Czarnobyl – tajną operacją służb? „To nie była pierwsza katastrofa!”

W 30 rocznicę katastrofy jądrowej w Czarnobylu na jaw wyszły sensacyjne dokumenty sowieckiego KGB. Wynika z nich, że awaria reaktora z 26 kwietnia 1986 r. wcale nie była pierwsza. Co więcej, służby ZSRR miały pełną świadomość zagrożenia, a jednak zdecydowały się na ryzykowny eksperyment, który doprowadził do największej tragedii w dziejach energetyki jądrowej.

Jak wynika z ujawnionych po raz pierwszy przez ukraiński IPN dokumentów z archiwów dawnego KGB sowieckiej Ukrainy, w elektrowni jądrowej Czarnobylu miało miejsce aż pięć poważnych awarii, z których ta z 1986 r. była ostatnia.

Pierwsza nastąpiła już w 1978 r., zaledwie rok po uruchomieniu elektrowni, a kolejne w latach 1982, 1983 i 1984. Żadna z nich nie miała aż tak tragicznych skutków, jak ta z 1986 r., ale sowieckie służby starannie ukryły przed światem i własnym społeczeństwem wszelkie informacje na ten temat.

„O tym dotychczas nie wiedział niemal nikt. Dopiero tego co stało się w roku 1986 nie dało się już ukryć” – pisze szef ukraińskiego IPN-u Wołodymyr Wiatrowycz. Dodaje, że na podstawie tajnych dotychczas dokumentów KGB można odtworzyć faktyczne przyczyny tej katastrofy.

„To nie była pomyłka operatora systemu tylko systemowy błąd, wynikający z samej natury sowieckiego ustroju. Całą konstrukcję i urządzenia elektrowni w Czarnobylu cechowała nieustająca awaryjność” – ujawnia historyk.

„KGB informowało o tym kierownictwo partii komunistycznej, ale – jak to w ZSRR – chcieli wyprzedzić plan i zbudować wszystko przed terminem. Każdy chciał się wykazać przed kierownictwem i budowę sztucznie przyspieszano, byle zdążyć przed rocznicą Rewolucji Październikowej” – pisze Wiatrowycz.

„W archiwach KGB aż roi się od meldunków, że do budowy wykorzystywane są materiały złej jakości, że rozkradana jest aparatura, że zamiast odpowiednich rur i cegieł używane są gorsze itp.” – wylicza szef ukraińskiego IPN.

Tymczasem jeszcze bardziej przerażającą wersję wydarzeń wysuwa ekspert ukraińskiego koncernu „Ukrtransgaz” Maksim Bielawski. Jego zdaniem, sowieckie służby – mając pełną świadomość ryzyka – pod pozorem pokojowego wykorzystania energii jądrowej prowadziły w Czarnobylu eksperyment wojskowy.

„To było planowe działanie sowieckiego reżimu w zakresie testowania broni jądrowej. W czasach „zimnej wojny” porozumienia między USA i ZSRR ograniczały dopuszczalną liczbę prób jądrowych, dlatego obie strony starały się wykorzystać do badań wojskowych energetykę cywilną” – przypomina ekspert.

„Archiwa potwierdzają, że w latach 1965-1988 Związek Sowiecki przeprowadził 120 tego typu „cywilnych” prób jakoby dla celów przemysłu naftowego i poszukiwania złóż surowców. Nawet niespecjalnie ukrywano fakty awarii i skażenia radioaktywnego” – przyznaje Bielawski.

„Na przykład 30 marca 1965 r. w Baszkirii zdetonowano aż dwa ładunki jądrowe na raz, rok później w Kazachstanie wybuchem jądrowym wykonano wyrwę dla jakoby budowy podziemnego magazynu gazu, w Uzbekistanie spacyfikowano w ten sposób pożar złoża gazowego, w 1970 r. to samo zrobiono w Obwodzie Charkowskim.

Stany Zjednoczone też robiły podobne rzeczy w latach 1963-1974, ale po tym okresie przestały, ich program „Plowshare” został wstrzymany. Natomiast władza sowiecka uparcie kontynuowała swoje „pokojowe” eksperymenty. Rekordowy pod tym względem był rok 1984, kiedy dokonano 11 takich prób” – przypomina Bielawski.

„I nagle – po katastrofie w Czarnobylu – próby te ustały jak ucięte nożem. Proszę sobie samemu wyciągnąć z tego wniosek” – pisze ekspert.

Przypomnijmy, że eksplozja reaktora w Czarnobylu była największą katastrofą przemysłową XX w. Wraz z katastrofą elektrowni jądrowej Fukushima zakwalifikowano ją do 7-go, najwyższego stopnia w skali INES.

Skażony został obszar prawie 150 tys. km² na pograniczu Białorusi, Ukrainy i Rosji, a radioaktywna chmura rozprzestrzeniła się po całej Europie. Trwale skażone zostało 9 proc. terytorium Ukrainy. Ewakuowano całe 50-tysięczne miasto Prypeć i wszystkie okoliczne kołchozy. Z powodu skażenia przesiedlono 350 tys. osób.

Liczbę ofiar różni eksperci szacują różnie. Najnowszy raport Komitetu Naukowego ONZ ds. Skutków Promieniowania Atomowego (UNSCEAR) stwierdza, że 134 pracowników elektrowni i ekip ratunkowych otrzymało ogromną dawkę promieniowania. 30 z nich zmarło.

Z kolei raport Lekarzy Przeciw Wojnie Nuklearnej szacuje liczbę przypadków raka tarczycy wywołanego promieniowaniem na 10 tys. i przewiduje kolejnych 50 tys. przypadków. Ponadto doszło do 10 tys. deformacji płodów i śmierci 5 tys. niemowląt.

Związek Czarnobyla, organizacja zrzeszająca likwidatorów elektrowni, podaje, że 10 proc. z 600 tys. osób napromieniowanych zmarło, a 165 tys. jest niepełnosprawnych. Status osoby poszkodowanej w wyniku katastrofy w Czarnobylu posiada 3 mln osób, w tym 1 mln dzieci.

Na Białorusi koszty gospodarcze katastrofy szacuje się na 235 mld USD. Na Ukrainie 5-7 proc. wydatków budżetowych jest nadal związane z katastrofą w Czarnobylu.

Kresy24.pl