Tartous – mój dom (IV)

Sylweta katedry i wnętrze

Sylweta katedry  i dziś zachwyca swym majestatycznym, wspaniałym wyglądem, wielkością  i historycznym pięknem przetrwałym do naszych dni…

W bezpiecznych, dobrych  czasach, które panowały w Syrii, kiedy to odwiedzały Tartous liczne zagraniczne pielgrzymki, czy turyści  z mojej Ojczyzny, do  pierwszego zabytku miasta do, którego podążali i nieraz poszukiwali,  była wspaniała katedra  Notre Dame de Tartous. Często poszukiwali zabytkowej katedry cudzoziemcy z Europy  jak i z obu Ameryk, a pytając o nią zawsze wymieniali ją z ogromnym szacunkiem, niemałym przejęciem doskonale się orientując, zdąża do miejsca pierwszego na świecie  Marjamije (arab.), poświęconego Matce Bożej, mającego początki  jeszcze za Jej życia. Ileż to razy będąc w mieście, doprowadzałam  przejętych, poszukujących tego świętego miejsca, czy to moich Rodaków, czy cudzoziemców… Tak było przed pamiętnym rokiem 2011, a wszystko się zmieniło na ogromną  niekorzyść  zwykłego człowieka, ubożejącego z dnia na dzień, szczególnie, w tym kraju, gdzie po prostu walczymy o przetrwanie w nienormalnych , tragicznych układach, a moi Bracia w wierze jak i ja z pozostałą rodziną nieustannie liczymy się z zagrożeniem…

Dziś wspaniała katedra  zawarła swe wrota dla odwiedzających… Niestety!  Odpowiedzialni za ten wspaniały obiekt powiadamiają mnie, że to jedynie czasowo, gdyż stała się miejscem do przechowywania historycznych zabytkowych i cennych eksponatów, uratowanych  z innych muzeów  zaatakowanych  w czasie wciąż trwającej  wojny domowej;  z bestialsko zniszczonych  czy rozkradzionych muzeów , obiektów , miejsc  historycznych Syrii.

Bestialsko, barbarzyńsko zniszczono wiele zabytkowych  pomników naszej wiary, rozkradziono i zniszczono zasobne muzea  Syrii.  Napadnięto  bestialsko na moje ukochane Dura Europos z najstarszym na świecie  baptysterium świata chrześcijańskiego z roku 232! Zniszczono całkowicie miasto-państwo królewskie Mary, zniszczono, rozbito Apame, czyli Mala Palmire, a  boleśnie, bestialsko okaleczono wspaniałą Palmire, znęcając  się jakże bestialsko i okrutnie nad znanymi mi dobrze, pracownikami  pilnującymi to wielkie  dobro narodowe  i  historyczne Syrii… Można by bez końca wymieniać straty jakie poniosła i ponosi Syria, a szczególnie straty w ludziach, dzień w dzień giną młodzi chłopcy  będący w służbie obowiązkowej, jak i  liczni cywile…

Jak donoszą przekazy ustne, co prawda niepotwierdzone, przebogatą  w zabytki wczesnochrześcijańskie  północna Syria została  prawie  pozbawiona tak  wspaniałych  skarbów naszej wiary. Starochrześcijańskie zabytkowe budowle stały się  zasobnym kamieniołomem  dla budowy nowych domów, a nawet willi dla zgromadzonej tam już od lat bestialskiej opozycji…

Wracamy do sylwety  i wspaniałego wnętrza ogromnej,  majestatycznej trójnawowej   katedry  naszego Tartousu, katedry 40  na 34 metry, a o wysokości  17 metrów,  z pięknym wystrojem kolumnowym,  królewska absyda  i  dwiema absydami bocznymi. Każdorazowe  spotkanie  z  tym pięknym Domem Bożym, obdarowuje  odwiedzającego niezapomnianym wrażeniem, głębokim religijnym przeżyciem, spokojem, wspaniałym  spotkaniem z wielką historią naszej wiary…

Bardzo grube mury, charakterystyczne dla budowli  wznoszonych przez Krzyżowców, noszą ślady wpływów sztuki bizantyjskiej. Podstawowym, wdzięcznym materiałem są bloki kamienne o wymiarach 0,5 m / 0,3 m kremowego, dziś mocno  i malowniczo spatynowanego, upływem czasu piaskowca.  Zwraca uwagę piękna fasada  katedry z  ozdobnym portalem i pięcioma  oknami zakończonymi  łukami.

Bracia Krzyża – Krzyżowcy do kościołów wznoszonych na  Bliskim Wschodzie  przenosili również rozwiązania i formy typowe dla ówczesnej  sztuki, przede wszystkim romańskiej  i gotyckiej.

Jak twierdzą badacze zwraca uwagę  duże podobieństwo  świątyni  tartouskiej do katedry  pw. św. Wiktora  w Marsylii. Świątynia jest zbudowana na planie Krzyża łacińskiego, a w budowie zastosowano łuk półkolisty.  Bardzo obszerna nawa główna służyłam licznym pielgrzymom, płatnikom, są  też nawy boczne oświetlone dziesięcioma oknami.  Do środka świątyni światło wpada przez niewielkie  okienka  umieszczone  nad  każdym łukiem w nawie głównej.  Nawy boczne katedry mają sklepienia krzyżowe, główna kolebkowate,  zza  absydy boczne są sklepione w formie półkopuły. W północnej absydzie zwraca uwagę wykuty w płaszczyźnie kamienia  na łuku sklepienia  ptak – gołębica zstępująca  z nieba.  To symbol Ducha Świętego.  W głębi absydy znaki symbolizujące  czterech  Ewangelistów.

Nad fasadzie świątyni znajdowały się dawniej  dwie wieże, po których  dziś nie ma śladu, pozostał jedynie szkic  przedstawiający katedrę z tymi wieżami.  Wieże zostały dobudowane na polecenie papieża  Klemensa IV w roku 1265  w celach obronnych.

Natomiast od  strony północnej widnieje  bardzo szpecąca świątynie muzułmańska „manara”, dobudowana w roku 1851, kiedy katedrę chrześcijańską zamieniono na meczet. Pozostała  jako symbol ciężkiej  i trudnej historii naszej wiary  w Chrystusa na ziemi syryjskiej.

Najcenniejszym, najważniejszym i  jednocześnie najbardziej wzruszającym serce każdego pielgrzyma, pątnika chrześcijańskiego  w zabytkowej katedrze  jest ołtarz (miejsce ołtarza)  według tradycji wzniesionego  przez  św. Piotra , a w którym była umieszczona cudowna  ikona  Matki Bożej  napisana przez  Św. Łukasza Ewangelistę. Budowla  ta sprawia wrażanie  skromnej kaplicy. To miejsce budzące najgłębsze  uczucia i czułość  dało  początek   wielkiej katedrze  Notre Dame de Tartous.

Bryła kaplicy – ołtarza  ma formę sześcianu o boku długości 4 metrów. Znajduje się w północnej części katedry, między  nawą  główną i boczna. Pomieszczenie  jest wkomponowane w miejsce podtrzymujących  łuki  kolumn.  Pozostałe  nad bryła kapitele jakby „obciętych”  kolumn  są bogato dekorowane motywami  roślinnymi, liśćmi królewskiego  akantu  i kwiatem  nasrinu (arab.), a także wkomponowanym w  akant kwiatem róży.  Motywy roślinne są z wielką precyzją  rzeźbione w  płaszczyźnie kamienia. Kaplica – ołtarz ma duże wejście  od południa  – tzw. Drzwi Pielgrzyma  i dużo mniejsze od północy, a którymi przechodziły tłumy pobożnych pielgrzymów…

Wielkość i rozmach świątyni,  nastrojowy  półmrok ogromnego wnętrza  stwarza niepowtarzalne wrażenie, a choć to  dziś muzeum, nawet  najbardziej  rozgwarzony, roześmiany  tłum  odwiedzających  (kiedyś)  milknie natychmiast z wielkim  szacunkiem  dla tego świętego  miejsca , po przekroczeniu  jego progu. Niektórzy pielgrzymi dotykają  z ogromnym skupieniem i szacunkiem miejsca  świętego  kapicy – ołtarza jakby tym dotknięciem, muśnięciem  zabierają  błogosławieństwo  dla siebie i  dla najbliższych na dalsza drogę życia … Dziś tak skomplikowanego i trudnego… W  każdym z nas przecież drzemie  ciche pragnienie  do  jak najbliższego zbliżenia się do świętości.

Jeżeli chodzi o historię chrześcijaństwa  w Tartousie i okolicach, to od pierwszych wieków była tu siedziba biskupa. Już w roku  356 Tartous  reprezentował na soborze w Nicei  biskup Kxinosoros, następnie w  roku 356 biskup Kartirios, w roku 415 bp Musa reprezentował miasto Tartous i  wyspę Arwed, w roku  445  biskup Bulos (Paweł) – biskup  Tartousu i Arwedu, a w roku 451  biskup Aleksandros wspominany na soborze chalcedońskim (jego pismo znajduje się w starych dokumentach). Następni  biskupi z okresu wczesnego chrześcijaństwa  to Atikos i Tiodosisios  (512–518).  W czasie  ponad dwustoletniego pobytu Krzyżowców na tych ziemiach istniała tu siedziba  przedstawiciela obrządku łacińskiego, a biskupi  Tartousu i Arwedu byli  wówczas  mianowani przez papieża.

Barbara  Anna  Hajjar

Syria – Tartous