Bitwa Warszawska – polski triumf w wojnie polsko-bolszewickiej! (IV)

Sierpniowe kalendarium

– 14–17 sierpnia 1920 r.

Bitwa pod Krasnem. Oddziały 6. Dywizji Piechoty gen. Mieczysława Linde obsadzające odcinek frontu wzdłuż Bugu w pobliżu wsi Krasne stawiły czoło kolejnym natarciom sowieckiej 11. Dywizji Kawalerii komdywa F.M. Morozowa ze składu 1. Armii Konnej komarma Siemiona Budionnego, która gotowała się do zajęcia Lwowa. Próba zorganizowania kontruderzenia wspólnie z 13. Dywizją Piechoty gen. Stanisława  Hallera nie powiodła się. W ciężkich walkach Polacy ponieśli duże straty.

– 14–17 sierpnia 1920 r.

Obrona Płońska. Wydzielona z 5. Armii gen. Władysława Sikorskiego Grupa Operacyjna gen. Franciszka Krajowskiego podjęła z rejonu Płońska przeciwnatarcie w kierunku na Ciechanów, wymierzone w bolszewicką 15. Armię komarma Augusta Korka. Jednak bolszewicy dzięki posiłkom zdołali odzyskać inicjatywę i zaatakowali miasto, bronione przez zaimprowizowaną grupę płk. Gustawa Orlicz-Dreszera, zajmując część zabudowań. Rozgorzały dwudniowe zacięte walki, o których ostatecznym rozstrzygnięciu zadecydowała zwycięska szarża 1. pułku szwoleżerów mjr. Jerzego Grobickiego.

– 14–18 sierpnia 1920 r.

Bitwa pod Suchocinem. W pobliżu tego miasteczka nad Wkrą Grupa Operacyjna gen. Franciszka Krajowskiego należąca do 5. Armii gen. Władysława Sikorskiego toczyła zacięte boje z bolszewickimi oddziałami 4. Armii komarma Aleksandra Szuwajewa i 15.Armii komarma Augusta Korka. Zadanie Grupy Operacyjnej i całej armii polegało nawiązaniu części sił bolszewickich celem uniemożliwienia im bezpośredniego uderzenia na Warszawę. Zostało ono wykonane w ciągu pięciodniowych, niezwykle zaciętych walk, zwłaszcza w rejonie Sarnowej Góry. Stanowiąca rdzeń Grupy Operacyjnej gen. Krajowskiego 18. Dywizja Piechoty straciła 35 oficerów i 875 szeregowych.

– 14–19 sierpnia 1920 r.

Bitwa pod Ciechanowem. Działając w ramach 5. Armii gen. Władysława Sikorskiego, toczącej właśnie bitwę nad Wkrą, Grupa Operacyjna gen. Franciszka Krajowskiego przeszła do działań zaczepnych w rejonie Ciechanowa. Przeciwnatarcie polskich oddziałów doprowadziło do całkowitego rozbicia bolszewików i zdobycia kawaleryjskim zagonem 203. Ochotniczego  pułku ułanów mjr. Zygmunta Podhorskiego miasta – ważnego węzła komunikacyjnego, w którym stacjonowało dowództwo bolszewickiej 4. Armii  komarma Aleksandra Szuwajewa. Stało się to jednak za cenę wysokich strat, uniemożliwiających przejście do dalszego pościgu.

– 16 sierpnia 1920 r.

Początek polskiej kontrofensywy znad Wieprza pod dowództwem marszałka Józefa Piłsudskiego.

– 16–17 sierpnia 1920 r.

Bitwa pod Cycowem. IV Brygada Kawalerii mjr. Feliksa Jaworskiego, wchodząca w skład silnej Grupy Operacyjnej wykonującej pod dowództwem marszałka Józefa Piłsudskiego uderzenie znad Wieprza, stoczyła bój z oddziałami bolszewickiej CLXXII Brygady Strzeleckiej. Na polach wsi Cyców nad rzeką Świnią szarżująca i walcząca w szyku pieszym polska kawaleria rozbiła szyki bolszewickie i wzięła 70 jeńców oraz zdobyła 5 ckm-ów.

– 16–18 sierpnia 1920 r.

Bitwa pod Brodnicą. Uderzenie Grupy Operacyjnej płk. Stanisława Alexandrowicza na skrzydło bolszewickiej 4. Armii komarma Aleksandra Szuwajewa doprowadziło do zajęcia miasteczka Brodnica (woj. pomorskie). Udany pościg zepchnął część sił bolszewickich w kierunku Mławy. Polacy wzięli 300 jeńców oraz zdobyli 21 ckm-ów i dwa działa.

– 17 sierpnia 1920 r.

Bolszewicy w odwrocie dotarli do Lidzbarku i Działdowa, maszerowali w kierunku Torunia. Wojsko Polskie zdobyło Łuków i Mińsk Mazowiecki.

– 17 sierpnia 1920 r.

Obrona Zadwórza. 318 ochotników, głównie lwowskiej młodzieży akademickiej z batalionu kpt. Bolesława Zajączkowskiego z 240. Ochotniczego pułku piechoty broniło miasteczka Zadwórze (30 km na wschód od Lwowa) przed atakiem oddziałów 1. Armii Konnej komarma Siemiona Budionnego. Odparli sześć szarż bolszewickiej kawalerii. Wszyscy obrońcy polegli; ranni zostali dobici przez bolszewików. Walka przeszła do historii oręża polskiego jako „Polskie Termopile”. Szczątki nieznanego żołnierza z pobojowiska pod Zadwórzem, wskazane przez Jadwigę Zarugiewiczową – matkę młodego obrońcy Lwowa, zostały w 1925 roku uroczyście złożone w Warszawie pod kolumnadą Pałacu Saskiego, gdzie wzniesiono Grób Nieznanego Żołnierza.

– 18 sierpnia 1920 r.

Wojsko Polskie odzyskuje Pułtusk.

– 19 sierpnia 1920 r.

Wojsko Polskie wyzwoliło Sokołów, Drohiczyn, Białą i Kodeń.

– 19–21 sierpnia 1920 r.

Bitwa o Lwów. Oddziały 6. Armii gen. Władysława Jędrzejewskiego, wspierane na prawym skrzydle przez Armię Ukraińską, stoczyły w rejonie Lwowa bitwę z nacierającymi po sforsowaniu Bugu bolszewickimi dywizjami Frontu Południowo-Zachodniego komfronta Aleksandra Jegorowa. Początkowo przeciwnikami Wojska Polskiego była kawaleria z 1. Armii Konnej komarma Siemiona Budionnego, zluzowana następnie przez Grupę Operacyjną komarma Jony Jakira i Brygadę Kaukaską kombryga Grigorija Kotowskiego. W ciężkich walkach napór czerwonoarmistów został powstrzymany i 6. Armia przechwyciła inicjatywę operacyjną.

– 19–25 sierpnia 1920 r.

Bitwa pod Ostrowią Mazowiecką. Po rozbiciu i odrzuceniu lewego skrzydła bolszewickiej 16. Armii komarma W.P. Głagolewa polska 4. Armia gen. Leonarda Skierskiego prowadziła walki pościgowe za uchodzącymi spod Warszawy bolszewikami. Czoło pościgu stanowiły 15. Wielkopolska Dywizja Piechoty gen. Władysława Junga i 16. Pomorska Dywizja Piechoty gen. Władysława Ładosia, które pobiły bolszewicką 5. Witebską Dywizję Strzelecką im. Czechosłowackiego Proletariatu i zajęły miasto. W rezultacie tygodniowych działań w rejonie Ostrowi Mazowieckiej bolszewickie 15. Armia komarma Augusta Korka została rozgromiona, 3. Armia komarma Władimira Łazariewicza i 16. Armia komarma W.P. Głagolewa dotkliwie pobite, a 4. Armia  komarma Aleksandra Szuwajewa wraz z III Korpusem Kawalerii komkora Gaja Byżyszkianca zupełnie zniszczone.

– 20 sierpnia 1920 r.

Wyzwolenie przez Wojsko Polskie Ciechanowa i Makowa Mazowieckiego.

– 20–22 sierpnia 1920 r.

Bitwa o Mławę. Grupa Operacyjna gen. Franciszka Krajowskiego, wykonująca w ramach końcowej fazy bitwy nad Wkrą pościg za cofającymi się na wschód niedobitkami bolszewickiej 3. Armii komarma Władimira Łazariewicza, próbowała jednocześnie zamknąć drogę odwrotu niedobitkom III Korpusu Kawalerii komkora Gaja Byżyszkianca. Polskie oddziały wyparły w krótkim boju bolszewików z Mławy, ważnego węzła komunikacyjnego. Po zajęciu miasta Polacy kontynuowali pościg, prowadząc ciężkie walki z bolszewicką 15. Dywizją Kawalerii komdywa W.I. Matuzenki.

– 20–23 sierpnia 1920 r.

Bitwa o Białystok. Oddziały 2. Armii gen. Edwarda Śmigłego-Rydza maszerowały za wycofującymi się po przegranej Bitwie Warszawskiej bolszewickimi dywizjami 3. Armii komarma Władimira Łazariewicza i 16. Armii komarma W.P. Głagolewa, z których część tylko przedstawiała wartość bojową. Mimo zmęczenia pościgiem Polacy natarli z marszu na Białystok. Atak powiódł się i miasto mimo uporczywej obrony zostało odzyskane. Bolszewicy stracili 600 zabitych i rannych, 8 tysięcy jeńców, 22 działa i 140 ckm-ów. Straty polskie wyniosły 220 poległych, w tym siedmiu oficerów. Zajęcie miasta utrudniło odwrót resztek 3. Armii, zaś 16. Armia przestała istnieć.

– 21 sierpnia 1920 r.

Początek polskiej kontrofensywy pod Lwowem; wyzwolenie Zambrowa, Wysokiego Mazowieckiego, Przasnysza, Szumska, Działdowa i Mławy.

– 22 sierpnia 1920 r.

Wojsko Polskie odbiło Łomżę.

– 20 sierpnia–7 września 1920 r.

Zajęcie Brześcia nad Bugiem. Bolszewicy pobici pod Warszawą zaczęli reorganizować swe oddziały dopiero na przedpolach Białegostoku. Dlatego pod wieczór 19 sierpnia 3. Dywizja Piechoty Legionów gen. Leona Berbeckiego zajęła bez większych walk miasto i w następnych dniach prowadziła w oparciu o nie działania osłonowe na korzyść 3. Armii gen. Zygmunta Zielińskiego. Kontynuowały je oddziały 11. Dywizji Piechoty płk. Bolesława Jaźwińskiego i 16. Pomorskiej Dywizji Piechoty gen. Kazimierza Ładosia. Polacy wzięli do niewoli 222 jeńców i rozbili m.in. cztery pociągi pancerne Armii Czerwonej.

– 23 sierpnia 1920 r.

Rozbicie resztek pod Kolnem III Korpusu Kawalerii komkora Gaja Byżyszkianca; bolszewickie oddziały zaczęły ratować się, przekraczając granicę Prus Wschodnich.

– 24 sierpnia 1920 r.

Bitwa pod Myszyńcem; zdobycie przez Wojsko Polskie Przemyślan.

– 25 sierpnia 1920 r.

Zajęcia przez Wojsko Polskie Grajewa; koniec kontrofensywy sierpniowej – Bitwy Warszawskiej.

RTR