W czwartek 13 kwietnia 2023 roku, o godz. 18:00, w Kowieńskiej Galerii Obrazów Narodowego Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlionisa (ul. K. Donelaičio 16, Kowno) zostanie otwarta wystawa „Nikifor. Mistrz polskiej sztuki naiwnej”.
Fot. Edward Koprowski, Państwowe Muzeum Etnograficzne/http://l24.lt
Nikifor zwany też Nikiforem Krynickim, a właściwie Epifaniusz Drowniak, urodził się w 1895 roku w Krynicy-Zdrój i zmarł tam w 1968 roku. Był samoukiem, zaliczanym do grona najwybitniejszych na świecie malarzy tzw. naiwnych, czy prymitywistów.
Z pochodzenia – po matce – był Łemkiem. Jego ojciec był Polakiem, według legendy – uznanym malarzem, kryptonimowanym jako „T”. Także po matce, która wychowywała go samotnie, w wielkiej biedzie i poniewierce, najmując się do różnych prac gospodarskich, odziedziczył wadę słuchu i wymowy.
Osierocony podczas I wojny światowej, nie umiejący porozumieć się z otoczeniem, traktowany był początkowo przez krynicką społeczność jako odmieniec – izolowany fizycznie i psychicznie, wyśmiewany. Nie wiadomo, skąd wzięło się jego imię, w każdym razie używał go od najmłodszych lat. W roku 1949, przy okazji pierwszej indywidualnej wystawy prac, która odbyła się w warszawskim salonie Stowarzyszenia Architektów Polskich, mianowano go okazjonalnie „Janem Nikiforem”. Dopiero w 1963 roku urzędowo nadano mu nazwisko „Krynicki”, co stanowiło przypieczętowanie administracyjnej normalizacji jego statusu.
Nie wiadomo również, kiedy zaczął rysować i malować. Od początku jednak przejawiał ogromną wolę dążenia do celu, jaki sobie wyznaczył – być malarzem, być „Matejką z Krynicy”. Czuł się zresztą krynickim patriotą lokalnym – dwukrotnie w ramach akcji „Wisła” wywożony w odległy koniec Polski, z uporem wracał do rodzinnego miasta.
Najwcześniejsze zachowane prace Nikifora pochodzą sprzed 1920 roku. Jest wśród nich wiele takich, które uwidaczniają trud doskonalenia umiejętności przyszłego artysty.
Dorobek Nikifora liczy kilkadziesiąt tysięcy prac. Najwybitniejsze – zdaniem znawców – pochodzą z lat 20. i 30. XX wieku. Wtedy określił zarówno swoje zainteresowania ikonograficzne, jak estetyczne.
Znaczną ilość swoich dzieł rozdał bądź sprzedał za przysłowiowe grosze, w latach największej biedy. Jego talent odkrył ukraiński malarz, Roman Turyn. Był on również pierwszym zbieraczem akwarelowych kompozycji Nikifora. Będąc w Paryżu, pokazał je przebywającym tam członkom Komitetu Paryskiego, z którymi łączyła go przyjaźń. Kapiści byli zachwyceni. Próbowali doprowadzić do indywidualnej wystawy prac Nikifora w Paryżu, ale zamiar ten nie powiódł się. Część „obrazków” włączono jednak do zbiorowej ekspozycji malarzy lwowskich i przedstawicieli École de Paris, przygotowanej przez lwowskie Ukraińskie Muzeum Narodowe w 1932 roku.
Historia sławy Nikifora obejmuje również dzieje wystaw: począwszy od pierwszej indywidualnej krajowej w roku 1949, poprzez szereg zagranicznych, od końca lat 50. (Paryż – galeria Diny Vierny), Amsterdam, Bruksela, Liege, 1959 (krytycy porównywali malarza do Celnika-Rousseau), przez lata 60. (Haifa, 1960; Wiedeń, Baden-Baden, Frankfurt nad Menem, Hanower, 1961). Wymienić też trzeba pierwszą i ostatnią retrospektywę: pierwsza miała miejsce w 1967 roku w warszawskiej „Zachęcie”, ostatnia – w 2004 roku w warszawskim Muzeum Etnograficznym. Natomiast w roku 1995 w krynickiej willi „Romanówka” otwarto Muzeum Nikifora (jako oddział Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu).
[Na podstawie: Małgorzata Kitowska-Łysiak, Instytut Historii Sztuki KUL; www.culture.pl].
Na wystawie „Nikifor. Mistrz polskiej sztuki naiwnej” w Kowieńskiej Galerii Obrazów Narodowego Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlionisa zostanie pokazanych ponad 100 dzieł artysty z kolekcji Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Wystawa przedstawi przekrojowo dorobek malarza i obejmie wszystkie podejmowane przez niego tematy: pejzaż, architekturę miejską i fantastyczną, dworce kolejowe, wnętrza świątyń i sklepów oraz postacie świętych.
Udział w otwarciu wystawy w Kownie wezmą następujący goście z Polski: Robert Zydel – dyrektor Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Barbara Schabowska – dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza w Warszawie, Alicja Mironiuk-Nikolska – kurator wystawy, Anna Grzechnik – konserwator zabytków Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie oraz Małgorzata Głuchowska – realizatorka warsztatów edukacyjnych Instytutu Adama Mickiewicza w Warszawie.
Wystawa „Nikifor. Mistrz polskiej sztuki naiwnej”:
- eksponaty ze zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie;
- kurator: Alicja Mironiuk-Nikolska;
- autor aranżacji plastycznej: Vilma Braziūnaitė;
- projekt graficzny: Jonas Vaikšnoras;
- przygotowanie wystawy i nadzór konserwatorski: Anna Grzechnik;
- organizatorzy: Narodowe Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlionisa, Instytut Adama Mickiewicza w Warszawie, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie;
- partner: Instytut Polski w Wilnie.
Wystawa będzie czynna do 11 czerwca 2023 roku.
RES
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!