Państwo polskie miało być monarchią. 100 lat temu powołano Radę Regencyjną Królestwa Polskiego

Fot. Członkowie Rady Regencyjnej (w środku): książę Zdzisław Lubomirski, arcybiskup Aleksander Kakowski i hrabia Józef Ostrowski / NAC

W wyniku porozumienia władz Austro-Węgier i Niemiec w tzw. Akcie 5 listopada z 1916 r. zagwarantowano powstanie samodzielnego Królestwa Polskiego. Przyszłe państwo polskie miało być monarchią.

Pierwszym organem polskiej władzy, powstałym po wydaniu Aktu, była Tymczasowa Rada Stanu. Jej kompetencje od sierpnia 1917 r. przejęła Komisja Przejściowa Tymczasowej Rady Stanu, następnie zaś Rada Regencyjna Królestwa Polskiego powołana 12 września 1917 r. na podstawie patentu wydanego przez generał-gubernatorów: niemieckiego – Hansa von Beselera i austriackiego – Stanisława Szeptyckiego.

15 października 1917 r. mianowano powołanych przez obu cesarzy członków Rady Regencyjnej: arcybiskupa warszawskiego Aleksandra Kakowskiego, prezydenta Warszawy księcia Zdzisława Lubomirskiego i honorowego prezesa Stronnictwa Polityki Realnej hrabiego Józefa Ostrowskiego. Siedzibą Rady Regencyjnej stał się Zamek Królewski w Warszawie. Rada miała pełnić najwyższą władzę w Królestwie Polskim do czasu przekazania jej w ręce regenta lub króla.

26 listopada 1917 Rada powołała pierwszy polski rząd pod przewodnictwem premiera Jana Kucharzewskiego. Na początku stycznia 1918 r. członkowie Rady Regencyjnej złożyli wizyty w Berlinie i Wiedniu, bezskutecznie starając się uzyskać m.in. własne przedstawicielstwo w rokowaniach pokojowych prowadzonych od grudnia 1917 r. w Brześciu Litewskim pomiędzy państwami centralnymi i bolszewicką Rosją. Wobec podpisania 9 lutego 1918 r. traktatu pokojowego pomiędzy Centralną Radą Ukraińską a państwami centralnymi, włączającego ziemię chełmską i południowo-wschodnią część Podlasia do Ukrainy, Rada Regencyjna wydała odezwę protestacyjną, w której odmówiła uznania „nowego rozbioru”. 12 lutego 1918 r. na znak protestu do dymisji podał się rząd Jana Kucharzewskiego.

4 kwietnia 1918 r. Rada Regencyjna powołała nowy gabinet ministrów, którego prezesem został Jan Kanty Steczkowski. 29 kwietnia premier Steczkowski skierował do rządów państw centralnych notę zawierającą propozycje „rozpoczęcia już teraz rokowań w sprawie definitywnego rozwiązania sprawy polskiej pod względem politycznym, wojskowym i gospodarczym”. Pozostała ona jednak bez odpowiedzi.

7 października 1918 Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Polski. Kilka dni później, 10 listopada, przybywającego specjalnym pociągiem z Berlina, uwolnionego z twierdzy magdeburskiej Józefa Piłsudskiego powitał na Dworcu Głównym w Warszawie reprezentujący Radę Regencyjną  książę Zdzisław Lubomirski.

11 listopada 1918 r. „wobec grożącego niebezpieczeństwa zewnętrznego      i wewnętrznego, dla ujednolicenia wszelkich zarządzeń wojskowych i utrzymania porządku w kraju” regenci przekazali władzę wojskową i naczelne dowództwo wojsk polskich Józefowi Piłsudskiemu. Trzy dni później – 14 listopada –  Rada Regencyjna rozwiązała się, oświadczając, że „od tej chwili obowiązki nasze i odpowiedzialność względem narodu polskiego w Twoje ręce, Panie Naczelny Dowódco, składamy do przekazania Rządowi Narodowemu”.

Kresy24.pl/muzhp.pl, IPN, dzieje.pl (HHG)

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: