Przegląd oddziałów Wojska Polskiego po zajęciu Wilna – za Józefem Piłsudskim idą generałowie: Edward Śmigły-Rydz, Stanisław Szeptycki i Kazimierz Sosnkowski, Plac Łukiski, 19 kwietnia 1919 r.
Narodowe Archiwum Cyfrowe (Warszawa)
Po zajęciu Wilna w mieście odbyła się przed Józefem Piłsudskim defilada wojskowa oraz uroczyste dziękczynienie w sanktuarium w Ostrej Bramie z udziałem Naczelnik Państwa. 22 kwietnia Józef Piłsudski wydał odezwę do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego, w którym deklarował samostanowienie wszystkich narodów Rzeczypospolitej.
Fakt zajęcia Wileńszczyzny wywołał ostry sprzeciw rządu litewskiego w Kownie, który uznawał Wilno za stolicę państwa. Litwini wystosowali skargi i protesty do Rady Najwyższej państw Ententy, która by wyjść z impasu 26 lipca 1919 r. zatwierdziła projekt rozgraniczenia Polski i Litwy wzdłuż tzw. linii Focha, dzielącej Suwalszczyznę według zasady etnicznej z pozostawieniem Wilna i Wileńszczyzny po stronie polskiej. Decyzja państw Ententy zbiegła się z wycofaniem wojsk niemieckich.
Opuszczenie przez Niemców terenów powiatów augustowskiego i suwalskiego pozbawiło Litwinów wsparcia, dlatego ich administracja i wojsko 7 sierpnia opuściła te tereny, umacniając się jednak na linii rzeki Czarnej Hańczy oraz przesmyku jezior Pierty i Wigry z zamiarem utrzymania powiatu sejneńskiego, co budziło niepokój zamieszkałych tam Polaków. Dlatego w nocy z 22/23 sierpnia tamtejszy oddział Polskiej Organizacji Wojskowej wywołał powstanie, podczas którego wyparto Litwinów za linię Focha. Zajęta przez oddziały polskie linia została ponownie potwierdzona 8 grudnia 1919 r. przez Radę Najwyższą państw Ententy jako północny odcinek granicy Polski.
Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podczas mszy świętej w Wilnie. Na lewo od niego siedzi gen. Edward Śmigły-Rydz; na lewo od podwyższenia, na pierwszym planie, oparty o szablę stoi ppłk Władysław Belina-Prażmowski, 19 kwietnia 1919 r.
Narodowe Archiwum Cyfrowe (Warszawa)
Latem 1920 roku ofensywa Armii Czerwonej zmusiła polskie oddziały do wycofania się. W lipcu bolszewicy podpisali w Moskwie traktat pokojowy z Litwą na mocy którego Wileńszczyzna i Grodzieńszczyzna miały zostać przekazane Litwie. Ponadto, wobec odwrotu wojsk polskich, Litwini naruszając zasadę neutralności, wkroczyli na Suwalszczyznę, gdzie ogłosili stan wojenny i zlikwidowali polski samorząd, a 18 sierpnia ogłosili włączenie Okręgu Suwalskiego do państwa litewskiego.
Manifestacja mieszkańców Wilna na placu Katedralnym po zajęciu miasta przez Wojsko Polskie, kwiecień 1919 r.
Narodowe Archiwum Cyfrowe (Warszawa)
Litwini, nawet po polskich zwycięstwach nie zamierzali opuścić tych terenów i zaproponowali, aby zajęta przez nich linia została uznana za linię demarkacyjną. W praktyce oznaczałoby to zgodę na przekazanie Litwie całej Suwalszczyzny. Wobec tego faktu 27 sierpnia dowódca 2. Armii wydał rozkaz wyparcia oddziałów litewskich z Suwalszczyzny. Szybkie działania zakończyły się odbiciem tych terenów, a 31 sierpnia Wojsko Polskie zajęło Sejny. Walki o te tereny trwały aż do bitwy pod Sejnami 22 września, w której strona litewska poniosła dotkliwe straty, a oddziały polskie zajęły linię Focha.
Kilka dni później rząd litewski uznał linię graniczną z 8 grudnia 1919 r. i przyjął propozycję rokowań. W ich wyniku 7 października podpisana została tzw. umowa suwalska, w której Litwa uznawała linię demarkacyjną biegnącą od granicy z Prusami Wschodnimi do ujścia rzeki Czarnej Hańczy i dalej do rzeki Niemen. Umowa miała wejść w życie 10 października 1920 r., ale jej realizację przerwał „bunt” gen. Lucjana Żeligowskiego i ponowne zajęcie Wilna.
Odezwa Józefa Piłsudskiego Do mieszkańców b. Wielkiego Księstwa Litewskiego w języku polskim, litewskim, białoruskim i hebrajskim, 22 kwietnia 1919 r.
RTR
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!