Jan Matejko, „Hołd pruski”, 1879-1882. Wł. Zamek Królewski na Wawelu – Państwowe Zbiory Sztuki/ Kurier Galicyjski
500 lat temu, 10 kwietnia 1525 roku w Krakowie książę Albrecht Hohenzollern, ostatni wielki mistrz zakonu krzyżackiego, złożył hołd lenny królowi Zygmuntowi Staremu. Dwa dni wcześniej został zawarty traktat krakowski, w wyniku którego Prusy Zakonne zostały przekształcone w Księstwo Pruskie. Był to jeden z dwunastu hołdów pruskich w historii Polski.
Na czym więc polegała doniosłość tego wydarzenia? Istotne były tu zmiany w państwie zakonnym. Albrecht zdecydował się na jego sekularyzację, czyli zeświecczenie. Uciekając przed gniewem papieża, ostatni wielki mistrz przeszedł na luteranizm. W ten sposób powstało nowe państwo – Prusy książęce, którego dziedzicznym księciem został właśnie Albrecht. Należała mu się także godność senatora polskiego – by, uczestnicząc w decyzjach wagi państwowej, brał także za nie odpowiedzialność. Dziedziczni książęta pruscy z reguły lepiej wywiązywali się ze swych powinności względem królów polskich niż wielcy mistrzowie. Pozostawali lennikami Polski aż do roku 1657, kiedy to relacje między państwami zmienił potop szwedzki.
To wydarzenie możemy oglądać na jednym z wielkich obrazów Jana Matejki. Malarz przedstawił wielkość Polski pod rządami Jagiellonów – sprawiedliwość, mądrość królów z tej dynastii, rozkwit kultury, jaki nastąpił za ich panowania, „złoty wiek” w historii narodowej, szczególnie mitologizowanej w czasach zaborów.
„Hołd pruski” Matejko zaczął malować pod koniec 1879 roku. Uroczyste przekazanie obrazu nastąpiło 7 października 1882 roku podczas posiedzenia Sejmu Krajowego we Lwowie. Obraz został podarowany przez mistrza narodowi polskiemu dla zapoczątkowania kolekcji, która miała być gromadzona w zamku na Wawelu.
Przez następne lata dzieło było wystawiane w Krakowie, Lwowie i Warszawie, Berlinie, Rzymie, Paryżu, Wiedniu i Budapeszcie. „Hołd pruski” powrócił do Krakowa w 1885 roku. Ale Wawel wówczas wciąż zajmowało wojsko austriackie. Zdecydowano więc, że malowidło będzie tymczasowo eksponowane w Sukiennicach. Pozostaje tam do dziś, w filii Muzeum Narodowego w Krakowie.
Kurier Galicyjski 7/2025
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!