Z kresowej półki bibliofila (14) – „Sowiecki Kaukaz. Podróż do Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu”

Wydaje się, iż niedostrzeżone zostało przez czytelników powojenne wznowienie fascynującego reportażu z podróży z lat 30. XX stulecia po dalekowschodnich rejonach ówczesnego Związku Sowieckiego, pióra osoby niezwykłej – adiutanta Marszałka Józefa Piłsudskiego majora Mieczysława Lepeckiego. Książkę tę nadal można kupić, do czego gorąco zachęcam!

Mieczysław Bohdan Lepecki urodził się 16 listopada 1897 roku w Kluczkowicach nieopodal Lublina.

Wiosną 1916 roku wstąpił do Legionów Polskich i pełnił służbę w 2. pułku piechoty Legionów. Po „kryzysie przysięgowym” został internowany w Szczypiornie, a później w Łomży. W styczniu 1922 roku został przeniesiony do rezerwy, w stopniu porucznika.

Z dniem 1 stycznia 1924 roku por. Lepecki powołany został do służby czynnej w Wojsku Polskim. W okresie od listopada 1925 roku do końca lipca 1926 roku pozostawał w stanie nieczynnym, przebywając w podróży naukowo-badawczej w Paragwaju.

Po powrocie do kraju został przeniesiony do Gabinetu Ministra Spraw Wojskowych na stanowisko referenta, w wydziale kierowanym przez mjr. SG Andrzeja Nałęcz-Korzeniowskiego; szefem gabinetu był wówczas płk SG Józef Beck.

1 stycznia 1928 roku por. Lepecki otrzymał urlop bezpłatny celem uczestnictwa w ekspedycji badawczej w Peru, której zadaniem było „przeprowadzenie badań nad przydatnością pewnych terenów dla osadnictwa polskiego”. W Peru przebywał dziesięć miesięcy.

19 marca 1928 został mianowany na stopień kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 365. lokatą w korpusie oficerów piechoty.

1 stycznia 1930 roku ponownie otrzymał dziesięciomiesięczny urlop bezpłatny, w czasie którego odbył podróż naukowo-turystyczną do krajów położonych w centrum Ameryki Południowej.

W latach 1931–1935 kpt. Lepecki pełnił służbę w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych, gdzie był adiutantem Marszałka Józefa Piłsudskiego.

27 czerwca 1935 roku został mianowany majorem ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 roku i 79. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W tym też roku odbył wyprawę do Związku Sowieckiego, zwiedzając Kaukaz – Gruzję, Armenię i Azerbejdżan.

W okresie od czerwca do listopada 1935 roku przebywał, jako oficjalny przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w Brazylii, Argentynie i Paragwaju, badając możliwości osadnictwa na terenach wskazanych przez polskie placówki konsularne.

1 stycznia 1936 roku ówczesny prezes Rady Ministrów, Marian Zyndram-Kościałkowski mianował go dyrektorem Biura Prezydialnego. W maju 1936 roku nowy premier RP, gen. dyw. Felicjan Sławoj Składkowski powierzył mu organizację Biura Zadań Specjalnych Prezesa Rady Ministrów i powołał na stanowisko jego dyrektora.

W lipcu i sierpniu 1936 roku mjr Lepecki odbył podróż po Syberii śladami zesłania Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz miejsc martyrologii powstańców i rewolucjonistów polskich.

W 1937 roku kierował rządową misją na Madagaskar – tzw. Komisją Studiów, której zadaniem było rozpoznanie możliwości pozyskania wyspy jako polskiej kolonii lub terenu osadnictwa żydowskiego w ramach hasła „Żydzi na Madagaskar”.

20 grudnia 1937 roku został drugim wiceprezesem powołanego wówczas Polskiego Towarzystwa Wypraw Badawczych.

W marcu 1939 roku mjr Lepecki nadal pozostawał w stanie nieczynnym. Po wybuchu II wojny światowej 5 września 1939 roku został dyrektorem biura powołanego wówczas ministra propagandy Michała Grażyńskiego. 17 września 1939 roku w Kutach przekroczył granicę z Rumunią.

Mieczysław Lepecki zmarł 26 stycznia 1969 w Warszawie i pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim (kwatera 35-1-28).

Był autorem kilkunastu książek podróżniczych, m.in. wydanej w roku 1935:

Kpt. Mieczysław B. Lepecki, „Sowiecki Kaukaz. Podróż do Gruzji, Armenji i Azerbejdżanu”,  Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, Warszawa 1935,  s. 197, [3], tabl. 10. brosz.; okładka Tadeusza Piotrowskiego (z wykorzystaniem fotomontażu).

„Sowiecki Kaukaz” to relacja z podróży po Kaukazie lat 30. XX wieku, gdzie tradycja mieszała się z postępem, wspomnienia o carze z prawem nadanym przez władzę sowiecką, chrześcijaństwo z ateizmem. Autor podziwia bujną przyrodę, majestatyczne góry, niszczejące budowle sakralne, przypatruje się życiu rozwijających się miast i tradycjom ludów koczowniczych. Gruzja, Armenia, Azerbejdżan – nazwy te niosą ze sobą cień egzotyki i tajemniczości, posmak przygód, warto więc poznać ich oblicze sprzed kilkudziesięciu lat.

Książkę w roku 2012 wznowiła Wydawnictwo LTW:

Mieczysław B. Lepecki, „Sowiecki Kaukaz. Podróż do Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu”, red. Ewelina Stryjecka-Doliwa, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2012, 148, [2] s. : il. ; 21 cm, ISBN 978-83-7565-253-6.

RES