W dniu 24 lipca 1919 r., Sejm RP uchwalił Ustawę o Policji Państwowej. Po wojnie bolszewicko
– polskiej w 1920 r., 18 listopada 1920 r., utworzono trzy Okręgi Administracyjne: Wołyński, Poleski, Nowogródzki. Na czele Okręgów stali Naczelnicy.
W dniu 13 grudnia rozciągnięto moc obowiązującą Ustawy o Policji Państwowej na obszar Okręgów i powołano Komendy Policji Państwowej w Województwie Nowogródzkim.
Komendy powiatowe ustanowiono w Baranowiczach, Duniłowiczach, Dziśnie, Lidzie, Nieświeżu, Nowogródku, Słonimie, Wilejce, Stołpcach i Wołożynie.[1]
Posterunek Policji Państwowej podlegał najpierw Komendzie Powiatowej w Stołpcach, a po zmianach administracyjnych Komendzie Powiatowej w Wołożynie.
W latach 1920/39 policjantami Policji Państwowej w Iwieńcu byli:
- Zarytkiewicz – w 1937 r., „wynajmował mieszkanie u Jakubowskich”(2)Ludwik Zarytkiewicz s. Piotra i Antoniny z Duplagów ur. 08.08.1895 w Samborze. W Policji od 1919, a co najmniej od 1924 w woj. nowogródzkim – we wrześniu 1939 na posterunku w Iwieńcu. Zamordowany 00.04.1940 w Miednoje.(3)
- Gondek – służył w 1936 r.(4)
- Pyznarski – służył w 1937 r.(5)
- Suchocki – był najprawdopodobniej komendantem (6)
- Smolarek (7)
- Chilimończuk
- Franciszek Atras ur. 1900 Żółkiewka k. Krasnegostawu – „policiejskij” – na liście Biełorusskij „Miemorjał”(8)
- Józef Bułhak – służył w 1935 r. (11)
Wg informacji z Indeksu Represjonowanych Ośrodka Karta, Franciszek Atras s. Antoniego ur. 1900 r., aresztowany w 1940 r. w Obwodzie Baranowickim, Białoruskiej SRR, podobnie Władysław Smolarek s. Józefa ur. 1892 r. Czy to byli policjanci z Iwieńca ?
Po Traktacie Ryskim z 1921 r., zanim jeszcze w 1924 roku powstał Korpus Ochrony Pogranicza, granica z Rosją Sowiecką była niespokojna, ale strzegli jej policjanci, którzy płacili za to najwyższą cenę. Przykładem może być dzień 28 sierpnia 1923 r., kiedy w okolicy Iwieńca, na drodze Olechnowicze – Raków, bandyci zastrzelili policjanta i wciągając w zasadzkę zabili czterech kolejnych. (8) Zabitymi byli m.in., posterunkowy Zygmunt Klusiński i posterunkowy Jan Krzeczkowski (9)
Wg planu – szkicu wykonanego przez Józefa Kuźmińskiego, Posterunek Policji Państwowej w Iwieńcu znajdował przy ul. 3 Maja, obok hotelu Bibika i Żywienia.
Policja Państwowa w Iwieńcu wykonywała funkcje ochrony życia i mienia obywateli oraz strzeżenia porządku publicznego, wykonywała swoje zadania ustawowe. W miasteczku działała Rodzina Policyjna. Ze względu jednak na stacjonowanie w miasteczku Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza, funkcjonariusze Państwowego Posterunku Policji Państwowej w życiu społecznym odgrywali małą rolę.(10)
Stanisław Karlik
(1) Andrzej Misiuk, Policja Państwowa 1919/39, Wyd. PWN, Warszawa 1996, s. 248
(2) Kazimierz Piechocki (W:) Kresowe Stanice nr 1/2006, s. 124
Tamże s. 123
Tamże s. 123
(3) Mail od Dariusza Maraszka z dnia 30.09.2016
(4) Informacja epistolograficzna Józefa Kuźmińskiego – w posiadaniu autora
(5) Informacja ustna Heleny Chmielewskiej – Minko
(6) Informacja emailowa Heleny Narloch
(7) Tomasz Głowiński, „Zapomniany garnizon”, Wydawnictwo Gajt, Wrocław 2008/2009, s.11
(8) Wykaz funkcjonariuszy formacji policji poległych w kraju w latach 1915 – 39. (W:) Policja Państwowa, portal o przedwojennej policji
(9) Bronisław Władysław Król, „Szkoła jako instytucja wychowawcza w środowisku małomiasteczkowym”,PIN, Warszawa 1938, s.58
(10) Kurier Nowogródzki z 6.04.1935
2 komentarzy
Christin
22 lutego 2014 o 11:07Świetny artykuł, dzięki 🙂
my web blog :: Pozycjonowanie stron Tychy
Marach
28 października 2016 o 23:51Fajny artykuł. Miło się dowiedzieć czegoś o bracie dziadka.