Blisko Damaszku (cz. I)

Caravaggio, Nawrócenie  Pawła z Tarsu, ok.1600

Istnieje kilka tradycji dotyczących lokalizacji wizji Szawła z Tarsu. Wszystkie zgodnie podają, że Szaweł widział Chrystusa Zmartwychwstałego w silnej światłości i że było to „blisko Damaszku”. Prawie wszystkie tradycje chrześcijaństwa wschodniego ,szczególnie damasceńskiego wskazują, że określenia : „blisko Damaszku”, „w drodze do Damaszku”, „pod Damaszkiem” , lepiej oddają rzeczywistość niż często używane „pod murami Damaszku”, którego nie potwierdzają źródła – pisze Barbara Anna Hajjar w kolejnym odcinku swojego cyklu esejów i reportaży z podróży po Syrii.

W pobliżu Damaszku, w dzisiejszej Syrii, około 36 roku , miało miejsce wydarzenie, które stało się punktem zwrotnym w życiu Szawła z Tarsu. Zmierzał on do miasta ze specjalną misja prześladowania i zabijania wiernych Chrystusowi. Zagorzały prześladowca, dyszący żądzą zabijania (Dz 9,1), został jednak oślepiony światłością Bożą i usłyszał Chrystusa Zmartwychwstałego , który uczynił go swym narzędziem. Odkąd zaś stanął po stronie Ukrzyżowanego niestrudzenie i konsekwentnie przez resztę życia podążał za Nim . Żył tylko dla Chrystusa , głosił Jego naukę, cierpiał dla Chrystusa i umarł dla Niego męczeńską śmiercią.

Starożytny Damaszek miał wielki honor i zaszczyt być świadkiem wydarzenia, które do tego doprowadziło, a jego mieszkańcy bardzo wcześnie usłyszeli o Chrystusie i uwierzyli , że jest Synem Bożym. Tradycje związane z postacią św.Pawła są zaś w Syrii, a szczególnie w Damaszku, pieczołowicie pielęgnowane przez chrześcijan.

Istnieje kilka tradycji dotyczących lokalizacji wizji Szawła z Tarsu. Wszystkie zgodnie podają, że Szaweł widział Chrystusa Zmartwychwstałego w silnej światłości i że było to „blisko Damaszku”. Prawie wszystkie tradycje chrześcijaństwa wschodniego ,szczególnie damasceńskiego wskazują, że określenia : „blisko Damaszku”, „w drodze do Damaszku”, „pod Damaszkiem” , lepiej oddają rzeczywistość niż często używane „pod murami Damaszku”, którego nie potwierdzają źródła.

Św.Łukasz w Dziejach Apostolskich pisze: „Szaweł podniósł się z ziemi, a kiedy otworzył oczy nic nie widział. Zaprowadzili go więc do Damaszku , trzymając za ręce (Dz 9,8). Chrześcijańska tradycja syryjska podaje kilka domniemanych miejsc wizji Szawła z Tarsu, między innymi miejscowość Daraya (dawna Deir Ruya – Klasztor Widzenia, Wizji) około 9 km od stolicy, czy Tell Kaukab (arab. Wzniesienie Planety), a także ogrody rozległej Gothy – oazy damasceńskiej. Lokalizacja wizji w tych miejscach jest późniejsza, powstała w czasach wypraw krzyżowych. Najbardziej prawdopodobnym miejscem wizji św.Pawła jest chrześcijańska, damasceńsaą dzielnica Tabbale, leżąca 800m na południe od słynnej Bab Sharki (Bramy Wschodniej), jednej z bram starego muru damasceńskiego zamykającego obszar Starego Miasta – dzielnicy pełnej pięknych kościołów, kaplic, z labiryntem starych, uroczych, wąziutkich uliczek, przesmyków, tajemniczych przejść, zaułków.

W dzielnicy Tabbale franciszkanie wybudowali w końcu ubiegłego stulecia niewielką kaplicę poświęconą Apostołowi na pamiątkę cudu nawrócenia w pobliżu groty skalnej. W kącie północnym dzisiejszego wielkiego obiektu sakralnego (kościół św.Pawła klasztor, dom pielgrzyma) wznosi się ogromna skała z wydrążona grotą wyłożoną kamieniami różnej wielkości. Tu chrześcijańska tradycja damasceńską od wieków umieszcza miejsce wizji Szawła z Tarsu.

Grotę pokrywa kamienną platforma (4/15m) , o grubości 80cm. Dawniej prowadziło do groty 11 schodów wykutych bezpośrednio w skale. Jak przypuszczają badacze wczesnego chrześcijaństwa, miejsce to- tell (arab. wzniesienie) jest pozostałością tzw. Drogi Królewskiej, czyli wielkiego traktu rzymskiego prowadzącego od Bab Sharki (Bramy Wschodniej) do Daraya, Tell Kaukab i aż do Akaby nad zatoką o tej samej nazwie.

Wspomnienie nawrócenia św. Pawła gromadzi tu co roku 25 stycznia tłumy wiernych. Grota św. Pawła, dziś wspaniale odnowiona, służy do sprawowania liturgii. Surowy wystrój – ołtarz i ławy dla duchowieństwa z ociosanych bloków kamiennych – pobudza wyobraźnię pielgrzyma; to miejsce wzrusza prostotą, przenosi w klimat pierwszych wieków chrześcijaństwa. Na centralnej ścianie groty umieszczono marmurową zabytkową płaskorzeźbę przedstawiającą wizję Szawła. Uprzednio przez wiele lat płaskorzeźba ta była umieszczona za żelaznym zabezpieczeniem na murze kościoła św.Pawła. Grota, otoczona dziś niewielkim amfiteatrem kamiennych ław, przyjmuje dziennie setki pielgrzymów chrześcijańskich, a także innych wyznań.

Tak było do roku 2011!!!

Na zewnątrz grotę pokrywa rozległy dach i przeszklone ściany, a prowadzą do niej marmurowe schody. W pobliżu Groty św.Pawła franciszkanie wznieśli w 1925 roku niewielki kościół pod jego wezwaniem. Został zrujnowany w roku 1967. Nowy, okazały kościół św.Pawła z 1964 roku jest pamiątką historycznego spotkania papieża Pawła VI z patriarchą Konstantynopola Atenagorasem w Jerozolimie – pierwszego od ponad 900 lat. Konsekrowany 23 czerwca 1974 roku kościół – votum, zbudowany w formie namiotu – symbolu spotkania i pojednania wszystkich obrządków boleśnie podzielonego chrześcijaństwa – wyobraża drogę do jedności. Skromne wnętrze świątyni rozjaśnia światło przefiltrowane przez kolorowe, wspaniałe witraże przedstawiające sceny z ważnych wydarzeń z życia św.Pawła oraz Chrystusa Zmartwychwstałego otoczonego wielką jasnością. Witraże są dziełem artystów włoskich.

Zwraca uwagę piękne tabernakulum. Obiekt podlega Watykanowi, a opiekę nad nim sprawuja franciszkanie z Kustodii Ziemi Świętej. Grupy pielgrzymów z Polski odwiedzających te piękne miejsca święte związane z osoba św. Pawła dochodzą nieraz (a właściwie dochodziły, przed 2011 rokiem) do stu osób – tak informują mnie przewodnicy.

29 czerwca 2008 roku w Syrii rozpoczęły się uroczyste obchody Roku św. Pawła pod hasłem: „Braterstwo religii chrześcijańskiej i muzułmanskiej” (!). Z tej okazji syryjskie Ministerstwo Turystyki przygotowało specjalny plan obchodów celem zachęcenia pielgrzymów i turystów z kraju i całego świata arabskiego oraz całego świata chrześcijańskiego wszystkich kontynentów do odwiedzania tych historycznych miejsc związanych że św.Pawłem. Odnowiono okolice Bramy Wschodniej (Bab Sharki), położono nowe trotuary wzdłuż słynnej Ulicy Prostej – Via Racta (dziś arab. Mathet Basha), która znaczyły stopy wielkiego Męża chrześcijaństwa, Apostoła Narodów. Iluminowano nocą fragmenty starożytnych murów damasceńskich.

W dniu inauguracji Roku Pawłowego ogromna ikona św.Pawła ozdobiła ścianę zabytkowego KOŚCIOŁA NA MURZE – OKNO ŚW. PAWŁA na Bab Kissan. Zadbano o szczegółowe informacje, broszury , foldery. Uroczystego otwarcia Roku Pawłowego w kościele św.Pawła w damasceńskiej dzielnicy Tabbale dokona l zwierzchni obrządku łacińskiego w Syrii bp Josef Nazzaro w obecności nuncjusza apostolskiego bp Giovanniego Batisty Morandiniego, licznie zgromadzonych gości , przedstawicieli duchowieństwa z całej Syrii i Libanu oraz jakże tłumnie przybyłych na tę uroczystość wiernych różnych obrzdkow chrześcijańskich, chórów i orkiestr przykościelnych.

Inauguracyjną Mszę św. celebrowali m,in.; nuncjusz aspostolski Giovanni Battista Morandini ,bp Josef Nazzaro oraz nasz polski misionarz Ojciec Zygmunt Kwiatkowski SJ ( pierwszy z prawej)

Papież Benedykt XVI przysłał specjalny list. W imieniu Ojca Świętego kard. Tarcisio Bertone zwrócił się do bp Josefa Nazzaro z wielką serdecznością , radością i podziękowaniami. Jak podkreślił Ojciec Święty bardzo jest rad, że z tej okazji odrestaurowano wielki pomnik chrześcijaństwa – GROTĘ ŚW. PAWŁA. Ojciec Święty był obecny duchowo w czasie trwania tej wielkiej uroczystości. Radował go fakt, że uroczystość ta mogła się odbyć w Damaszku, skąd przez wielkiego Apostoła Narodów wiara chrześcijańska przyszła do Europy i całego świata. To wielkie wydarzenie wciąż ożywia wiarę chrześcijańską . Ojciec Święty życzył, abyśmy zawsze należeli do Zbawiciela. Jak w początkach chrześcijaństw , tak i dziś Chrystus potrzebuje bowiem apostołów gotowych poświęcić samych siebie dla wiary. Papież Benedykt XVI przekazał w liście: „Dante Alighieri, czerpiąc natchnienie z przekazu Łukasza w Dziejach Apostolskich (por.9,15) nazywa go (Pawła) w Boskiej Komedii po prostu „Wybranym Naczyniem „ (Piekło 2,28), to znaczy: narzędziem wybranym przez Boga.”

Obecny na uroczystości ówczesny minister turystyki Syrii powiedział:  – Damaszek, w którym Szaweł z Tarsu zmienił się w św.Pawła, aby stać się Apostołem Narodów, jest tak jak i cała Syria, kolebką chrześcijaństwa.

Nadmienił również, że Damaszek po tzw. otwarciu arabskim (zdobyciu przez islam), stał się również kolebką religii muzułmańskiej. Obecnie w Syrii wyznawcy chrześcijaństwa i muzułmanie żyją w stanie braterstwa , jedności i wzajemnego porozumienia. Kontynuują dialog (?).

To był rok 2008.

Historycznie Syria była zawsze otwarta na przybyszów z innych stron świata, odmiennych religijnie i obyczajowo, utrzymywała kontakty międzynarodowe. Przez Syrię przecież przebiegał słynny starożytny Szlak Jedwabny – powstały w II wieku przed Chrystusem łączył Chiny z Zachodem przez Syrię. Zabytkowe karawaseraje można i dziś podziwiać i odwiedzać na ziemi syryjskiej. W czasach rzymskich Syria była jedną z najbogatszych prowincji rozległego imperium. Dynamiczny rozwój chrześcijaństwa na ziemiach syryjskich od IV do VII wieku, wielki rozkwit architektury chrześcijańskiej, słynnych bazylik typu syryjskiego, kopiowanych w Europie, setki monasterów, wspaniałych miast bizantyjskich, sanktuariów, ośrodków pielgrzymkowych (specjalne domy dla pielgrzymów) sprzyjały stałym kontaktom ze światem.

Przyjmowano tam, a także chrzczono wielu przybyszów z całej Arabii, Persji i całego świata starożytnego. Tradycyjna, niemal biblijna gościnność, zwyczajowa opiekuńczość, zatroskanie, sprawiają, że Syryjczycy byli i są tolerancyjni wobec odmienności. Przynajmniej tak było przed 2011 rokiem.

A wyższy zwierzchnik muzułmański, mufti, chwalił w swej wypowiedzi ducha braterstwa , porozumienia i dialogu, w jakim starają się żyć w Syrii wyznawcy religii chrześcijańskiej i muzułmańskiej…

Tartus, sierpień 2019

CDN