„Zdobywcy Cytadeli, Grupa Monda, dziś pułkownika W.P.”
„Słowo Polskie. Tygodniowy Dodatek Ilustrowany”, Lwów, 22 XI 1926 r., nr 47, str. Tytułowa; koloryzacja Mikołaj Kaczmarek
O świcie 1 listopada 1918 roku siły ukraińskie w liczbie około 4 tysięcy żołnierzy rozpoczęły zajmowanie ważnych punktów operacyjnych we Lwowie. Atak na Lwów – silny wówczas ośrodek polskości – rozpoczął niemal rok trwającą krwawą wojnę polsko-ukraińską…
Olbrzymi wysiłek cywilizacyjny i kulturowy Rzeczypospolitej na Kresach południowo-wschodnich sprawił, iż do czasu pierwszego rozbioru państwa (1772) ziemie te zostały w znacznym stopniu spolonizowane. Ukształtowane w ciągu wieków podziały łatwo wykorzystali Austriacy, a po drugiej stronie Dniepru Rosjanie, w celu antagonizowania mieszkańców Galicji Wschodniej, Zachodniej i Zadnieprza. Celowi temu służyło m.in. przypominanie Rusinom o prawdziwych bądź urojonych „krzywdach”, doznanych w ciągu wieków polskiej tutaj obecności. Przeciwstawiano łagodnego i patriarchalnego jakoby cesarza żyjącego w Wiedniu – czasom ucisku i wyzysku panującego za polskich czasów. Stereotyp dobrych Habsburgów i złych Polaków zakorzenił się znacznie wśród ludności ukraińskiej Budząca się około połowy XIX wieku tożsamość narodowa Ukraińców miała swoje korzenie i mogła nawiązywać do czasów wczesnośredniowiecznych, rodowód swój wywodząc od czasów Rusi Kijowskiej.
Dodatkowym czynnikiem wpływającym na ogólną sytuację polityczną w regionie był przewrót bolszewicki (7 listopada 1917 roku). Imperialne zamiary nowych władców Piotrogrodu i Moskwy rzuciły cień także na Ukrainę. Stała się ona pierwszą ofiarą systemu bolszewickiego. Zasobna w surowce i płody rolne, stanowiła swoiste zaplecze dla państwa carów. Nie mogła bez niej funkcjonować także bolszewicka Rosja.
Na przełomie lat 1917/1918 Ukraina stała się terenem gry politycznej kilku ośrodków. Tutaj też krzyżowały się wielorakie interesy gospodarcze. Inspirowana bolszewicką propagandą ludność ukraińska zaczęła dopuszczać się pogromów ludności polskiej. Palono dwory i mordowano ich właścicieli. Ofiarą pożogi padały tez wielowiekowe skarby kultury polskiej i europejskiej na tych terenach. Wkrótce podobnych czynów dokonali także ukraińscy nacjonaliści.
Od początku 1917 roku na Ukrainie zaczęły krystalizować się ośrodki państwowotwórcze. Już 20 marca 1917 roku w oparciu o Rosję powstała w Kijowie Centralna Rada Ukraińska. Spowodowało to uaktywnienie się Ukraińców galicyjskich. W grudniu 1917 roku powstała Ukraińska Republika Ludowa (URL) ze stolicą w Kijowie, a wkrótce – jesienią 1918 roku, w Charkowie z inicjatywy rosyjskich bolszewików powstał „rząd” Ukraińskiej Republiki Rad. Wkrótce po opanowaniu przez Ukraińców Lwowa utworzono tutaj nowy, kolejny ośrodek władzy – Zachodnio Ukraińską Republikę Ludową.
18 października 1918 roku zjechali do Lwowa wszyscy ukraińscy posłowie do parlamentu austriackiego i na specjalnym spotkaniu, które uznane zostało za posiedzenie Ukraińskiego Zgromadzenia Ustawodawczego, powołali Ukraińską Radę Narodową. W dzień później (19 października) Ukraińska Rada Narodowa ogłosiła zespolenie wszystkich etnicznych obszarów ukraińskich monarchii habsburskiej. Deklaracja w tej sprawie została zatwierdzona przez zwołanie do Lwowa tak zwane Zebranie pełnomocników, którzy reprezentowali cały obszar uznawany przez siebie za ukraiński. Ukształtowało się w ten sposób pojęcie „terytorium ukraińskiego”. Konsolidacja sił ukraińskich postępowała dosłownie z dnia na dzień. Już 25 października, zgodnie z wcześniejszą decyzją ukraińskiej Rady Nadzorczej, został powołany organ wykonawczy władzy ukraińskiej, tak zwany Komitet Wykonawczy. Na jego czele stanął dr Jewhen Petruszewycz. Organ ten był pomyślany jako tymczasowy rząd ukraiński. Jego członkowie przebywali w Wiedniu.
„Bryg. Czesław Mączyński od 1 XI 1918 do 20 XI 1918 naczelny komendant W.P. we Lwowie. Później aż do końca wojny polsko-ukraińskiej dowódca wojsk broniących Lwowa, tak zwanej «Brygady Lwowskiej»”
Semper Fidelis. Obrona Lwowa w obrazach współczesnych, Lwów 1930
Zagrożona w swym bycie ludność polska, stanowiąca we Lwowie większość etniczną i dominująca tutaj kulturowo, zmuszona została do podjęcia energicznych działań obronnych. Przygotowania przebiegały równolegle z poczynaniami ukraińskimi zwłaszcza w zagrożonym Lwowie. Dnia 20 października 1918 roku nastąpiła unifikacja i konsolidacja lwowskiej organizacji POW. Dołączył do niej związek „Wolność”, założony latem przez por. Adama Próchnika. Formalne porozumienie o zjednoczeniu podpisał por. Ludwik de Laveaux z komendantem „Wolności” chor. Aleksandrem Kronem. Od 22 października formalnym reprezentantem warszawskiej Rady Regencyjnej na terenie całej Galicji był płk Władysław Sikorski.
Dowództwo obrony Lwowa
„Panteon Polski. Ilustrowany Dwutygodnik Poświęcony Pamięci i Czci Poległych o Niepodległość Polski wraz z Kroniką Czynów Żołnierza Polskiego w latach 1914–1921” (Lwów), 1 XI 1925 r., nr 16 (20)
O świcie 1 listopada 1918 r. siły ukraińskie w liczbie około 4 tysięcy żołnierzy rozpoczęły zajmowanie ważnych punktów operacyjnych we Lwowie. Zamach na Lwów – silny ośrodek polskości – rozpoczął niemal rok trwającą wojnę polsko-ukraińską.
„Pobudka. Organ Wojska Polskiego we Lwowie” (Lwów), 5 XI 1918 r., nr 1
Komendantem obrony Lwowa został kpt. Czesław Mączyński. Oddziały polskie w mieście – głównie POW – podzielono na dwie grupy szturmowe. Pierwszą z nich dowodził kpt. Zdzisław Tatar-Trześniowski. Na czele drugiej grupy stał kpt. Mieczysław Boruta-Spiechowicz. W toku walk ulicznych odznaczyli się m.in. por. Roman Abraham, por. Ludwik de Laveaux i kpt. Bronisław Pieracki.
RES
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!