Z Baranówki, jednej z pierwszych manufaktur w Polsce, pochodzi najbardziej poszukiwana przez kolekcjonerów porcelana. Uruchomili ją w 1804 roku Michał Mezer wspólnie z Adamem Walewskim.
Michał Mezer wcześniej pracował w wytwórni porcelany w Korcu, założonej w 1783 roku z inicjatywy Józefa Klemensa Czartoryskiego. Majątek w późniejszym czasie należał do Adama i Józefy ks. Lubomirskich. Mezer był głównym zarządzającym manufakturą. W 1804 opuścił zakład i przeniósł się do Baranówki na Wołyniu, gdzie odkryto bogate pokłady gliny odpowiedniej do produkcji ceramiki. Michał kupił 320 metrów kwadratowych ziemi z kilkoma domami, oficyną, kuchnią oraz piwnicą, zorganizował produkcję i pozyskał doświadczonych pracowników, którzy opuścili manufakturę korecką.
Początkowo Mazer postawił na różnorodne wyroby z fajansu i porcelany, które przyozdabiali miejscowi artyści. Ręcznie malowane kwiaty, zioła oraz wręcz pacykarskie zdobienia rozkochały kupców, co pozwoliło eksportować fajans na wschód. Na początku działalności wytwarzano wyroby bardzo podobne do koreckich, jednak szybko wypracowano własne wzornictwo i dekoracje. W Baranówce produkowano szeroki asortyment zastaw stołowych, talerzy, pater, waz do zup, sosjerek, koszyków, półmisków, salaterek, kompotier i galanterii stołowej, stanowiących stylistyczną całość i o oryginalnym wzornictwie. Dużą popularnością cieszyły się wytwarzane w Baranówce zestawy śniadaniowe dla jednej lub dwóch osób, a także pięknie modelowane filiżanki.
Dekoracje malarskie miały najczęściej żywe kolory: żółty, czerwony i wiele odcieni niebieskiego, a głównymi motywami były kwiaty polne i bukiety. Osiągnięciem malarskim Baranówki były piękne miniatury malowane na porcelanie, do których motywy czerpano z krajobrazów polskich i ówczesnych rycin. Dzięki znakomitej technice malarskiej baranowskich rzemieślników, miniatury były bardzo realistyczne, a dziś możemy na nich rozpoznać polskie zabytki: ruiny zamku w Łobozowie, zamek w Ujazdowie, świątynię Sybilli w Puławach, czy też Zamek Królewski w Warszawie. Częstymi motywami były także polskie postaci historyczne, takie jak: Tadeusz Kościuszko i książę Józef Poniatowski.
Michał de Mezer pozostawał dyrektorem fabryki do swojej śmierci w 1820 roku, a następnie zarządzali nią jego synowie bratankowie jego brata Franciszka (do ok. 1845 roku). W 1884 wytwórnię przejęła hrabina Kazimiera Grocholska, która sprzedała ją kupcowi z Odessy Mikołajowi Gripariemu. W 1895 fabryka porcelany ożyła dzięki nowemu najemcy, Nikolaiowi Hripari, który widząc rozwój technologiczny na świecie postanowił zreformować ją do standardów europejskich – zaprosił wykwalifikowanych specjalistów zagranicznych i zaczął wysyłać na staże swoich dekoratorów i technologów, żeby uczyli się w tak renomowanych fabrykach jak Limoges we Francji.
Największe ożywienie fabryki przypada na 1905 rok, kiedy wykonano modernizacje pieców z węglowych na gazowe, powstała nowa dekoratornia oraz zainwestowano w nową linię produkcyjną, a Baranówka stała się jednym z najbardziej wiodących przedsiębiorstw na dzisiejszym terytorium Ukrainy w branży ceramicznej. Idąc z duchem czasu, manufaktura zaczęła wystawiać swoje produkty na wystawach międzynarodowych takich jak Londyn, Wenecja, Paryż, Rzym i Barcelona.
Po rewolucji 1917 roku fabryka została przejęta przez bolszewików. Zakład w Baranówce zmienił dekorację wyrobów porcelanowych i w towarach zaczął przeważać „sowiecki styl” – prawie wszystkie produkty firmowe: talerze, naczynia, kubki, figurki i wazony zostały nasycone symbolami radzieckimi, głównym dekorem na talerzach stał się sierp i młot, robotnicy i chłopi budujący lepszą, komunistyczną przyszłość, czerwone flagi i gwiazdy rosyjskie.
W ciągłej produkcji aż do lat 70. dostępne były serwisy obiadowe oraz kawowe utrzymane w stylu propagandy sowieckiej. Po upadku bloku komunistycznego w 1994 odbyła się prywatyzacja z utworzeniem przedsiębiorstwa zbiorowego. W 2004 roku firma uzyskała status spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w 2012 roku fabryka kupiła kilka firm, a później postawiła się w stan bankructwa i upadłości.
W materiale wykorzystano zdjęcia oraz fragmenty opracowania Macieja Janiszewskiego „Historia Baranówka | Baranivka | Baranovka” z portalu porcelana.info oraz art. ze „Słowa Polskiego”.
Kresy24.pl/porcelana.info, Słowo Polskie, altius.com.pl
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!