Józef Ignacy Kraszewski o Litwie

04 cze 2022 Kultura 0 comments

Józef Ignacy Kraszewski – pisarz, dziennikarz, malarz, rysownik, muzyk, kolekcjoner, wydawca, historyk, encyklopedysta, działacz społeczny i polityczny, współzałożyciel Macierzy Polskiej, autor największej liczby wydanych książek w historii literatury polskiej (ponad 600, w tym 232 powieści). Choć urodził się w Warszawie (28 lipca 1812 r.), to pochodził z rodziny ziemiańskiej wywodzącej się z Grodzieńszczyzny.

Ród Kraszewskich (także rodzice pisarza – Jan i Zofia z Malskich) był właścicielem majątku Dołhe nieopodal Prużany, gdzie z początku stał skromny, parterowy dworek oraz oficyna. Dopiero w latach 1890–1900 Bogusław Kraszewski przebudował dwór w okazały pałac, który niestety został zniszczony podczas I wojny światowej.

Co ciekawe przez Dołhe (dzisiaj wieś na Białorusi, w rejonie prużańskim obwodu brzeskiego) przebiega kontynentalny dział wód rozdzielający zlewnie Morza Bałtyckiego i Czarnego.

Grodzieńskie korzenie Józefa Ignacego Kraszewskiego spowodowały bez wątpienia zainteresowanie Pisarza Litwą, co znalazło odbicie w przynajmniej dwóch jego dziełach: Litwa: starożytne dzieje, ustawy, język, wiara, obyczaje, pieśni, przysłowia, podania itd., T. I, Historya do XIII wieku, Warszawa 1847; T. II, Historya od XIII wieku do roku 1386, Warszawa 1850 oraz Litwa za Witolda. Opowiadania historyczne, Wilno 1850.

W tej pierwszym z tych opracowań tak tłumaczył swoje zainteresowania:

„Oddawna zamierzaliśmy pisać historyą Litwy. Odrębne to plemię rzucone pośrodku między Słowianami a Germany, obu zdające się pokrewnem, a z żadnem ścisłem pobratymstwem niezwiązane, plemię charakteru wybitnie właściwego, mythy własne i obyczaje całkowicie swoje, język prześliczny, bogaty a stary posiadające; zasługiwało na pracowite wejrzenie w jego przeszłość. Lecz dzieje tej rodziny litewskiej, ani łatwo, ani lekko rozwikłać się dawały. Powolnie zbierać musieliśmy materiały i zgromadziliśmy nie powiem dostateczne, lecz przynajmniej jakie można było zebrać. […]”.