Dworek „Milusin”
dzieje.pl
Znamy do dzisiaj stereotyp architektoniczny polskiego dworu utrzymał się w kolejnych latach, jako wyraz „zakotwiczonego w przeszłości prestiżu”, a jego przykładem może być chociażby wybudowany w 1923 roku w Sulejówku dworek „Milusin” twórcy Legionów Polskich – Marszałka Józefa Piłsudskiego.
W powieści Przebudzenie autor pisał:
„Nie potrzebuję wam opisywać starego dworku – nie w jednej powieści napotykaliście zapewne na takie opisy – żuraw obok bramy, ganek przed domem, różyczki w oknach, lipy nad strzechą, na nich bocian – oto prawie wszystko, co charakteryzuje nasze szlacheckie dworki”.
Tak miał wyglądać dwór polski w połowie XIX wieku. Ale opis ten przedstawia nam w rzeczywistości fragment zabudowań dworskich, które stanowiły cześć zespołu dworskiego.
W skład zespołów dworskich mogło wchodzić wiele budynków o różnorodnym przeznaczeniu. Ich liczba oraz rodzaj zmieniały się na przestrzeni lat razem z funkcjami, jakie pełnił dwór. Najbardziej znaczące to: brama wraz z ogrodzeniem, czworak, folwark, budynek dworu, obora i stajnia, oficyna, oranżeria, pawilon ogrodowy, sad, spichlerz, rządcówka.
Dodatkowymi elementami zespołów dworskich były parki czy też zespoły zieleni i stawy z wyspą. Oprócz funkcji czysto ozdobnych czy rekreacyjnych, zakładano w nich także warzywniaki.
Taki „wzorcowy” opis dworu wraz z zabudowaniami dworskim w Soplicowie przedstawił nam nawet nasz Wieszcz narodowy – Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu:
„Śród takich pół przed laty, nad brzegiem ruczaju,
Nas pagórku niewielkim, we brzozowym gaju,
Stał dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany;
Świeciły się z daleka pobielane ściany,
Tym bielsze, że odbite od ciemnej zieleni
Topoli, co go bronią od wiatrów jesieni.
Domek mieszkalny niewielki. Lecz zewsząd chędogi,
I stodołę miał wielką, i przy niej trzy stogi
Użątku, co pod strzechą zmieścić się nie może;
Widać, że okolica obfita we zboże…”.
Zbiory Autora
Z dalszego opisu z tej epopei, dowiadujemy się, że dworek znajdował się w pięknej okolicy. Stał nad brzegiem strumyka na niewielkim pagórku w brzozowym gaju. Otaczały go pola, na których rosły różne zboża. Dworek położony był na małym pagórku, pośród pól i brzozowego gaju, nad strumykiem. Zbudowany z drewna i częściowo podmurowany, był niewielki, lecz solidny. Z oddali było już widać jego białe ściany, które wyróżniały się swą bielą pośród ciemnozielonych topoli.
nikidw.edu.pl
Wewnątrz budynku od drzwi wił się długi korytarz, który ozdobiony był portretami przestawiającymi: Tadeusza Kościuszkę w czamarce krakowskiej przysięgającego wypędzenie Moskali z Polski, Rejtana siedzącego przed książkami Fedon i Żywot Katona oraz Jakuba Jasińskiego i Tadeusza Korsaka walczących na Pradze. Na parapetach w całym domu stały donice z pachnącymi ziołami: geranium, lewkonią i fiolkami. W pokoju przysypialnym znajdował się stary stojący zegar kurantowy, który grał Mazurka Dąbrowskiego. Te przedmioty świadczyły o tym, iż właściciel dworu był patriotą.
Zbiory Autora
Obok domu mieściła się również ogromna, wypełniona zbiorami stodoła, ogródek z kwiatami ogrodzony małym drewnianym płotkiem, rozciągały się pola z uprawianym zbożem. Do domu prowadził piaszczysty gościniec, na który wchodziło się zawsze otwartą bramą dla przyjeżdżających gości, co świadczyło o gościnności gospodarza. Wygląd zewnętrzny i wewnętrzny dworku w Soplicowie świadczył o dostojności, gościnności, tradycjonalności jego właścicieli. Jednak słynny opis autorstwa Adama Mickiewicza obrazuje nie tylko dwór, ale również jego mieszkańców – czyli ziemian.
Kinga Adamczyk R. Łuczyński, Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica 2008; D. Kałwa, Polska doby rozbiorów i międzywojenna, [w:] Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, red. A. Chwalba, Warszawa 2005; Dwór Polski. Zjawisko historyczne i kulturowe. Materiały V Seminarium Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa 2000; M. Leśniakowska, Dwór – w stronę utopii retrospektywnej, [w:] „Znak”, R. XXXIX, 1987 nr 390–391; K. Nakwaska, Dwór wiejski. Dzieło poświęcone gospodyniom polskim, przydatne i osobom w mieście mieszkającym. Przerobione z francuzkiego pani Aglaë Adanson z wielu dodatkami i zupełnem zastosowaniem do naszych obyczajów i potrzeb, przez Karolinę z Potockich Nakwaską, w 3 Tomach, Poznań 1843; T. Kiersnowska, R. Kiersnowski, Dwór polski przekaźnikiem tradycji ojczystej, [w:] „Niepodległość i Pamięć”, nr 18, 2002
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!