Litewski polityk: Stawianie na Łukaszenkę, jako gwaranta białoruskiej niepodległości było błędem

Wilno nie ma jednoznacznej opinii na temat tego, jak reagować na dalsze pogłębianie integracji między Białorusią i Rosją. Takiego pomysłu nie wypracowały struktury władzy, ani też analitycy. Jeśli chodzi o społeczność ekspertów, wielu obserwatorów uważa, że ​​Mińsk już utracił część swojej suwerenności na rzecz Moskwy. Jednocześnie wskazują oni na możliwość uniknięcia jeszcze większego uzależnienia Mińska od Moskwy. Politycy, tradycyjnie wykazują wielką powściągliwość w swoich ocenach.

Internetowe wydanie Deutsche Welle (DW) zauważa, że „pogłębianie” integracji z Moskwą skazuje Mińsk na utratę suwerenności i oznacza, że wskrzeszenie państwa związkowego może oznaczać iż Federacja Rosyjska zwiększy swoje wpływy na granicy Litwy i Republiki Białoruś. Jak na taki scenariusz zapatruje się Wilno i co zamierza w związku z tym zrobić?

DW przypomina, że litewski prezydent Gitanas Nauseda ogłosił we wrześni, że będzie dążył do rozwoju współpracy z Białorusią, choć nie odstąpi od twardego kursu w sprawie elektrowni jądrowej w Ostrowcu, budowanej  50 km. od Wilna, a którą władze litewskie uważają za zagrożenie dla bezpieczeństwo kraju.

„Mamy wspólną granicę z Białorusią, dlatego oczywiście nie jest nam wszystko jedno, co się dzieje u naszych sąsiadów. I chociaż nie mamy na to wpływu, możemy dążyć do współpracy z tym krajem. Będziemy się dogadywać, wzajemny handel jest kontynuowany, tranzyt, wzrost przepływów turystycznych” – powiedział litewski minister spraw zagranicznych Linas Linkevičius w wywiadzie dla DW. Podkreślił, że Wilno dąży do tego, aby Białoruś pozostała jak najdłużej niepodległym państwem.

Marius Laurinavicius, analityk w Wileńskim Instytucie Analiz Politycznych, w wywiadzie dla DW zauważył, że na Litwie funkcjonują dwa stanowiska dotyczące stosunków rosyjsko-białoruskich.

„Pierwsza polega na tym, że musimy śledzić proces integracji Białorusi i Rosji, ponieważ dalsze jej pogłębianie nie leży w interesie Wilna. Drugie sprowadza się do tego, że dla Litwy nic się nie zmieni, ponieważ Białoruś jest już prawie w stu procentach zależna od Rosji”.

Opinie ekspertów litewskich na temat stosunków między Litwą a Białorusią są podzielone

Politolog i wykładowca Instytutu Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego, Vitis Jurkonis skłania się ku drugiemu podejściu. Nie widzi nic nowego w ostatnich tarciach okołointegracyjnych Moskwy i Mińska.

„Cały hałas związany z integracją ma na celu dezorientację urzędników UE odnośnie  Białorusi. W rzeczywistości już dawno dokonała ona wyboru geopolitycznego (na korzyść Rosji. – red.), a UE nie ma wielu możliwości, aby coś w tej sprawie przedsięwziąć” – wyjaśnia politolog.

Jego zdaniem jedyną rzeczą, która pozostaje Unii Europejskiej, to jest możliwość współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i ludnością Białorusi.

„Na Litwie każdy scenariusz agresywnej polityki Federacji Rosyjskiej jest rozważany ostrożnie. Ale obstawianie Łukaszenki jako gwaranta niepodległości Białorusi jest błędną polityką, opartą na pobożnym życzeniu. W ciągu ostatnich 20 lat Łukaszenka niewiele zrobił, aby wzmocnić europejski wektor Białorusi”- mówi Vitis Yurkonis w rozmowie z DW.

Zauważył on, że obszary współpracy z Mińskiem, których Gitanas Nauseda jest skłonny szukać, istniały jeszcze przed objęciem przezeń prezydentury Litwy:

„To jest gospodarka, handel i tranzyt. Ich potencjał pozostaje wciąż wysoki”.

Niedawny pochówek w Wilnie szczątków powstania w latach 1863–1864 w Imperium Rosyjskim, w tym K. Kalinowskiego, uważanego przez narodowo zorientowaną część społeczeństwa za białoruskiego bohatera, pokazał zdaniem politologa, że ​​pod względem tożsamości oficjalny Mińsk nie jest jeszcze gotowy na żadne poważne zmiany.

Linas Kojala, szef Centrum Studiów Europy Wschodniej w wywiadzie dla DW powiedział, że Litwa nie jest zainteresowana kolejnym przeglądem granic w Europie, dlatego suwerenność Białorusi jest ważna.

Twierdzi on, że kraje zachodnie mają ograniczone możliwości wpływania na stosunki rosyjsko-białoruskie.

„Białoruś jest częścią Eurazjatyckiej Unii Gospodarczej (EAUG) i jest silnie uzależniona od Rosji pod względem rynku eksportowego, subsydiów i zakupów taniego gazu” – przypomina ekspert.

Zwrócił także uwagę na wysoki poziom integracji rosyjskich i białoruskich sił zbrojnych.

Według Kojali kraje Zachodu mogłyby nieco pomóc Białorusi zwiększając współpracę gospodarczą, pod warunkiem, że Mińsk powstrzyma się od represji wobec obywateli i opozycji.

Z kolei Andrzej Pukszto, kierownik Wydziału Nauk Politycznych  Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie skłania się ku bardziej aktywnemu podejściu, wierząc, że Wilno może nadal odgrywać jedną z głównych ról w zbliżeniu Białorusi i Zachodu.

„Nie jestem pewien, czy prezydent Nauseda będzie w stanie osiągnąć wymierne rezultaty w krótkim czasie, ale z pewnością warto próbować podjąć to wyzwanie. Litwa mogłaby zrobić krok naprzód (nawiązując stosunki z oficjalnym Mińskiem – red.) jeśli Europa i USA będą nadal zainteresowane rozwiązaniem tego problemu” powiedział Pukszto w wywiadzie dla rosyjskojęzycznych mediów na Litwie.

O tym, że ustanowienie bliższej współpracy z Białorusią jest przedmiotem dyskusji w Waszyngtonie i Brukseli mówił Linas Kojala.

„Wydaje się, że Zachód chciałby aktywniej współdziałać z Mińskiem. Zarówno Europejczycy, jak i Amerykanie wysyłają takie sygnały. Dlatego Litwa musi zdecydować, która taktyka jest optymalna dla osiągnięcia wspólnych celów, mając na uwadze, że istnieje dodatkowy problem w stosunkach z Białorusią – elektrownia jądrowa w Ostrowcu. Wilno musi zachować równowagę między utrzymaniem zasadniczego stanowiska w sprawie elektrowni, i nie skazywaniem się na osamotnienie w swojej polityce wobec Białorusi”- podsumował Kojala.

oprac. ba na podst. dw.com/belaruspartisan.by