Izebel. Prorok Eliasz , posiadający list Boży, posiadający szczególną pozycję w Starym Testamencie w swych wędrówkach dotarł, aż do Sarepty koło Sydonu (dziś Saidy w Libanie), gdzie czynił cuda… Niektóre dokumenty podają także, iż przebywał również w Beerzi, dziś dzielnicy Damaszku. . .

Sanktuarium Proroka Eliasza zostało wykute w litej skalę (!). Do skalnego świętego miejsca prowadzi z wierzchołka wzniesienia aż 198 (!) szerokich kamiennych schodów, którymi prawie nieprzerwanie podążają (podążali!) wierni pielgrzymi, pątnicy, a także turyści…(przed rokiem 2011). Grupy pielgrzymów napływają do tego świętego miejsca, jak obserwowałam, z wielką pokorą, klękają przed ikonami, witają się na wschodni sposób z ikonami Bożego Męża. Delikatnie dotykają, muskają dotykiem ściany sanktuarium. To powszechne i szczególne odruchy wiernych na Bliskim Wschodzie. Osobiście sądzę, że niemal w każdym pielgrzymie drzemie marzenie, a nawet potrzeba …dotknięcia, choćby muśnięcia świętości, zbliżenia się do niej w każdy możliwy sposób… Na metalowej balustradzie oddzielającej miejsce pamiętające czasy biblijne , pielgrzymi wiążą białe skrawki materii tzw. zawiązki, pragnąć pozostawić ślad swwej bytności, odwiedzin św.miejsca. Być może w ten tradycyjny sposób zanoszą jakaś szczególną prośbę do Bożego Męża. Ten interesujący bliskowschodni zwyczaj obserwuję w wielu świętych miejscach ch rzescijanstwa syryjskiego. Mazar – sanktuarium składa się z trzech części. Pierwszą to niewielka jaskinia skalną, do której wchodzi się przez bardzo wąskie przejście i po schodach wykutych w litej skalę. Tu też jest drugie wejście. Prorok właśnie przez nie uciekł i ukrył się w jaskini przed pościgiem. W chwili, gdy miano go pojmać, sam Bóg zesłał ognisty piorun, który podzielił ogromną górę na dwie części. Wówczas wytworzył się głęboki wąwóz, którym Prorok przeszedł i schronił się w skalnej grocie. Tą część to najdalej położone miejsce, pamiętające czasy biblijne. Z tym miejscem kojarzy się mnie najbardziej popularna Syrii ikoną przedstawiającą Bożego Męża Eliasza siedzącego, chroniącego się w głębokiej niszy groty skalnej, otoczonej skalnym urwiskami…

Na najwyższym punkcie groty, po prawej stronie, widnieje znany nam czarny kruk, podający Prorokowi dziobem bochen – bochenek chleba. Wzrok Proroka zwrócony jest na kruka… Odczytując ikonę, być może piszący ikonę (ikonopisiec) przedstawił kruka jako symbol pomocy koczowników pustynnych, których pomoc uratowała Bożego Męża od śmierci głodowej(?) Takie są przypuszczenia specjalistów odczytujących ikonę. Dla wiernych Bliskiego wschodu, szczególnie piękne ikony to prawdziwe towarzyszki ich chrześcijańskiego życia. Uwielbiam odczytywanie ikon – wizerunków Bożych, ich symboliki …Spoglądają charakterystycznymi bizantyjskimi oczyma tak bliskimi i znanymi nam z ukochanego wizerunku naszej Częstochowskiej Czarnej Madonny.
Druga część Sanktuarium to niewielka kaplica bizantyjską o powierzchni 20m2. Wiekowy ołtarz oddzielony marmurowym ikonostasem z cennymi ikonami , jakby zastygłymi w czasie… Świątynia zajmuje miejsce od strony południowej przed jaskinia , w której ukrywał się Prorok. Jest wykuta w kamieniu i sprawia wrażenie bardzo starej. Nie znamy dokładnej daty jej powstania; dokumenty sugerują, że było to przed XII wiekiem. Ikonostas pochodzi z roku 1899,Posadzkę zaś położono dopiero w roku 1941. Zwracają uwagę dwie chrzcielnicę: jedna stara, już nie używana, druga nowszą, marmurowa na kolumnie. Z zabytków chrześcijańskich to miejsce jest uważane za najcenniejsze. Skromna, uboga , surową świątynia wystarczała niegdyś małej miejscowości. Odkryto w niej, na ścianach stare, cenne freski, zniszczone i wymagające renowacji. Najlepiej zachowany fresk przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus. Nazywany jest przez miejscową ludność – Panią Objawiona. Cenne freski odkryli naukowcy z uniwersytetu w Holandii przy współpracy uczonych z Damaszku. Było to przed rokiem 2002 ; wtedy dane mi było odwiedzić to święte miejsce. Freski przedstawiają, między innymi, św.Andrzeja z Krety, gdzie był biskupem w VII wieku, a pochodzącego z Damaszku oraz św.Nicholosa (Mikołaja) arcybiskupa z Mizy. Powstanie fresków datowano w przybliżeniu między XIII a XV wiekiem. Fragmenty fresków zachowały jeszcze piękne, stonowane barwy, są czytelne, niektóre chroni szkło. Wspólne modlitwy, nabożeństwa, śluby i Chrzty Św. w tej swiatyniodbywaja się w każdy piątek po południu.

Trzecia część Sanktuarium Proroka Eliasza to Sanktuarium główne o wymiarach 9/16m. Tą część została zbudowana już w roku 1897 i odremontowana w roku 1950. Nad marmurowym ołtarzem ozdobionym kolumnami spogląda na nas ogromną ikoną – wysoka postać Proroka Elasza, brodatego, sędziwego starca o srogim obliczu w aureoli świętości nad głową z potężnym mieczem w dłoni , w drugiej dłoni widnieje list Boży. Proroka depczącego pogan…Sprawia wrażenie jakby zatrzymał się na chwilę…aby ruszyć w dalszą drogę… Po obu stronach ołtarza są ikony Chrystusa i Maryi. Wystrój całego pomieszczenia bardzo surowy , autentyczny… wręcz prymitywny. Niepowtarzalny klimat całego świętego miejsca , wystrój wszystkich pomieszczeń nasuwa biblijne skojarzenia . Przenosi pielgrzyma-pątnika w jakże odległe czasy biblijne…religijność starotestamentową… Obok, na skalnej ścianie świątyni widnieje druga ikoną Nabi MAR Elias Hay (Żywego) ukazuje starca o uduchownionym obliczu z uniesionymi rękami, ulatującego w obłoku do nieba w ognistym rydwanie… a zaprzężonym w białe rumaki, którymi powożą aniołowie. Jeden z nich przejął miecz Proroka. Jest to tajemnicze, cudowne przedstawienie odejścia Proroka Eliasza, ostatnią misją Proroka Hay (Żywego), którego świadkiem był jego uczeń. Przypominam sobie słowa Chrystusa zapisane przez św.Mateusza w Ewangelii: „ U ludzi to niemożliwe , lecz u Boga wszystko jest mozliwe” (Mt. 19,26) Nasuwa się na myśl także piękna sentencja z pism św.Ojca Pio: „Blogoslawieni, którzy pokornym sercem przyjmują Słowo Boże, żarliwie zachowują i wiernie go strzega”. Tchnące świętością biblijną i autentycznością święte miejsce poświęcone Bożemu Mężowi , było nieustannie nawiedzane przed pamiętnym rokiem 2011, obecnie to raczej trudna i nie zawsze bezpieczna wyprawa w Góry Kallamounu. Niestety!!! Pozostały tylko wspaniałe, dobre wspomnienia … pielęgnowane wspomnienia duchowych głębokich przeżyć w naszej pamięci… Jak dobrze jest wracać do tych pięknych chwil…

Sędziwy opiekun Sanktuarium , wprost promieniujący serdecznością i wielką gościnnością opowiada jak w lipcowe święto Proroka pielgrzymi nieprzerwanym strumieniem od bardzo wczesneo poranka aż do późnych godzin wieczornych zapełniają historyczne sanktuarium i proszą Bożego Męża o wstawiennictwo u Pana. Z wielkiego rozległego dziedzińca przed Sanktuarium widać doskonale bardzo rozległa półpustynną równinę… Na horyzoncie majaczą wzniesienia przechodzące w wysokie góry łączące się z niebem. Wszystko w bardzo pastelowej tonacjii…i jakby w welonie lekkiej mgły… Cudowny, wprost cudowny błękit jakże błękitnego nieba… Wszechobecne słońce rozjaśnia powoli uroczy krajobraz. Jasność, jasność, aż nadmiar jasności… W oddali widoczne osiedla, wioski, miasteczka jak małe plamki. Jedna z wiosek to Maruna, jest całkowicie chrześcijańska. W swej historii była często odwiedzana przez nasze polskie Siostry – misjonarki pełniące swe powołanie w Syrii, w Damaszku i okolicach. Opiekun Sanktuarium opowiada mi o wielkim zespole jaskiń za Sanktuarium, w których żyli pierwsi pustelnicy chrześcijańscy. Są one polzczone wąskimi przejściami, korytarzami. Eremici docierali tam spuszczając się na linach. W osobliwej Ma,arrat są też stare, wiekowe cmentarze, pozostałości starochrześcijańskich budowli, piękne kolumny o kapitelach dekorowanych wspaniałym akantem. Znajduje się też grób Mar Tiodorosa (Św.Tiodora). Na samej górze, przy zejściu od strony północnej, powstaje ogromny kompleks nowoczesnych budowli …jest rok 2002. Powstaje wspaniały dom pielgrzyma na 400 – 500 łóżek. Będą się tu odbywały rekolekcje, nabożeństwa, kilkudniowe rekolekcje dla młodzieży chrześcijańskiej. Wizytę zapowiedział nuncjusz apostolski w Syrii.

Tutejsi chrześcijanie marża o kolejce linowejdo Sanktuarium – Mazar Proroka. Swoje plany i marzenia polecają – jak mówią – łasce Opatrzności i hojności pielgrzyma. Że względu na późniejszą coraz trudniejsza sytuację wojennna 2011 – 2021, a trwającą wciąż po nasze dni , nie udało mi się dotrzeć ponownie do tego wspaniałego miejsca łączącego czasy starotestamentowe z starochrześcijańskimi. Wiemy, że powstał , został poświęcony i oddany do użytku wspaniały kompleks budowli towarzyszący i pomocniczy świętemu miejscu.

Druga część mojego reportażu o świętych miejscach kultu Bożego Męża Proroka Eliasza będzie poświęcona …najbliższemu dla nas miejscu, chrześcijan żyjących na wybrzeżu Syrii jak i naszej Polonii Syryjskiej z Wybrzeża Morza Śródziemnego, a mianowicie pięknemu monastyrowi MAR ELIAS RIH(arab.)…czyli monaster ŚWIĘTEGO PROROKA WIATR. Z tym świętym miejscem Mar Elias Rih jesteśmy jako polsko-syryjska rodzina bardzo związani historycznie jak i aktualnie ; jest nam bardzo bliski ten monaster prawosławny. To taki niewielki nasz polski skromny , rodzinny ślad na tle wielkiej i wspaniałej historii chrześcijaństwa syryjskiego.

CDN

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: