Powstanie Styczniowe. Nasze? Wasze?

Na skwerze przed wileńskim Muzeum Sztuki Użytkowej została odsłonięta tablica upamiętniającą powstanie 1863 roku przeciwko imperium rosyjskiemu.

„Likwidując opór, władze carskie zabroniły czytania i wydawania litewskiej prasy, zakazały litewskiego alfabetu. Ale echo powstania kształtowało litewski honor i  inspirowało ruch nielegalnych kolporterów książek oraz nielegalnych szkół. Oto dlaczego obecnie rozmawiamy po litewsku — powiedział podczas uroczystości odsłonięcia tablicy upamiętniającej powstanie 1863 roku minister spraw zagranicznych Litwy Audronius Ažubalis.

Powstanie Styczniowe zostało ogłoszone manifestem 22 stycznia 1863 wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy. Było sprzeciwem wobec narastającego rosyjskiego terroru. Wybuchło 22 stycznia w Królestwie Polskim i 1 lutego w byłym Wielkim Księstwie Litewskim. Było największym polskim powstaniem narodowym. Stoczono w nim ok. 1200 bitew. Mimo początkowych sukcesów, zakończyło się klęską powstańców, z których kilkadziesiąt tysięcy zostało zabitych w walkach, blisko 1 tys. straconych, ok. 38 tys. skazanych na katorgę lub zesłanych na Syberię, a ok. 10 tys. wyemigrowało. Wilno zostało spacyfikowane przez oddziały Murawjowa Wieszatiela.

Już po upadku powstania, w roku 1867 zniesiono autonomię Królestwa Polskiego, jego nazwę i budżet. W 1869 zlikwidowano Szkołę Główną Warszawską. W latach 1869–1870 miastom wspierającym powstanie odebrano prawa miejskie, doprowadzając je tym samym do upadku. W 1886 zlikwidowano Bank Polski. Skasowano klasztory katolickie w Królestwie, skonfiskowano ponad 1,5 tys. majątków ziemskich i rozpoczęto intensywną rusyfikację ziem polskich. Po stłumieniu powstania znaczna część społeczeństwa Królestwa i Litwy uznała dalszą walkę zbrojną z zaborcą rosyjskim za bezcelową i zwróciła się ku pracy organicznej.

Powstanie pozostawiło trwały ślad w literaturze i sztuce XIX i XX wieku w Polsce, na Litwie i na Białorusi.

Kresy24.pl

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: