Tegoroczny konkurs „Najpiękniejsza palma Wileńszczyzny” rozstrzygnięty!

Rozpoczęty w marcu 2023 roku konkurs – połączony z wystawą – na najpiękniejszą palmę Wileńszczyzny, zorganizowany przez Centrum Rzemiosła Tradycyjnego w Dworze Houwaltów w Mejszagole (ul. Algirdo 4), przy współpracy Izby Palm i Użytku Powszechnego w Ciechanowiszkach, został właśnie rozstrzygnięty.

Palma jest – chyba znanym wszystkim – symbolem Wileńszczyzny i piękną dekoracją Świąt Wielkanocnych, zaś wicie palm – tradycją ziemi wileńskiej. Rękodzieło to trwa, a nawet rozkwita, zwłaszcza kilkanaście kilometrów na północ od Wilna, na terenach od Piłajć do Suderwi.

Przypuszcza się, iż wicie palm wywodzi się od pogańskiego zwyczaju związanego z kultem drzewa, lub powstało od wydarzenia powitania gałązkami palmowymi Jezusa Chrystusa triumfalnie wjeżdżającego do Jerozolimy.

Zakorzeniona w litewskiej tradycji ludowej sztuka uplatania palm wileńskich wywodzi się z Bujwidziszek i Suderwi, zaś później przeniosła się do innych podwileńskich wsi: Krawczun, Wilkieliszek, Sałat, Ciechanowiszek.

Wicie palm rozpoczynało się po Zapustach (lit. Uzgavėnės) i trwało do Niedzieli Palmowej; oprócz kultywowania tradycji było także dodatkowym źródłem dochodu rodziny.

Niegdyś palmy robiło się z papieru i traw oraz z gałązek wierzby. Drzewo to bowiem od dawna miała wielkie znaczenie w życiu ludzi na wsi, w kulturze chrześcijańskiej, gdyż wiosną najwcześniej budzi się do życia, a w symbolice chrześcijańskiej jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy.

Obecnie barwne i ozdobne palmy wileńskie plecie się z 50 gatunków suchych polnych, leśnych i ogrodowych kwiatów zbieranych o różnych porach roku dla uzyskania odpowiedniej kolorystyki. Tradycyjne wileńskie palmy są uwijane na suchych drewnianych patykach, z jednej strony lub dookoła, z farbowanego albo naturalnego suchotnika, mietliczki, krwawnika, dziurawca, tymotki chmielu, wrotyczy, kocanki piaskowej. Wierzchołek zaś wykonuje się z 11 gatunków traw. W tradycyjnej palmie wileńskiej wykorzystuje się także kłosy zboża i owsa.

Z palmami wielkanocnymi wiąże się wiele zwyczajów i wierzeń. Tradycją Niedzieli Palmowej było chłostanie się palmą, życząc sobie zdrowia i bogactwa. Wierzono, że poświęcona palma leczy choroby, chroni przed czarami, ogniem i złem.

Poświęcone w kościele palmy przechowywano przez cały rok za obrazem przedstawiającym świętych, aż do następnej Niedzieli Palmowej.

Wileńska palma jest niekwestionowaną królową i symbolem tradycyjnych Kaziuków Wileńskich.

Warto zaznaczyć, że tradycja wicia palm trafiła już na listę Niematerialnego Dziedzictwa Kultury Litwy, a obecnie trwa proces wpisania tego rękodzieła na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

W opinii kierownik Centrum Rzemiosła Tradycyjnego w Mejszagole Jolanty Łapińskiej, zanotowanej przez red. Monikę Urbanowicz (http://l24.lt), konkurs „Najpiękniejsza palma Wileńszczyzny” w dużym stopniu przyczynia się do popularyzacji tradycyjnego rękodzieła i z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem.

„Tegoroczna edycja konkursu znacznie poszerzyła swoje granice, mam na uwadze i przygotowanie palm – bo zgłoszono do konkursu nie tylko palmy z rejonu wileńskiego – ale przede wszystkim odwiedzających wystawę. Dotarli do nas goście z Kowna i z dalszych zakątków Litwy. Spędzali dużo czasu na oglądaniu konkursowych dzieł, żywo dyskutowali o samej tradycji, zamawiali też edukacje. Można więc śmiało stwierdzić, że cel został osiągnięty – o palmach wileńskich jest już głośno”.

Połączenie konkursu na najpiękniejszą palmę z ich wystawą ma więc dwa cele: po pierwsze – wyłonienie mistrza wicia palm, a po drugie – promocję ludowego rzemiosła.

W skład komisji oceniającej konkursu „Najpiękniejsza palma Wileńszczyzny” weszli:

• Rita Tamašunienė, posłanka na Sejm Republiki Litwy – przewodnicząca;
• Lilia Andruszkiewicz, kierownik Wydziału Kultury, Sportu i Turystyki Administracji Samorządu Rejonu Wileńskiego;
• Ramutė Kraujalienė, przewodnicząca Stowarzyszenia Twórców Ludowych Wspólnot Wileńszczyzny;
• Renata Reichinbach, organizator imprez Wielofunkcyjnego Ośrodka Kultury w Niemenczynie;
• Giennadij Fedorowicz, kustosz Muzeum Etnograficznego Wileńszczyzny.

Jak powiedziała przewodnicząca Rita Tamašunienė podsumowując obrady komisji:

„Palma wileńska łączy w sobie tradycję ludową ze sztuką sakralną, to bardzo ważne, by w Niedzielę Palmową zanieść do kościoła ukwiecony symbol naszego regionu. Kwiaty, trawy i zioła wplecione w palmę rosły przecież na naszej ziemi, tym bardziej jest więc to cenne i należy to pielęgnować. Ten konkurs to również kontynuacja tradycji. I bardzo cieszę się, że do pracy nad palmą tak chętnie włącza się młodzież, widzimy tu pięknie przygotowane palmy, i co ważne tradycyjne. Nawet jeżeli mają jakiś element współczesny, to jest on dyskretnie wpleciony w tradycję i o to chodzi. Wileńszczyzna stanowi centrum tego rzemiosła, ale sława palm dociera daleko poza granice Litwy i do papieża, i najważniejszych osobistości w wielu krajach, i oczywiście wszędzie tam, gdzie mieszkają nasi krajanie, każdy ma u siebie piękno i zapach naszej ziemi”.

Palmy – triumfatorki konkursu „Najpiękniejsza palma Wileńszczyzny” w kategorii III, wyłonione przez głosowanie internetowe
Fot. Janina Wołejszo/http://l24.lt

Laureaci konkursu „Najpiękniejsza palma Wileńszczyzny” w roku 2023:

• Kategoria I „Najpiękniejsza Palma Wileńszczyzny”; uczniowie i młodzież:
  I miejsce – Joana Voleišo;
  II miejsce – Kamilia Michalkevič;
  III miejsce – Paulina Mažeikaitė.
• Kategoria II „Najpiękniejsza kompozycja palmy”; uczniowie i młodzież:
  I miejsce – Paulina Mažeikaitė;
  II miejsce – Viktorija Dainovič;
  III miejsce – Kamilia Michalkevič.
• Kategoria I „Najpiękniejsza Palma Wileńszczyzny”; dorośli:
  I miejsce – Teresa Michalkevič;
  II miejsce – Veslava Mažeikienė;
  III miejsce – Svetlana Kozlovska.
• Kategoria II „Najpiękniejsza kompozycja palmy”; dorośli:
  I miejsce – Janina Zamara;
  II miejsce – Svetlana Kozlovska;
  III miejsce – Vladislava Zenovič.
• Kategoria III „Najpiękniejsza kompozycja palmy w ocenie oglądających”; uczniowie i młodzież, wyłonieni przez głosowanie internetowe:
  I miejsce – Paulina Mažeikaitė;
  II miejsce – Karolina Mažeikaitė.
• Kategoria III „Najpiękniejsza kompozycja palmy w ocenie oglądających”; dorośli, wyłonieni przez głosowanie internetowe:
  I miejsce – Veslava Mažeikienė;
  II miejsce – Teresa Michalkevič.

Fundatorami nagród konkursowych są:

• Rita Tamašunienė – nagrody rzeczowe);
• Muzeum Etnograficzne Wileńszczyzny w Niemenczynie – nagroda pieniężna;
• Muzeum Władysława Syrokomli w Borejkowszczyźnie – nagroda finansowa zebrana za własnoręcznie przygotowane pamiątki podczas jarmarku „Kaziuczek Niemenczyński”.

Wyłonienie triumfatorki konkursu „Najpiękniejsza palma Wileńszczyzny” w roku 2023 wzbudzało wiele emocji, nie tylko dlatego, że wybór był naprawdę trudny, ale też z tego powodu, że wzór najpiękniejszej palmy stanie się także symbolem Zespołu Tańca Ludowego „Perła” i będzie wykorzystywany jako rekwizyt w jego występach.

Wszystkie palmy konkursowe możecie obejrzeć na: https://www.facebook.com/people/Mai%C5%A1iagalos-tradicini%C5%B3-amat%C5%B3-centras/100057621393035/

RES