13 kwietnia Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej

VII Katyński Marsz Cieni w Warszawie, zorganizowany z okazji obchodów Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej (2014). Fot: Mateusz Opasiński/ Wikipedia

13 kwietnia 1943 r. o zbrodni dokonanej przez Sowietów usłyszał cały świat. Tego dnia Niemcy ogłosili informację o odkryciu w lesie pod Katyniem grobów polskich oficerów. Trzy lata wcześniej, wiosną 1940 r., na mocy decyzji najwyższych władz Związku Sowieckiego, zamordowano ponad 20 tys. żołnierzy Wojska Polskiego oraz policjantów – jeńców wojennych zatrzymanych po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski 17 września 1939 r. Byli wśród nich oficerowie, podoficerowie, szeregowcy, w tym rezerwiści stanowiący część elity II Rzeczypospolitej: lekarze, prawnicy, inżynierowie.

Ofiary chowano w masowych grobach, oprócz lasu katyńskiego były to miejscowości Miednoje, Piatichatki, Bykownia i inne miejsca na terytorium Związku Sowieckiego.
Sowieci przez 50 lat ukrywali prawdę o dokonanej przez siebie zbrodni. W ślad za nimi kłamstwo dotyczące sprawców mordu na polskich elitach powielały władze Polski Ludowej.

Kłamstwo katyńskie nazywane jest kłamstwem założycielskim PRL. „Tak jak kłamstwo katyńskie było fundamentem PRL, tak prawda o Katyniu jest fundamentem wolnej Rzeczpospolitej” – podkreślił śp. prezydent Lech Kaczyński w przygotowanym przez siebie przemówieniu, które miał wygłosić podczas obchodów 70. rocznicy zbrodni na katyńskim cmentarzu.
Kłamstwo katyńskie przegrało z prawdą, o którą w czasach zniewolenia komunistycznego walczyły rodziny poległych, a także kolejne pokolenia odważnych historyków, nauczycieli, wydawców podziemnych czasopism, opozycjonistów z czasów PRL. Oficjalnie jego kres nastąpił 13 kwietnia 1990 r., kiedy to Związek Sowiecki przyznał się do popełnienia zbrodni, przekazując Polsce część dokumentów z lat 40.

Wśród ofiar zbrodni katyńskiej znaleźli się także posłowie na Sejm II Rzeczypospolitej. Jerzy Machlejd, poseł V kadencji, Henryk Trębicki poseł V kadencji, Władysław Szczypa, poseł IV kadencji, Jan Slaski, poseł IV kadencji, senator V kadencji, Józef Sowa, poseł V kadencji. Los wielu posłów – ofiar okupacji sowieckiej – do dziś pozostaje nieznany.

W 80. rocznicę sowieckiej zbrodni Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej Kijowie oraz Konsulat Generalny Rzeczpospolitej w Charkowie zaplanowały modlitwę w intencji ofiar oraz złożenie kwiatów i zapalenie zniczy na cmentarzach w Bykowni i Piatichatkach. Wirtualny znicz ofiarom zbrodni katyńskiej można zapalić na portalu katynpromemoria.pl. Z kolei Narodowe Centrum Kultury otworzyło wirtualną wystawę poświęconą życiu polskich jeńców – więźniów sowieckich łagrów.

Informację o odkryciu w Katyniu zbiorowych grobów polskich oficerów podało 11 kwietnia 1943 r. radio niemieckie. Dwa dni później – 13 kwietnia – w siedzibie Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Berlinie odbyła się konferencja prasowa poświęcona mogiłom odnalezionym przez Niemców.

Z uwagi na pandemię COVID-19 i związane z nią ograniczenia, uroczystości związane z 80. rocznicą zbrodni katyńskiej musiały zostać ograniczone do symbolicznego wymiaru. W piątek, 10 kwietnia, pamięć ofiar uczcili przed symbolicznym Kamieniem Katyńskim w Warszawie premiera Mateusz Morawiecki oraz wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotr Gliński. „Kłamstwo katyńskie było fundamentem PRL. Prawda o Katyniu jest fundamentem wolnej RP. W te kwietniowe dni wspominamy Ofiary Zbrodni Katyńskiej w 80. rocznicę likwidacji obozów w Kozielsku, Starobielsku, Ostaszkowie” – mówił wtedy szef resortu kultury.

W przeddzień rocznicy Narodowe Centrum Kultury udostępniło w Internecie wystawę pt. Niepamięci, przygotowaną dla upamiętnienia 80. rocznicy zbrodni katyńskiej. To artystyczna opowieść o życiu polskich jeńców – więźniów sowieckich łagrów. Prace artystów – żołnierzy, którzy przeszli przez łagry Starobielska, Kozielska, Pawliszczewa Boru, Griazowca, Komi i Peczory – pochodzą z kolekcji Muzeum Katyńskiego, Muzeum Archidiecezji i Muzeum Narodowego w Warszawie. Na zbiór składa się m.in. cudem ocalały zespół rysunków przechowanych i wyniesionych z łagru w pudełku na szachy, należący do Aleksandra Witliba (1910-1982), więźnia obozów w Kozielsku i Griazowcu. Premierowo pokazywane są też prace Adama Kossowskiego (1905-1986), absolwenta Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, stypendysty rządu polskiego, zdobywcy I nagrody w konkursie na dekoracje ścienne w hallu Dworca Głównego w Warszawie. Więziony w Charkowie, a potem nad Peczorą, Kossowski wydostał się z Rosji z armią gen. Władysława Andersa i został przetransportowany do Londynu. W 1943 rozpoczął prace nad cyklem scen z życia łagiernego. Pokaźny zespół jego rysunków trafił do zbiorów Muzeum Archidiecezji Warszawskiej jako dar żony zmarłego artysty. Do prezentowanego zbioru włączone zostały także przedwojenne grafiki Edwarda Manteuffla Szoege (1908-1940) z Muzeum Narodowego w Warszawie. Prace można oglądać na stronie http://pamietamkatyn1940.pl/obrazy/ oraz na kanale YouTube Narodowego Centrum Kultury.

Z kolei w 80. rocznicę podjęcia decyzji o likwidacji polskich oficerów, 5 marca, Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego uruchomiło interaktywny portal „Katyń Pro Memoria”, który stanowi rodzaj wirtualnego spaceru po Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, który pozwala zanurzyć się w Las Katyński i na nowo odkryć wydarzenia i miejsca znane z tragicznych kart polskiej historii. Wraz z portalem ruszyła też akcja „Katyń Pro Memoria. Zapal Światło Pamięci”, której celem jest upamiętnienie Ofiar poległych w Katyniu. Aplikacja umożliwia zapalenie symbolicznego znicza, ale także – poprzez krótki biogram – poznanie historii konkretnej osoby. Szczegóły na stronie www.katynpromemoria.pl

Kresy24.pl za sejm.gov.pl/ gov.pl 

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: