Wileńska publicystka Alwida Antonina Bajor z nagrodą „Semper Fidelis”

W poniedziałek 5 grudnia 2022 roku w Sali Kolumnowej Hotelu Belotto w Warszawie wręczono statuetki IV edycji prestiżowych nagród Instytutu Pamięci Narodowej „Semper Fidelis”. Wśród pięciu uhonorowanych znalazła się działająca na Litwie polska publicystka, dziennikarka i tłumaczka Alwida Antonina Bajor.

Honorowe wyróżnienie IPN otrzymają corocznie osoby, instytucje i organizacje społeczne za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu dziedzictwa polskich Kresów Wschodnich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej granicami, których działalność publiczna pozostaje zbieżna z ustawowymi celami Instytutu.

Laureatów wyłania Kapituła Nagrody, na czele której stoi prezes IPN. Kapituła w każdym roku ma również możliwość przyznania jednej nagrody post mortem.

Nagroda objęta jest patronatem premiera Mateusza Morawieckiego.

W piątce tegorocznych laureatów nagrody „Semper Fidelis” znaleźli się również: Stowarzyszenie Rodzina Ponarska, Jarosław Górecki, Wiesław Kapela oraz post mortem Mirosław Rowicki. Wyróżnienie przyznano Włodzimierzowi Boleckiemu.

Alwida Antonina Bajor, urodzona 30 maja 1942 roku w Wilnie, jest zasłużoną publicystką, dziennikarką, pisarką i tłumaczką. W roku 1965 ukończyła studia polonistyczne w Wileńskim Instytucie Pedagogicznym, a już rok wcześniej podjęła pracę w redakcji polskojęzycznego dziennika „Czerwony Sztandar”, który z czasem przekształcił się w „Kurier Wileński”. W gazecie od roku 1980, do odejścia z pracy w roku 2000, pełniła funkcję kierownika Działu Literatury i Sztuki.

W latach 1991–1994 była redaktorem polskojęzycznych audycji i słuchowisk stacji radiowej „Vilniaus Varpas” („ Wileński Dzwon”).

Jest autorką kilku książek i ponad 2 tysięcy publikacji na łamach prasy, m.in. w: „Kinas”, „Kwartalnik Filmowy”, „Magazyn Wileński”, „Spotkania Lwowskie”, „Veidas”, „Zesłaniec” oraz w polskich i japońskich pismach akademickich. Zasłynęła zwłaszcza serią reportaży drukowanych w polskiej prasie na Litwie, ukazującym dzieje rodzin kresowych: Billewiczów, Dowgiałłów, Gasztowtów, Piłsudskich, Radziwiłłów i Tyszkiewiczów.

Opublikowała m.in.:

• „Virsmas. Rozmowy z Jonasem Vaitkusem”, Kraków 1991,
• „Piorun, Jezioro Czerwone”, Wilno 1995,
• „Druskieniki i okolice”, Kowno 1998,
• „Mickiewicza młodości kraje”, Wilno 1998,
• „Polskie Studio Teatralne w Wilnie 1960–2010”, Warszawa 2012,
• „Szlakiem bohaterów «Potopu» Henryka Sienkiewicza”, Warszawa 2016.

Brała również udział w badaniach nad biografią Bronisława Piłsudskiego i współpracowała z telewizją japońską nad realizacją filmu dokumentalnego poświęconego tej niezwykłej postaci etnografa, zajmującego się ludami i kulturami Dalekiego Wschodu, głównie ludem Ajnów, który obserwował na Sachalinie, a później na wyspie Hokkaido.

Alwida Antonina Bajor jest także autorką scenariuszy sztuk teatralnych dla Teatru Polskiego w Wilnie, Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie i Teatru Polskiego w Moskwie. Napisała m.in. spektakl „Marszałek: Żołnierz z ducha”, którego premiera odbyła się 16 marca 2018 roku na deskach Polskiego Teatru Studio w Wilnie, zaś pokaz w wersji on-line, z okazji urodzin Józefa Piłsudskiego, w reżyserii  Lilii Kiejzik i Sławomira Gaudyna, miał miejsce także 5 grudnia 2022 roku.

Laureatka Nagrody Literackiej Czesława Miłosza (1992) i Nagrody Literackiej im. Witolda Hulewicza (2007). Dwukrotnie odznaczona Orderem Odrodzenia Polski – Krzyżem Kawalerskim (2018) i Krzyżem Oficerskim (2022).

Do dzisiaj bierze czynny udział w życiu polskiej mniejszości narodowej na Litwie.

Dziękując za przyznaną nagrodę „Semper Fidelis” Alwida Antonina Bajor zaznaczyła, iż otrzymuje ją w wyjątkowym dla niej dniu – 155. rocznicy urodzin Marszałka Józefa Piłsudskiego, któremu poświęciła dużą część swojej twórczości.

Wśród tegorocznych laureatów nagrody „Semper Fidelis” znalazło się również Stowarzyszenie Rodzina Ponarska, które swoją działalność poświęca dziedzictwu polskiemu na terenie Litwy – upamiętnia miejsce masowych mordów dokonywanych przez oddziały SS, policji niemieckiej i kolaborującej z Niemcami policji litewskiej – Saugumo policija.

Nagrodę otrzymał harcmistrz Jarosław Górecki, który od wielu lat prowadzi polsko-ukraińskie Centrum Dialogu w Kostiuchnówce i organizuje harcerskie obozy na Ukrainie, podczas których młodzież porządkuje polskie miejsca pamięci.

Wiesław Kapela, wójt gminy Lubaczów na Podkarpaciu, otrzymał statuetkę za wieloletnią akcję tworzenia na swoim terenie miejsc pamięci i edukacji o kulturze Kresów Wschodnich.

Post mortem uhonorowano redaktora Mirosława Rowickiego, założyciela i redaktora naczelnego „Kuriera Galicyjskiego” – dwutygodnika skierowanego do Polaków na Ukrainie.

Wyróżnienie otrzymał profesor Włodzimierz Bolecki – znawca twórczości Józefa Mackiewicza, autor kilku książek poświęconych temu wybitnemu pisarzowi i antykomuniście.

Podczas uroczystości uhonorowania laureatów nagrody „Semper Fidelis” prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki, zwracając się do wyróżnionych, powiedział:

„[…] Mówimy o Kresach, które stały się zasadniczą częścią naszej Polski, także w XXI wieku. Duch Kresów tworzył i tworzy naszą rzeczywistość. […] Tak bardzo pasuje do was tytuł tej nagrody – zawsze wierni duchowi polskości, którego nie ma bez Kresów. Opisujecie i pielęgnujecie świat, który jest głęboko w nas – sercach, umysłach i genotypie wolnych Polaków”.

Warto przypomnieć, iż w roku 2019 laureatem nagrody Instytutu Pamięci Narodowej „Semper Fidelis” został Waldemar Szełkowski – nauczyciel historii w Gimnazjum im. Józefa Ignacego Kraszewskiego, założyciel i prezes Wileńskiego Klubu Rekonstrukcji Historycznej Garnizon Nowa Wilejka, a w roku 2020 – Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą.

RES