W 105. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości (IV). Roman Dmowski

Roman Dmowski
Zbiory Autorów

Współzałożyciel Narodowej Demokracji, główny ideolog polskiego nacjonalizmu, delegat Polski na konferencję w Paryżu w 1919 roku i jeden z sygnatariuszy traktatu wersalskiego, poseł rosyjskiej Dumy, poseł na Sejm Ustawodawczy RP, minister spraw zagranicznych.

Roman Dmowski urodził się 9 sierpnia 1864 roku w Kamionku, w 1899 roku przyłączonym do Warszawy. Po ukończeniu warszawskiego gimnazjum w 1886 roku rozpoczął naukę na wydziale matematyczno-fizycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Jako student był członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet” oraz Ligii Polskiej. Po ukończeniu studiów kontynuował naukę w Paryżu.

Przedstawiciele Komitetu Narodowego Polskiego; siedzą od lewej: Maurycy Zamoyski, Roman Dmowski, Erazm Piltz; stoją od lewej: Stanisław Kozicki, Jan Emanuel Rozwadowski, Konstanty Skirmunt, mjr Franciszek Fronczak, Władysław Sobański, Marian Seyda i Józef Wielowieyski. Wraz z wysłannikami Józefa Piłsudskiego Komitet liczył ok. 30 osób i reprezentował Polskę na Zachodzie, a po rozpoczęciu Konferencji Pokojowej w Wersalu stał się reprezentantem rządu polskiego, 1919 r.
Zbiory Autorów

Wracając ze stolicy Francji do kraju został aresztowany 12 sierpnia 1892 roku przez policję rosyjską. Za udział w manifestacji z okazji rocznicy Konstytucji 3 Maja został skazany na karę więzienia. Wyrok odbywał w warszawskiej Cytadeli. Po wpłaceniu kaucji udało mu się opuścić więzienie. Otrzymał jednak pięcioletni zakaz przebywania na terenie zaboru rosyjskiego, w tym pierwsze trzy lata pod dozorem policji. Osiedlił się więc w Mitawie na Łotwie. Wspólnie z Janem Ludwikiem Popławskim przekształcił Ligę Polską w nową organizację – Ligę Narodową. Wkrótce wszedł w skład jej nowego kierownictwa, obok Jana Ludwika Popławskiego, Zygmunta Balickiego, Teofila Waligórskiego i Karola Raczkowskiego. W latach 1907–1909 był posłem do II i III rosyjskiej Dumy Państwowej, pełniąc funkcję prezesa Koła Polskiego. Po wybuchu I wojny światowej Dmowski wyemigrował na zachód. W 1919 roku wraz z Ignacym Janem Paderewskim reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu. Był więc jednym z sygnatariuszy traktatu wersalskiego, który uznał prawo Polaków do niepodległego państwa.

W 1926 roku Dmowski powołał do życia Obóz Wielkiej Polski, organizację endecką pozostającą w konflikcie z sanacją, a w 1928 roku utworzył Stronnictwo Narodowe.

Roman Dmowski zmarł po długiej chorobie 2 stycznia 1939 roku w Drozdowie koło Łomży. Pochowany został na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

Swoje refleksje i program polityczny Dmowski publikował na łamach gazet: „Głosu”, „Czasu”, „Przeglądu Wszechpolskiego” oraz w broszurach Nasz patriotyzm, czy w książkach: Myśli nowoczesnego Polaka, Polityka polska a odbudowa państwa, Niemcy Rosja i kwestia Polska, Kościół, naród, państwo.

Roman Dmowski z Marią Niklewiczową w Drozdowie pod Łomżą, gdzie spędził ostatnie miesiące życia, 1938 r.
Muzeum Przyrody (Drozdów)

Roman Dmowski nigdy się nie ożenił. Był zakochany w Marii Juszkiewiczowej, pierwszej żonie Józefa Piłsudskiego.

Delegacja młodzieży Stronnictwa Narodowego na pogrzebie Romana Dmowskiego, Warszawa, 7 stycznia 1939 r.
Muzeum Przyrody (Drozdów)

Roman Dmowski generalnie i konsekwentnie odmawiał przyjmowania odznaczeń – przyjął jedynie Wielką Wstęgę Orderu „Polonia Restituta”. Order Orła Białego pośmiertnie nadany przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę otrzymał 11 listopada 2018 roku „jako wyraz najwyższego szacunku wobec znamienitych zasług poniesionych dla chwały, dobra i pożytku Rzeczypospolitej Polskiej, z okazji Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”.

„Jestem Polakiem – więc mam obowiązki polskie: są one tym większe i tym silniej się do nich poczuwam, im wyższy przedstawiam typ człowieka.
Bo im szersza strona mego ducha żyje życiem zbiorowym narodu, tym jest mi ono droższe, tym większą ma ono dla mnie cenę i tym silniejszą czuję potrzebę dbania o jego całość i rozwój.
Z drugiej strony, im wyższy jest stopień mego rozwoju moralnego, tym więcej nakazuje mi w tym względzie sama miłość własna”.

Roman Dmowski, Myśli nowoczesnego Polaka, Lwów 1903

RTR

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Jak Polska wróciła do życia? Dni przed i po 11 listopada W 105. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości (III). Ignacy Jan Paderewski W 105. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości (II). Józef Piłsudski W 105. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości (I). 7 października czy 11 listopada?