• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 15 Sty 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Archiwum Kresowe
Książki

Richard Pipes, „Rosja carów”

28 Mar 2014 Archiwum Kresowe, Książki, Refleksje i Historia 0 comments

Rosja carów

Książka może być interesująca i odkrywcza dla interesujących się historią Rosji.

Napisał ją Richard Pipes, b. doradca prezydenta Reagana d/s sowieckich i wschodnio – europejskich, urodzony w Cieszynie, i przed wojną mieszkający w Warszawie.

Podstawowym kryterium w historycznej analizie jest miejsce i czas wydarzeń. Klimat i środowisko geograficzne ukształtowały na przestrzeni dziejów rozwój i kształt Rosji. Mniejsza niż na Zachodzie Europy wydajność rolnictwa determinowała mechanizmy władzy i stosunków społeczno – ekonomicznych.

„Nikt w Rosji nie dorobił się wielkiej fortuny na rolnictwie” (s.10)

Podstawowym pojęciem w analizie jest „państwo patrymonialne”.

„Celem patrymonialnego reżimu Rosji, tak jak wszędzie indziej było wyciśnięcie z kraju wszelkiego dochodu i siły roboczej. Nie znano pojęcia wzajemności, nie uważano, że monarchia winna jest coś w zamian krajowi” (s.72)

„Iwan IV porównywał swoich poddanych do bród (broda) lub owiec, bo tak jak one aby dobrze rosnąć, wymagają częstego strzyżenia” (s.72)

Analiza Pipesa przeprowadzona jest w układzie porównania Rosji do państw Zachodu. Nazwa „Słowianie”, od której wywodzą się Rosjanie ma pochodzić od „słowa” , które oznacza ludzi używających wspólnego języka !? Egzemplifikacją znaczącego wpływu na Rosję Normanów i Mongołów w początkach jej historycznego rozwoju są pojęcia językowe, np.:

– książę Helgi – Oleg,

– Holmgard – Nowogród,

– Koenugard – Kijów (w IX wieku – za Normanów, Kijów był głównym składem daniny zbieranej na całej Rusi i portem z którego transportowano ją pod eskortą do miejsca przeznaczenia nad M. Czarne – Grecja. Powstało tam pierwsze państwo słowiańskie, w którym władzę sprawowała dynastia księcia skandynawskiego Rodericka – Rurika)

„Normanów nie interesowała uprawa ziemi, ale zbieranie daniny” (cecha patrymonium).

Analogicznie było z Mongołami, których rządy nad Rusią pozostawiły językowe relikty, np.:

– kandały (kajdany), nagajka (bat), kabała (niewola), kazna (skarb państwa), dienga i tamożnia (pieniądz, komora celna), jamskaja służba (służba pocztowa), czemodan (walizka), sunduk (skrzynia), karman (kieszeń), sztany (spodnie), jamszczik ( woźnica, furman)…

Inną cechą ukształtowanego przez wieki systemu była prawosławna cerkiew, która różni się zasadniczo od katolicyzmu i de facto jest podporządkowana carowi.

Niewątpliwy wpływ na rozwój rosyjskiego imperium miały feudalne zakazy opuszczania przez chłopów majątków, a przez rzemieślników miejsca zamieszkania.

„Poddaństwo chłopów, podobnie jak przymusowa służba klasy ziemskiej (bojarzy, dworiaństwo) było jedną z faz przekształcenia się Rosji w domenę cara” (s. 103)

W rozdziale „Państwo bez burżuazji” jest stwierdzenie:

„Ziemia na której stały domy wiejskie należała do cara i nie mogła być sprzedana” (s. 207). Nasuwa się analogia do polskich majątków magnackich zajętych przez Rosję w 1772, 1793 i 1795 roku. One nie mogły być sprzedawane i kupowane, ponieważ należały do cara, który mógł je nadać swoim poddanym (dworiaństwo) i to robił.

Zadziwia swego rodzaju stwierdzenie, które może być dobrym resume książki – Piotr Czaadajew 1854 r., „Piszący o Rosji zawsze sobie wyobrażają, że mówią o kraju takim jak inne; w rzeczywistości jest inaczej – Rosja to odrębny świat, posłuszny woli, kaprysowi, i fantazji jednego człowieka, nieważne czy nazywa się Piotr czy Iwan – zawsze jest on takim samym wcieleniem samowoli wbrew wszelkim prawom współżycia między ludźmi. Rosja zmierza tylko w kierunku własnego zniewolenia i zniewolenia wszystkich narodów ościennych. Dlatego należy ją zmusić do obrania innej drogi nie tylko w interesie innych narodów, ale także w jej własnym interesie” (s.273).

Autor tej recenzji znalazł w książce dwa stwierdzenia, które często powtarzał urodzony pod zaborem rosyjskim jego dziadek:

– „Nie bój się czartów, bój się ludzi” (ros. Nie bojsia zwieria, bojsia cziełowieka”) (s.163)

– To dzięki pokorze, a nie w walce dworanie i kupcy zgromadzili wielkie fortuny i doszli do bogactwa za cenę całkowitego odsunięcia od polityki – „Na kakim pieńku siedzisz, tamu piesieńki poj” (pol. „Na jakim pieńku siedzisz, temy śpiewaj piosenki”).

W zasadzie te dwa stwierdzenia to także swego rodzaju resume – w Rosji nie ukształtowały się stany, i przez wieki nie było stosownych praw, tak jak na Zachodzie czy w W.Ks. Litewskim. Rosja swój rozwój zawdzięczała systemowi patrymonialnemu, którego elementy były  przeniesione do ZSRR, i jak się może wydawać trwają do dzisiaj.

Świetna analiza Richarda Pipesa liczy 328 stron, a z przypisami, chronologicznym przeglądem wydarzeń, i źródłami ilustracji 358.

Książkę wydało Wydawnictwo Magnum, przełożył Władysław Jeżewski, Copyright @ Richard Pipes 1974, 1995.

Stanisław Karlik

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Brak powiązanych wiadomości

Tagi: Cerkiew prawosławna Cieszyn historia Kresów Wschodnich Kijów Kościół katolicki Kresy Wschodnie Mongołowie Morze Czarne Nowogród Oleg Pipes Polacy na Białorusi Polacy na Kresach Słowianie Warszawa
  • Tags
  • Cerkiew prawosławna
  • Cieszyn
  • historia Kresów Wschodnich
  • Kijów
  • Kościół katolicki
  • Kresy Wschodnie
  • Mongołowie
  • Morze Czarne
  • Nowogród
  • Oleg
  • Pipes
  • Polacy na Białorusi
  • Polacy na Kresach
  • Słowianie
  • Warszawa

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
Putin wbił gwóźdź do trumny Łukaszenki

Putin wbił gwóźdź do trumny Łukaszenki

W Moskwie otwarto kebab Stalina. Obsługa pracuje w mundurach NKWD (WIDEO)

W Moskwie otwarto kebab Stalina. Obsługa pracuje w mundurach NKWD (WIDEO)

Rosyjscy turyści pobili polskiego misia

Rosyjscy turyści pobili polskiego misia

Kazachstan przygotowuje się na rosyjską agresję

Kazachstan przygotowuje się na rosyjską agresję

MSZ Rosji przedstawia Białystok jako część ZSRS

MSZ Rosji przedstawia Białystok jako część ZSRS

Białoruś i Rosja szykują się do manewrów „Zapad-2021”. Czy mamy powody do niepokoju?

Białoruś i Rosja szykują się do manewrów „Zapad-2021”. Czy mamy powody do niepokoju?

Liderka białoruskiej opozycji usłyszała propozycję od szefa MSZ Litwy

Liderka białoruskiej opozycji usłyszała propozycję od szefa MSZ Litwy

Doradca Prezydenta Litwy: pracujemy nad „sprawą białoruską” z ludźmi Bidena

Doradca Prezydenta Litwy: pracujemy nad „sprawą białoruską” z ludźmi Bidena

Szwecja boi się agresji Rosji. Największy wzrost wydatków na obronność od 70 lat

Szwecja boi się agresji Rosji. Największy wzrost wydatków na obronność od 70 lat

Działaczka Związku Polaków na Białorusi ukarana za parasolkę z napisem "Polska"

Działaczka Związku Polaków na Białorusi ukarana za parasolkę z napisem "Polska"

Najnowsze
15 Sty
Rosja

Rosyjskie władze na Krymie wystawiły pod młotek kolejny zakład produkcji win

15 Sty
Biblioteka Kresowa

Polski biegun ciepła i Okopy Świętej Trójcy (Fragment książki Tomasza Grzywaczewskiego “Wymazana granica. Śladami II Rzeczpospolitej”)

15 Sty
SUPERNEWS

W negocjacje o zakupie szczepionek przeciw koronawirusowi włączyła się Kancelaria Prezydenta Ukrainy

15 Sty
SUPERNEWS

Minister Zdrowia Ukrainy: zakupy szczepionki przeciw koronawirusowi będą prowadzone przez brytyjskiego pośrednika

15 Sty
Rosja

Rosyjska prokuratura ostrzegła, że za przywitanie Nawalnego będą kary

15 Sty
Rosja

Bośnia postawiła warunki zwrotu Ukrainie złotej ikony z Ługańska. Reakcja MSZ Ukrainy

15 Sty
Rosja

Mieszkańcy Petersburga chcą przerobić Putina na relikwie

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja

Drogi Użytkowniku,

w związku z obowiązywaniem Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) przypominamy podstawowe informacje z zakresu przetwarzania danych dostarczanych przez Ciebie podczas korzystania z naszej strony. Zamykając ten komunikat (kliknięcie w przycisk "Przejdź do serwisu") oświadczasz, że zapoznałeś się z treścią Polityki Prywatności i zgadzasz się na wskazane w wymienionym dokumencie działania.

Przejdź do serwisu