Nowogródzki Okręg Armii Krajowej należy do najciekawszych, a jednocześnie do niedawna najsłabiej zbadanych wielkich jednostek organizacyjnych Polskiego Państwa Podziemnego.
Na ziemi nowogródzkiej rozgrywały się wydarzenia związane z walką z dwoma wrogami wolności naszego kraju – aparatem okupacyjnym narodowosocjalistycznej III Rzeszy Niemieckiej oraz komunistyczną partyzantką sowiecką, a po lipcu 1944 r. z Wojskami Wewnętrznymi NKWD i aparatem administracyjnym nowego okupanta – Związku Sowieckiego. Walka ta charakteryzowała się ogromną dynamiką i zaciętością. Polską akcję oddział ów partyzanckich uruchomiono tu znacznie wcześniej niż w pozostałych okręgach AK. To właśnie jej działania budowały swoistą akowską legendę kresów północno-wschodnich. Tutaj też podejmowano wielokrotnie, zgodnie z rozkazami KG AK, daremne próby unormowania stosunków z partyzantką sowiecką, a także oddolne lokalne inicjatywy zawieszenia broni z Niemcami.
Każdy obwód (ośrodek), każdy batalion partyzancki Nowogródzkiego Okręgu AK zasługuje na odrębne opracowanie. Prac takich powstało jednak na przestrzeni dziesięcioleci niewiele, dosłownie kilka. Odtwarzanie dziejów nowogródzkiej AK z garści zachowanych rozkazów Komendy Okręgu, sprawozdań z akcji dywersyjno-partyzanckiej i innych materiałów wytworzonych w różnych ogniwach konspiracji może kojarzyć się z rekonstruowaniem rozbitej starej mozaiki. Warto jednak podejmować ten wysiłek, by ratować od zapomnienia pamięć o walce kresowych akowców, która w dzisiejszej Polsce jest tak mało znana.
Kazimierz Krajewski bogaty materiał ikonograficzny albumu uzupełnił obszerną częścią monograficzną dotyczącą zarówno tego Okręgu Armii Krajowej, jak i samej Nowogródczyzny. Książka „Nowogródzki Okręg AK NÓW w fotografii” – Kazimierz Krajewski – oprawa twarda – Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, IPN. Książka posiada 552 stron i została wydana w 2021 r. Publikację można nabyć TUTAJ.
Powiązane wiadomości:
„Polska zginęła”. Sowiecka propaganda we wrześniu 1939 roku
25 sierpnia w Historii Kresów
Szczątki polskich żołnierzy z bitwy pod Krawczunami w Kalwarii Wileńskiej – wyniki badań IPN
Polacy szli na mięso armatnie. Tragiczna rzeź sprzed 80 lat – bitwa pod Lenino
Kresy w czerwieni (XVI). Improwizowane zgrupowania Wojska Polskiego przeciw dwu wrogom
1 komentarz
stanisław
14 września 2021 o 20:31Prekursorskie opracowanie na temat mało znanej i niedostatecznie zbadanej problematyki walki zbrojnej Polaków na Nowogródczyźnie. Liczne fotografie i, dotychczas nieznane dokumenty np. „Sprawozdanie z akcji dywersyjno – partyzanckiej w Okręgu Cyranka” dowódcy Okręgu „Prawdzica” ze strony nr 386, które nie pozostawia żadnych wątpliwości o realiach walki zbrojnej z Niemcami i sowietami…”Polemiczne” dla wielu Powstanie Iwienieckie 19 czerwca 1943 roku, to samodzielna akcja polskich partyzantów, która wpisuje się w ciąg historycznego myślenia i, ma związek ze Zbrodnią Nalibocką 8 maja 1943 r.