„Powracamy po swoich bohaterów”. Na Litwie pochowano żołnierza „Kmicica” i „Łupaszki”

Fot: wilnoteka.lt/W. Dowejko

Na cmentarzu w Powiewiórce (rejon święciański) z honorami został dziś pochowany Napoleon Ciukszo ps. „Waligóra”, żołnierz Armii Krajowej oddziału Antoniego Burzyńskiego „Kmicica” oraz 5. Wileńskiej Brygady AK. Jego szczątki zostały odnalezione i zidentyfikowane przez Instytut Pamięci Narodowej.

Msza Święta pogrzebowa została odprawiona w kościele pw. św. Kazimierza w Powiewiórce.

„Jako państwo polskie powracamy po swoich bohaterów, by odnaleźć ich szczątki, zidentyfikować i pożegnać z wojskowymi honorami. Dziś czynimy to w wyjątkowym miejscu, w kościele, w którym sakrament chrztu św. przyjął Marszałek Józef Piłsudski, jeden z ojców polskiej niepodległości. Właśnie w tym kościele żegnamy żołnierza, który za tę niepodległość oddał swoje życie” – podczas uroczystości pogrzebowej powiedział prof. Krzysztof Szwagrzyk, wiceprezes Instytut Pamięci Narodowej i dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji.

Wiceprezes IPN w słowach pożegnania przypomniał, że Napoleon Ciukszo zginął na służbie kilka dni przed świętami Bożego Narodzenia w 1943 roku. Zginął w walce, a koledzy z oddziału pochowali go w cichym, partyzanckim pogrzebie, pod topolą.

Szczątki Napoleona Ciukszy zostały odnalezione we wrześniu 2022 r. w Cypliszkach. Żołnierz miał swój grób, oznaczony krzyżem w lesie, ale upamiętnie zostało zniszczone w wyniku budowy melioracji w latach 70. ub. wieku. W latach 90. rodzina młodego żołnierza w pobliżu tego miejsca postawiła kolejny krzyż, na skraju lasu – tam, gdzie przypuszczalnie był pochowany „Waligóra”. Miejsce, w którym został pochowany żołnierz, wskazał Stefan Siemaszko, leśniczy i badacz historii lokalnej.

Szczątki kpr. Napoleona Ciukszy „Waligóry” zostały w sobotę złożone w grobie na parafialnym cmentarzu w Powiewiórce.

W uroczystościach pogrzebowych wzięli udział m.in.: rodzina, chargé d’affaires RP Andrzej Dudziński, konsul RP Irmina Szmalec, płk Sławomir Pawlikowski, attaché obrony, wojskowy, morski i lotniczy, przestawiciele władz samorządowych rejonu święciańskiego, harcerze, kombatanci oraz miejscowi Polacy.

Napoleon Ciukszo, ps. „Waligóra” (1913–1943) urodził się w 1913 roku we wsi Bielkiszki na Wileńszczyźnie. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych. Od marca 1935 r. służył w 4 kompanii 85 Pułku Strzelców Wileńskich. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej. Już w marcu 1943 r. przyłączył się do pierwszego, stale przebywającego w terenie, oddziału AK Antoniego Burzyńskiego „Kmicica”. Brał udział w potyczkach z wojskami okupacyjnymi. Gdy oddział powiększył się, „Waligóra” był w grupie zaufanych, doświadczonych żołnierzy tworzących radę przyboczną „Kmicica”.

26 sierpnia 1943 r. w wyniku zdrady doszło do ataku sowieckiego na polską bazę nad jeziorem Narocz. Waligórze jako jednemu z nielicznych udało się uniknąć aresztowania. Przyłączył się do 5 Brygady AK mjr. „Łupaszki”. Kontynuował walkę w plutonie „Zapory”. Ciukszo pełnił tu funkcję dowódcy drużyny. Oddział operował w okolicy Świra. Przeprowadził liczne akcje przeciwko formacjom niemieckim oraz sowieckiej partyzantce. Napoleon Ciukszo zginął w grudniu 1943 roku. W nocy drużyna, którą dowodził została wysłana do leśniczówki w zaścianku Sobkiszki, by rozbroić gajowego. W czasie akcji „Waligóra” otrzymał śmiertelny postrzał. Towarzysze broni pochowali go na skraju lasu na terenie majątku Cypliszki.

ba za l24.lt/ IPN

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: