Promocja książki „Zamki i rezydencje w Ukrainie, związane z polskimi rodami”

„Polskie rody” na terenie Ukrainy – to pojęcie samo w sobie dyskusyjne.
W moim skromny zdaniem jedynym prawdziwym polskim rodem byli Zamojscy, co znalazło wyraz w budowie Zamościa: twierdzy, miasta i akademii/uniwersytetu. – Gdyby w ten sposób działały pozostałe wielkie rody na Ukrainie – gdyby spolonizowani „królewięta” ruscy w podobny sposób budowali swoje rezydencje – zamiast pełnych przepychu wielkich pałaców i monumentalnych kościołów, budowali twierdze, miasta i uniwersytety – to do żadnych rozbiorów by nie doszło, a być może nawet do buntów kozackich na taką skalę, jakie były.
W rzeczywistości, poza Zamojskimi, niczego takiego jak „Polskie rody” w Ukrainie nie było! – Byli ruscy (w sensie Rusini) książęta, którzy mówili po polsku, ale czuli się i myśleli tak jak ich dziadowie pod panowaniem mongolskim: absolutna władza na swoim terenie, moralność podporządkowana władcy, duchowieństwo potulnym narzędziem utrzymania władzy, kumulacja kapitału, ziemi i monopol na kulturę w sensie bizantyńskim, a ciemny lud ma pić gorzałę, milczeć i pracować. – Tak jak dziś w Rosji. – Nawet i Zamojscy w końcu ulegli temu myśleniu tworząc Ordynację.
Tak więc „Polskie rody” lub jak to się mówi w Ukrainie „polscy panowie”, mówili po polsku, ale czuli się „tutejsi”, albo co najwyżej obywatelami Rzeczypospolitej w szerokim tego słowa znaczeniu. Jednak emocjonalnego, kulturowego, politycznego związku z Wielkopolską, Śląskiem, Mazowszem, czy Pomorzem trudno się doszukać.
Niejeden „Polski ród” z Ukrainy kupował majątek w Polsce centralnej lub w Wielkopolsce tylko po to, żeby mieć darmowy nocleg po drodze do Paryża. Były nawet takie rody, których przedstawiciele jadąc do Paryża z Kijowa po drodze nocowali wyłącznie we własnych posiadłościach. I byli z tego dumni. – Polskojęzyczni książęta z Ukrainy kupowali sobie hotele, ale nie inwestowali na dużą skalę w rozwój ziem zachodnich, chociaż ich bogactwo było olśniewające: kupowali w Paryżu perły na kilogramy, a w Wenecji złotą biżuterię (często fałszowaną) skrzyniami.
Powiedzmy inaczej: w obronie wschodnich ziem Rzeczypospolitej np. pod Chocimiem, na dużą skalę walczyła szlachta z Wielkopolski i Mazowsza, natomiast w walkach o Gdańsk za Batorego nie brali udziału Kozacy. Był Skrzetuski pod Zbarażem, ale nie było Bohuna pod Ujściem, ani kozackich czajek rozbijających szwedzką blokadę Gdańska na Bałtyku pod Oliwą.
Warto o tym dyskutować, aby uczyć się na błędach przeszłości. Ruiny olśniewających rezydencji, pełnych przepychu pałaców niech będą przestrogą jak nie budować przyszłości swojego kraju. Przepyszne Bizancjum nad Bosforem upadło pod naporem prostych barbarzyńców. Bogate rody w Ukrainie podzieliły los Bizancjum.
„Polskie rody” to był Kopernik z Torunia, Kochanowski z Czarnolasu, Cegielski z Poznania… itd.